Szarota norweska

Szarota norweska
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	astrowce
Rodzina	astrowate
Podrodzina	Asteroideae
Rodzaj	Omalotheca / szarota
Gatunek	szarota norweska
	Nazwa systematyczna
	Omalotheca norvegica (Gunnerus) F.W.Schultz & Sch.Bip.; Arch. Fl. 2: 311 (1861)
Synonimy
	Gamochaeta norvegica (Gunnerus) Y.S.Chen & R.J.Bayer; Gnaphalium norvegicum Gunnerus; Gnaphalium sylvaticum subsp. norvegicum (Gunnerus) Bonnier & Layens; Synchaeta norvegica (Gunnerus) Kirp.;
	Gamochaeta norvegica (Gunnerus) Y.S.Chen & R.J.Bayer; Gnaphalium norvegicum Gunnerus; Gnaphalium sylvaticum subsp. norvegicum (Gunnerus) Bonnier & Layens; Synchaeta norvegica (Gunnerus) Kirp.;

Szarota norweska (Omalotheca norvegica) – gatunek rośliny z rodziny astrowatych. Występuje na półkuli północnej w strefie klimatu okołobiegunowego oraz na obszarach górskich w strefie klimatu umiarkowanego – od Półwyspu Labrador, przez Grenlandię, Islandię, Półwysep Skandynawski po Syberię oraz w górach Europy (na południu po Hiszpanię, Włochy i Bułgarię) i w górach Azji Środkowej (na południu po Kirgistan i Sinciang)^[3]. W Polsce jest gatunkiem rodzimym, dość rozpowszechnionym w Sudetach i Karpatach^[4].

Morfologia

Pokrój: Roślina zielna z prosto wzniesioną, pojedynczą łodygą bez pędów płonnych u nasady. Pęd (łodyga i liście) są białoszaro, wełnisto owłosione^[5].

Liście: Ulistnienie skrętoległe, przy czym liście są dość rzadko rozmieszczone wzdłuż łodygi. Blaszki są lancetowate, u nasady zwężają się stopniowo przechodząc w ogonek. Na blaszce wyraźnie widoczne trzy nerwy. Liście są mniej więcej tej samej wielkości, środkowe liście na łodydze są zaostrzone i nieco dłuższe niż dolne (osiągają 3 do 12 cm długości, podczas gdy dolne od 2 do 7 cm)^[5].

Kwiaty: Zebrane w koszyczki o długości 6–7 mm, są siedzące lub krótkoszypułkowe, wyrastają pojedynczo lub w skupieniach po 2–3 w kątach górnych liści tworząc kwiatostan złożony w postaci gęstego kłosa na szczycie pędu o długości od 2 do 10 cm. Listki okrywy mają zielone grzbiety i czarnobrunatne szerokie obrzeżenie; osiągają długość 2–2,5 mm. Listki kolejnych rzędów okrywy coraz węższe i dłuższe. Dno koszyczka jest nagie. Zewnętrzne żeńskie kwiaty w koszyczku są nitkowate, żółte, osiągają ok. 4 mm długości i wyrastają w kilku szeregach. W sumie jest ich 35–45. W środku koszyczka znajdują się 4 kwiaty obupłciowe, rurkowate, zwieńczone 5 ząbkami^[5].

Owoce: Podługowate niełupki do 1,5 mm długości, krótko owłosione, z puchem kielichowym łatwo odpadającym, mającym postać białych pierzastych włosków o długości ok. 4 mm^[5].

Gatunki podobne: Szarota leśna Gnaphalium sylvaticum różni się wyraźnie zmniejszającymi się i jednonerwowymi liśćmi na łodydze; luźnym kwiatostanem; jasnobrązowym obrzeżniem listków okrywy. Szarota Hoppego Gnaphalium hoppeanum ma pęd gęsto, wełnisto owłosiony i tylko 2–4 liście łodygowe oraz krótki nibykłos^[5].

Biologia i ekologia

Bylina. Kwitnie od lipca do września. Siedlisko: świetliste lasy, polany, hale. W górach Europy Środkowej występuje od regla dolnego po piętro alpejskie^[5]. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla związku (All.) Nardion, Ass. Hieracio alpini-Nardetum, Ass. Calamagrostietum villosae (tatricum)^[6].

Zmienność

Tworzy mieszańce z szarotą leśną (Omalotheca × traunsteineri (Murr) Dostál) i szarotą drobną^[5].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).
1 2 3 Omalotheca norvegica (Gunnerus) F.W.Schultz & Sch.Bip., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-12-15] .
↑ Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, AdamA. Zając, MariaM. Zając (red.), Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, s. 266, ISBN 83-915161-1-3, OCLC 831024957 .
1 2 3 4 5 6 7 KrystynaK. Grodzińska KrystynaK., Gnaphalium L., Szarota, [w:] BogumiłB. Pawłowski, AdamA. Jasiewicz (red.), Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych, t. XII, Warszawa, Kraków: PAN, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1971, s. 164-173 .
↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2005, s. 135-140. ISBN 83-01-14439-4.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).

[powo-3] 1 2 3 Omalotheca norvegica (Gunnerus) F.W.Schultz & Sch.Bip., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-12-15] .

[4] Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, AdamA. Zając, MariaM. Zając (red.), Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, s. 266, ISBN 83-915161-1-3, OCLC 831024957 .

[grodz-5] 1 2 3 4 5 6 7 KrystynaK. Grodzińska KrystynaK., Gnaphalium L., Szarota, [w:] BogumiłB. Pawłowski, AdamA. Jasiewicz (red.), Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych, t. XII, Warszawa, Kraków: PAN, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1971, s. 164-173 .

[6] Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2005, s. 135-140. ISBN 83-01-14439-4.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]