Tadeusz Antoni Skinder

Tadeusz Skinder

Dzik

pułkownik dyplomowany piechoty
Pełne imię i nazwisko	Tadeusz Antoni Skinder
Data i miejsce urodzenia	20 czerwca 1897 Kotielnikowo
Data i miejsce śmierci	22 stycznia 1952 Iscoyd Park
Przebieg służby
Lata służby	1915-1948
Siły zbrojne	Wojsko Polskie
Formacja	Legiony Polskie
Jednostki	Oddział II Sztabu NW
Stanowiska	zastępca szefa oddziału
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa kampania wrześniowa II wojna światowa
Odznaczenia

Tadeusz Antoni Skinder (ur. 20 czerwca^[a] 1897 w Kotielnikowo, zm. 28 stycznia 1952 w Iscoyd Park) – pułkownik dyplomowany piechoty Wojska Polskiego, działacz niepodległościowy, kawaler Orderu Virtuti Militari^[2].

Urodził się 20 czerwca 1897 w Kotielnikowo na Kaukazie jako syn Wacława (1861–1935) i Marii z Dudzińskch (1862–1944)^[3][2]. Matka polonistka, ojciec pochodził z Kojdanowa^[4][5], zatrudniony był w kolejach rosyjskich jako urzędnik. Miał dwóch młodszych braci: Bolesława (1899–1920), podchorążego jazdy tatarskiej i Jerzego Stefana (1902–1940), rotmistrza 19 pułku ułanów, zamordowanego przez NKWD w Charkowie^[4][6].

Tadeusz wraz z rodziną wyjechał do Warszawy gdzie uczęszczał do Gimnazjum im. Staszica^[2]. Uczęszczając do gimnazjum był harcerzem 16 Warszawskiej Drużyny Harcerskiej im. Zawiszy Czarnego^[6]. W grudnia 1914 był uczniem Wolnej Szkoły Wojskowej^[7][8].

W sierpniu 1915 wstąpił do batalionu warszawskiego POW, z którym wymaszerował do I Brygady Legionów Polskich^[7][8]. Do grudnia tego roku służył w 5 pułk piechoty, po czym został skierowany do działalności konspiracyjnej w szeregach Polskiej Organizacji Wojskowej^[7]. Do listopada 1917 był komendantem obwodu sierpeckiego w Okręgu VI POW, następnie instruktorem Szkoły Podoficerskiej Obwodu Ia POW^[7]. Od 1 listopada 1918 pełnił funkcję komendanta Oddziałów Kurierskich przy Komendzie Naczelnej III POW, a od 15 grudnia tego roku kierownika wywiadu przy XI Okręgu POW i komendanta Obwodu Wilno POW^[7].

Uczestniczył w walkach o Wilno stoczonych przez polskie ochotnicze oddziały samoobrony wileńskiej, po zakończeniu walk został awansowany na stopień sierżanta^[7]. W styczniu 1919 otrzymał funkcję dowódcy plutonu 1 kompanii mińskiego pułku strzelców (późniejszego 86 pułku piechoty). Brał udział w walkach, odznaczył się podczas obrony Słonima, za co awansowano go do stopnia podchorążego. Od 3 lipca do 1 listopada 1919 był uczniem 15. klasy Szkoły Podchorążych w Warszawie^[9]. 9 grudnia 1919 został mianowany z dniem 1 grudnia 1919 podporucznikiem^[10]. Uczestniczył w wojnie z bolszewikami.

Po zakończeniu działań wojennych pozostał w wojsku jako oficer zawodowy i kontynuował służbę w 86 pp^[11]. W 1921 w Wilnie zdał eksternistycznie egzamin dojrzałości^[2]. W październiku 1922 został odkomenderowany do Oficerskiej Szkoły Topografów w charakterze słuchacza^[2]. 1 grudnia 1924 prezydent RP nadał mu stopień kapitana z dniem 15 sierpnia 1924 i 416. lokatą w korpusie oficerów piechoty^[12][13]. Z dniem 1 stycznia 1925 został przydzielony do Szkoły Podchorążych Piechoty w Warszawie na stanowisko wykładowcy terenoznawstwa^[14][15]. W listopadzie 1925 został przeniesiony do korpusu oficerów geografów z równoczesnym wcieleniem do Wojskowego Instytutu Geograficznego i pozostawieniem na dotychczasowym stanowisku^[16]. 1 marca 1926 został przydzielony ze Szkoły Podchorążych Piechoty do WIG^[17]. W sierpniu tego roku został przeniesiony do korpusu oficerów piechoty z równoczesnym wcieleniem do 57 pułku piechoty w Poznaniu^[18]. 2 listopada 1927, po „złożeniu egzaminu wstępnego z dobrym postępem i odbyciu przepisanego stażu liniowego”, został przydzielony do Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie na kurs 1927/29 z równoczesnym przeniesieniem do kadry oficerów piechoty^[19][20][21].

W sierpniu 1929, po ukończeniu kursu i otrzymaniu dyplomu naukowego oficera dyplomowanego, został przeniesiony do Dowództwa Korpusu Ochrony Pogranicza w Warszawie^[22][23]. Początkowo pełnił służbę jako kierownik Referatu Operacyjnego, a od 1 marca 1930 szef Oddziału Wyszkolenia^[2]. W 1931 objął kierownictwo Samodzielnego Referatu Wywiadowczego Dowództwa KOP^[2]. 18 grudnia 1931 prezydent RP nadał mu z dniem 1 stycznia 1932 stopień majora w korpusie oficerów piechoty i 34. lokatą^[24]. Z dniem 15 lutego 1932 został wyznaczony na stanowisko szefa Oddziału Służby Granicznej Dowództwa KOP, a w październiku 1933 szefem Szefostwa Wywiadu KOP, które wyłączono ze struktur Dowództwa KOP^[25][2]. Od 15 września 1937 odbywał staż w 57 pułku piechoty w Poznaniu na stanowisku dowódcy III batalionu^[26][2]. Z dniem 1 października 1938 został wyznaczony na stanowisko szefa Wydziału IIa Wywiadowczego Oddziału II Sztabu Głównego^[27][28]. Na stopień podpułkownika został awansowany ze starszeństwem z 19 marca 1939 i 62. lokatą w korpusie oficerów piechoty^[29]. We wrześniu 1939 pełnił służbę w Sztabie Naczelnego Wodza na stanowisku szefa Wydziału Wywiadowczego-zastępcy szefa Oddziału II^[30].

Po klęsce wrześniowej przedostał się do Rumunii. Był inicjatorem i twórcą ekspozytury wywiadowczej Oddziału II Sztabu Naczelnego Wodza w Rumunii o kryptonimie „R”^[2]. Później, na skutek wprowadzenia nowej organizacji wywiadu, został mianowany szefem Ekspozytury „R”, był też drugim zastępcą Komendanta Bazy Łączności Związku Walki Zbrojnej „Bolek” w Rumunii. W grudniu 1939 zaprzysiężono go jako żołnierza ZWZ^[2]. 1 czerwca 1940 został zwolniony ze stanowiska^[2]. Przez Bałkany przedostał się do Palestyny, gdzie został przydzielony do Ośrodka Zapasowego Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich^[2]. Początkowo pełnił obowiązki kierownika referatu wyszkolenia, a od grudnia 1940 szefa Oddziału III Sztabu^[2]. W listopadzie 1942 objął stanowisko dowódcy 3 karpackiego batalionu ciężkich karabinów maszynowych^[31]. W listopadzie 1943 został zastępcą dowódcy 2 Brygady Strzelców Karpackich (do lipca 1943)^[32]. Od 1943 do 1945 zastępca szefa Oddziału II Informacyjno-Wywiadowczego Sztabu NW^[2]. Na pułkownika awansowany ze starszeństwem z 19 marca 1944^[2].

Będąc na emigracji w Wielkiej Brytanii nadal należał do harcerstwa, był instruktorem w Komitecie ZHP w Londynie^[33]. W 1947 był członkiem Komisji Rewizyjnej, oraz członkiem Komisji Historycznej Instytutu J. Piłsudskiego w Londynie^[2]. Działając w Polskim Korpusie Przysposobienia i Rozmieszczenia poparł inicjatywę utworzenia organizacji charytatywnej dla polskich weteranów wojennych, inwalidów i osób starszych. 12 sierpnia 1948 powołano organizację charytatywną pod nazwą „Polskie Towarzystwo Mieszkaniowe” (ang. Polish Housing Society Ltd.), która przejęła budynki i teren po Polskim Obozie Przesiedleńczym miejscowości Penrhos w Walii. Po utworzeniu Towarzystwa Mieszkaniowego w Penrhose został wybrany jego pierwszym kierownikiem (lipiec 1949- styczeń 1950)^[34]. Zmarł 22 stycznia 1952 w 4 Polskim Szpitalu w Iscoyd Park, w Walii i został pochowany na cmentarzu w Wrexham (kwatera, grób nr 10654)^[5].

Był żonaty z Janiną Boguszewską, która ukończyła warszawski Instytut dla Szlacheckich Panien, a przed ślubem pracowała jako nauczycielka w prywatnej szkole żeńskiej w Warszawie^[35]. Tadeusz i Janina mieli córkę Teresę Skinder-Suchcitz (1933–2022), historyczkę.

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 4971 – 1921^[36]
• Krzyż Niepodległości z Mieczami – 29 grudnia 1933 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”^[37]
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski – 1937 „za zasługi w służbie ochrony pogranicza”^[38]
• Krzyż Walecznych trzykrotnie^[20]
• Medal Wojska czterokrotnie – 1946^[2]
• Złoty Krzyż Zasługi – 1934 „za zasługi w służbie ochrony pogranicza”^[39]
• Srebrny Krzyż Zasługi – 1928^[40]
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 – 1928^[2]
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości – 1928^[2]
• Krzyż Zasługi Wojsk Litwy Środkowej – 3 marca 1926^[41]
• Srebrny Medal za Długoletnią Służbę^[2]
• Brązowy Medal za Długoletnią Służbę^[2]
• Znak Naukowy Oficerskiej Szkoły Topografów – 11 listopada 1936^[42]
• brytyjski Defence Medal^[2]
• brytyjski War Medal^[2]

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2025-01-19].
• Spis oficerów służących czynnie w dniu 1.6.1921 r.. Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1921.
• Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
• Lista oficerów dyplomowanych (stan z dnia 15 kwietnia 1931 roku). Warszawa: Sztab Główny, 1931.
• Kronika 3 Dywizji Strzelców Karpackich Nr 1 za czas od 3 V 1942 do 10 XII 1943. [w:] Oddziałowe Kroniki i Dzienniki Działań, sygn. C.292 [on-line]. Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie, 1943. [dostęp 2016-06-03].
• Wacław Lenkiewicz, Andrzej Sujkowski, Hugo Zieliński: Księga Pamiątkowa 1830 – 29 XI 1930. Szkice z dziejów piechoty polskiej. Ostrów-Komorowo: Szkoła Podchorążych Piechoty, 1930.
• Zbigniew Nawrocki: KONTRWYWIAD II RP(1914) 1918–1945 (1948). Jelenia Góra: Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego, 2016. [dostęp 2024-12-22].
• Jerzy Prochwicz. Wywiad Korpusu Ochrony Pogranicza 1924–1939. „Biuletyn „Problemy Ochrony Granic””. 22, 2002. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej. 
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
• Piotr Stawecki: Oficerowie dyplomowani wojska Drugiej Rzeczypospolitej. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1997. ISBN 83-04-04390-4.
• Łukasz Ulatowski: Polski wywiad wojskowy w 1939 roku. Struktura organizacyjna, składy osobowe, personel, budżet, mob.. Warszawa: Łukasz Ulatowski, 2013. ISBN 978-83-938229-2-8.