Tłustokrecik

Tłustokrecik
	Neamblysomus
	Roberts, 1924
	; Tłustokrecik buszowy (N. julianae)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	afrosorkowce
Rodzina	złotokretowate
Podrodzina	złotokreciki
Rodzaj	tłustokrecik
	Typ nomenklatoryczny
	Chrysochloris gunningi Broom, 1908
Gatunki
	2 gatunki – zobacz opis w tekście
	2 gatunki – zobacz opis w tekście

Tłustokrecik^[2] (Neamblysomus) – rodzaj ssaków z podrodziny złotokrecików (Amblysominae) w obrębie rodziny złotokretowatych (Chrysochloridae).

Rozmieszczenie geograficzne

Rodzaj obejmuje gatunki występujące endemicznie w północno-wschodniej Południowej Afryce^[3]^[4].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) samic 92–128 mm, samców 94–132 mm, długość tylnej stopy samic 9–17 mm, samców 12–18 mm; masa ciała samic 23–56 g, samców 21–70 g^[5]^[6].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1924 roku południowoafrykański zoolog Austin Roberts w artykule zatytułowanym Kilka dodatków do listy południowoafrykańskich ssaków, opublikowanym w czasopiśmie „Annals of the Transvaal Museum”^[1]. Gatunkiem typowym jest (oryginalne oznaczenie) tłustokrecik samotny (N. gunningi).

Etymologia

Neamblysomus: gr. νεος neos ‘nowy’; rodzaj Amblysomus Pomel, 1848 (złotokrecik)^[1].

Podział systematyczny

Dawniej oba taksony zaliczane były do rodzaju Amblysomus, do odrębnego rodzaju wyróżnione na podstawie różnic cytogenetycznych i w budowie czaszki^[7]^[8]. Do rodzaju należą następujące gatunki^[9]^[6]^[3]^[2]:

Grafika	Gatunek	Autor i rok opisu	Nazwa zwyczajowa^[2]	Podgatunki^[5]^[3]^[6]	Rozmieszczenie geograficzne^[5]^[3]^[6]	Podstawowe wymiary^[5]^[6]^[a]	Status IUCN^[10]
	Neamblysomus gunningi	(Broom, 1908)	tłustokrecik samotny	gatunek monotypowy	bardzo ograniczony i rozdrobniony zasięg w północnych Górach Smoczych (Limpopo)	DC: 11,1–13,2 cm MC: 39–70 g	EN
	Neamblysomus julianae	(Meester, 1972)	tłustokrecik buszowy	gatunek monotypowy	małe i odseparowane miejsca (północno-wschodnia Pretoria, Modimolle i południowo-zachodnia część Parku Narodowego Krugera)	DC: 9,2–11,1 cm MC: 21–46 g	EN

Kategorie IUCN: EN – gatunek zagrożony.

Uwagi

↑ DC – długość ciała; MC – masa ciała

Przypisy

1 2 3 A. Roberts. Some additions to the list of South African mammals. „Annals of the Transvaal Museum”. 10 (2), s. 64, 1924. (ang.).
1 2 3 Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 21. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
1 2 3 4 C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 110. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Neamblysomus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-28].
1 2 3 4 W.A. Taylor, S. Mynhardt & S. Maree: Family Chrysochloridae (Golden Moles). W: R.A. Mittermeier & D.E. Wilson (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 8: Insectivores, Sloths and Colugos. Barcelona: Lynx Edicions, 2018, s. 198–199. ISBN 978-84-16728-08-4. (ang.).
1 2 3 4 5 Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 73. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ G.N.G.N. Bonner G.N.G.N., Systematic revision of the golden mole genera Amblysomus, Chlorotalpa and Calcochloris (Insectivora:Chrysochloromorpha; Chrysochloridae), [w:] Praca doktorska, Durban: University of Natal, 1995, s. 1–346 (ang.).
↑ G.N. Bonner. Cytogenetic properties of nine species of golden moles (Insectivora: Chrysochloridae). „Journal of Mammalogy”. 76, s. 957–971, 1995. DOI: 10.2307/1382766. (ang.).
↑ C.J. Burgin, J.S. Zijlstra, M.A. Becker, H. Handika, J.M. Alston, J. Widness, S. Liphardt, D.G. Huckaby & N.S. Upham: The ASM Mammal Diversity Database. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 2.0) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2025-03-19]. (ang.).
↑ Taxonomy: Neamblysomus – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2025-03-19]. (ang.).

[10] DC – długość ciała; MC – masa ciała

[Roberts-1] 1 2 3 A. Roberts. Some additions to the list of South African mammals. „Annals of the Transvaal Museum”. 10 (2), s. 64, 1924. (ang.).

[Cichocki&inni-2] 1 2 3 Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 21. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-3] 1 2 3 4 C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 110. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Wilson&Reeder-4] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Neamblysomus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-28].

[Taylor&inni-5] 1 2 3 4 W.A. Taylor, S. Mynhardt & S. Maree: Family Chrysochloridae (Golden Moles). W: R.A. Mittermeier & D.E. Wilson (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 8: Insectivores, Sloths and Colugos. Barcelona: Lynx Edicions, 2018, s. 198–199. ISBN 978-84-16728-08-4. (ang.).

[amw-6] 1 2 3 4 5 Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 73. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[Bonnera-7] G.N.G.N. Bonner G.N.G.N., Systematic revision of the golden mole genera Amblysomus, Chlorotalpa and Calcochloris (Insectivora:Chrysochloromorpha; Chrysochloridae), [w:] Praca doktorska, Durban: University of Natal, 1995, s. 1–346 (ang.).

[Bonnerb-8] G.N. Bonner. Cytogenetic properties of nine species of golden moles (Insectivora: Chrysochloridae). „Journal of Mammalogy”. 76, s. 957–971, 1995. DOI: 10.2307/1382766. (ang.).

[mdd-9] C.J. Burgin, J.S. Zijlstra, M.A. Becker, H. Handika, J.M. Alston, J. Widness, S. Liphardt, D.G. Huckaby & N.S. Upham: The ASM Mammal Diversity Database. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 2.0) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2025-03-19]. (ang.).

[11] Taxonomy: Neamblysomus – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2025-03-19]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[a]

[10]