Szpital Ubogich Parafii Mariackiej w Krakowie
 nr rej. A-37 z dnia 7 października 1965[1] | |
 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres | |
Położenie na mapie Starego Miasta w Krakowie  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie Krakowa  | |
 50°03′38,45″N 19°56′28,78″E/50,060681 19,941328 | |
Szpital Ubogich Parafii Mariackiej – zabytkowy budynek znajdujący się w Krakowie, w dzielnicy I przy ul. Siennej 16, na rogu z ul. św. Krzyża 2, na Starym Mieście.
Jest to 1-piętrowy, 3-skrzydłowy budynek z barokową fasadą. Na jego narożniku znajduje się figura św. Rocha a w podworcu pomnik Kraka[2].
Historia
Zbudowano go w latach 1761–1763, według projektu prawdopodobnie Franciszka Placidiego, jako szpital dla ubogich parafii mariackiej. Fundatorem był archiprezbiter kościoła mariackiego Jacek Augustyn Łopacki[2]. Po ukończeniu budowy zamieszkało w budynku 30 ubogich z Kongregacji Ubogich kościoła Mariackiego. Dodatkowo kilka pomieszczeń przeznaczono na wynajem. Gdy budynek został zajęty na lazaret w 1790 roku miasto przekazało ubogim w zamian budynek szpitala św. Rocha przy ulicy Szpitalnej[3].
W 1768 roku podczas konfederacji barskiej zajęty przez wojska rosyjskie na lazaret, następnie lazaret garnizonu krakowskiego, a po przejęciu przez miasto w lazaret miejski, aby w latach 1810-1814 ponownie pełnić funkcję lazaretu wojskowego[2].
W latach 1796–1809 dodatkowo mieściła się tu siedziba austriackiego urzędu probierczego, a od 1829 roku siedziba urzędów finansowych Senatu Rzeczypospolitej Krakowskiej (zwany Gmachem Konsumpcji). Od 1850 roku w budynku mieścił się austriacki urząd skarbowy, a do 1883 roku Kasa Oszczędności Miasta Krakowa[2].
W 1887 roku część budynku, a w 1906 roku całość przekazano Archiwum Aktów Dawnych miasta Krakowa[2].
Kilkakrotnie przeprowadzano adaptacje i przebudowy wnętrz budynku do celów archiwalnych. Część pomieszczeń zajmowało Towarzystwo Miłośników Historii i Zabytków Krakowa oraz od 1899 roku związane organizacyjnie z Archiwum – Muzeum Historyczne Miasta Krakowa. Od 1952 roku był dyrekcji Archiwum Państwowego w Krakowie, 29 grudnia 2012 Archiwum zostało przekształcone w Archiwum Narodowe w Krakowie[4].
Siedziba Archiwum Narodowego
W budynku mieściły trzy oddziały Archiwum, które zostały przeniesione do nowego budynku otwartego w 2022 roku przy ulicy Rakowickiej 22E[5]:
- oddział III – akt miasta Krakowa, samorządu terytorialnego, wyznaniowych, szkół i organizacji społecznych, w jego ramach funkcjonuje biblioteka,
- oddział VII – ewidencji i popularyzacji zasobu archiwalnego,
- oddział VIII – ds. organizacyjnych i administracyjnych.
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 31 stycznia 2025 [dostęp 2011-04-08].
- 1 2 3 4 5 Szpital Ubogich, [w:] Encyklopedia Krakowa, Wyd. 2 zm. i rozsz., t. 2, Kraków 2023, s. 550, ISBN 978-83-66334-92-2.
- ↑ Stanisław Sławiński, Posesja przy Siennej 16 / Świętego Krzyża 2 w Krakowie od XVI do XVIII wieku. Rekonstrukcje zabudowy - od słodowni do budynku szpitalnego, „Rocznik Krakowski”, 83, 2017, s. 57-84.
- ↑ Dzieje Archiwum. [dostęp 2014-01-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-01)].
- ↑ Lilianna Pochwalska, Uroczystość inauguracji nowej siedziby Archiwum Narodowego w Krakowie [online], Archiwum Narodowe w Krakowie, 1 października 2020 [dostęp 2024-12-25] (ang.).