Szczęsny Bykowski-Jaxa
 podporucznik rezerwy kawalerii | |
| Data i miejsce urodzenia |
15 maja 1898 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
30 kwietnia 1940 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1917–1920, 1939–1940 |
| Siły zbrojne | |
| Formacja | |
| Jednostki | |
| Główne wojny i bitwy |
I wojna światowa |
| Odznaczenia | |
_3r_BAR.svg.png){kind=small}  _BAR.svg.png){kind=small}   | |
Szczęsny Jaxa-Bykowski (ur. 3 maja?/15 maja 1898 w Samarkandzie, zm. 30 kwietnia 1940 w Katyniu) – podporucznik rezerwy kawalerii Wojska Polskiego, agronom, redaktor naczelny „Poradnika Gospodarskiego”, ofiara zbrodni katyńskiej.
Życiorys
Syn Ludwika i Anny z Kurowskich urodzony 15 maja 1898 w Samarkandzie[1]. Ukończył gimnazjum w Petersburgu (1917). Żołnierz 3 pułku ułanów I Korpusu Polskiego w Rosji. Od 1918 w Wojsku Polskim. Uczestnik wojny 1918-1921[1]. W 1920 parlamentariusz do sztabu armii sowieckiej w Płocku. Po wojnie został przeniesiony do rezerwy z przydziałem do 17 pułku ułanów[2]. Na stopień podporucznika został mianowany ze starszeństwem z 1 lipca 1925 w korpusie oficerów rezerwy kawalerii[3]. W 1934 posiadał przydział w rezerwie do 4 Pułku Strzelców Konnych w Płocku[4].
W okresie międzywojennym ukończył Akademię Rolniczą w Bydgoszczy (1922). W czasie studiów mieszkał na ul. Gimnazjalnej 1[5]. Studiował w Wyższej Szkole Handlowej i Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie (1925–1926). W 1925 został przyjęty do warszawskiej Korporacji Akademickiej Arkonia[6][2] (nr ew. 1024)[7]. W 1929 był wicedyrektorem Działu Rolniczego Powszechnej Wystawy Krajowej w Poznaniu[8]. Od 5 marca 1933 (z roczną przerwą) do wybuchu II wojny światowej był redaktorem naczelnym „Poradnika Gospodarskiego”[9].
W czasie kampanii wrześniowej 1939, po agresji ZSRR na Polskę, w nieznanych okolicznościach wzięty do niewoli radzieckiej i osadzony w obozie jenieckim w Kozielsku[1]. 28 kwietnia 1940 został przekazany do dyspozycji naczelnika obwody smoleńskiego NKWD, lista wywózkowa LW 052/1 z 27 kwietnia 1940[10]. Został zamordowany 30 kwietnia 1940[11][10] przez funkcjonariuszy NKWD w lesie katyńskim i tam pogrzebany w bezimiennej mogile zbiorowej, gdzie od 28 lipca 2000 mieści się oficjalnie Polski Cmentarz Wojenny w Katyniu[12][13]. W miejscu tym prowadzone były ekshumacje i prace archeologiczne[14], jednak Szczęsny Jaxa-Bykowski nie został zidentyfikowany.
Życie prywatne
Mieszkał w Poznaniu[1]. Żonaty z Margeritą bar. Korff[15], miał dwie córki[10].
Upamiętnienie
5 października 2007 minister obrony narodowej Aleksander Szczygło mianował go pośmiertnie na stopień porucznika[16][17][18]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”[19][20][21].
13 kwietnia 2016 roku, w ramach akcji „Katyń... pamiętamy” / „Katyń... Ocalić od zapomnienia”, w ogrodzie Pałacu Prezydenckiego został zasadzony Dąb Pamięci poświęconego wszystkim Ofiarom Zbrodni Katyńskiej, certyfikat z numerem 1[22][23][24].
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Walecznych (trzykrotnie)[15]
- Medal Niepodległości (5 sierpnia 1937)[25]
- Srebrny Krzyż Zasługi (28 września 1929)[8][15]
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921[15]
- Medal Zwycięstwa („Médaille Interalliée”)[15]
Zobacz też
Przypisy
- 1 2 3 4 Księga Cmentarna Katynia 2000 ↓, s. 66.
- 1 2 Przedstawiciele rodu Jaxa Bykowskich w służbie Rzeczypospolitej, 2012, s. 142.
- ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 124.
- ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 608.
- ↑ Adresy miasta Bydgoszczy na rok 1922, 1922, s. 210.
- ↑ Arkonia - Polska Korporacja Akademicka [online], www.arkonia.pl [dostęp 2017-08-03].
- ↑ PUBLIK, Fraternities Archive [online], www.archiwumkorporacyjne.pl [dostęp 2017-08-03].
- 1 2 M.P. z 1929 r. nr 233, poz. 536 „za zasługi przy organizacji Powszechnej Wystawy Krajowej w Poznaniu”.
- ↑ Stanisław Sawicki, 75 lat „Poradnika Gospodarskiego”, „Rocznik Historii Czasopiśmiennictwa Polskiego”, 4/1, 1965, s. 109.
- 1 2 3 Якса-Быковский Щенсны (Jaxa-Bykowski Szczęsny s. Ludwika i Anny), „Бессмертный барак” [dostęp 2017-08-03].
- ↑ Убиты в Катыни 2015 ↓, s. 862.
- ↑ 20 lat temu otwarto Polski Cmentarz Wojenny w Katyniu - Redakcja Polska - polskieradio.pl [online], polskieradio.pl [dostęp 2024-06-27] (pol.).
- ↑ Księga Cmentarna Katynia 2000 ↓, s. LIII.
- ↑ Historia Zbrodni Katynskiej [online] [dostęp 2024-12-10] (pol.).
- 1 2 3 4 5 Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest? Uzupełnienia i sprostowania. Warszawa: Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowej, 1939, s. 33. [dostęp 2021-07-05].
- ↑ Lista osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie. [online], web.archive.org, s. 138 [dostęp 2024-12-27] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-27] (pol.).
- ↑ Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.
- ↑ Zbrodnia katyńska, miedzy prawdą i kłamstwem [online], edukacja.ipn.gov.pl, 2008, s. 215 [dostęp 2024-09-17] (pol.).
- ↑ Prezydent RP wziął udział w uroczystościach „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów” [online], prezydent.pl [dostęp 2024-08-26] (pol.).
- ↑ Harmonogram odczytywania nazwisk osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie [online], policja.pl, s. 1-4 [dostęp 2024-08-28] (pol.).
- ↑ „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”. Portal polskiej Policji. [dostęp 2023-09-15].
- ↑ Dąb pamięci w ogrodach Pałacu Prezydeckiego - Polska Prowincja Zakonu Pijarów [online], pijarzy.pl [dostęp 2024-12-27].
- ↑ Katyń… Ocalić od zapomnienia. [online], katyn-pamietam.pl [dostęp 2024-12-27].
- ↑ Obchody Dnia Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej [online], dzieje.pl [dostęp 2024-12-27].
- ↑ M.P. z 1937 r. nr 178, poz. 294 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
Bibliografia
- Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, 1934.
- Jędrzej Tucholski: Mord w Katyniu. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1991. ISBN 83-211-1408-3.
- Jan Kiński, Helena Malanowska, Urszula Olech, Wacław Ryżewski, Janina Snitko-Rzeszut, Teresa Żach: Katyń. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Marek Tarczyński (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2000. ISBN 83-905590-7-2.
- Przedstawiciele rodu Jaxa Bykowskich w służbie Rzeczypospolitej, Warszawa 2012, ISBN 978-83-934273-1-4.
- Убиты в Катыни. Księga pamięci polskich jeńców wojennych – więźniów Kozielskiego Obozu NKWD rozstrzelanych decyzją Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940 roku. Лариса Еремина (red.). Moskwa: Stowarzyszenie Memoriał, 2015. ISBN 978-5-78700-123-5.