Tadeusz Jaszowski

Tadeusz Jaszowski
Data i miejsce urodzenia

7 marca 1916
Trawniki

Data śmierci

7 lutego 2014

Zawód, zajęcie

historyk, wykładowca akademicki, prokurator

Odznaczenia
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Medal Komisji Edukacji Narodowej

Tadeusz Jaszowski (ur. 7 marca 1916 w Trawnikach koło Lublina, zm. 7 lutego 2014) – polski działacz konspiracji niepodległościowej w trakcie II wojny światowej w ramach ZWZ-AK, prokurator wojskowy, historyk i prawnik dr hab., wykładowca akademicki[1].

Życiorys

Był synem Mieczysława i Heleny z domu de Gerszow. W latach 1934–1937 studiował prawo na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim i przed wybuchem wojny, zdołał zaliczyć dwie aplikacje, sądową i adwokacką. Jaszowski, przeszedł również roczne przeszkolenie wojskowe w Szkole Podchorążych Artylerii we Włodzimierzu Wołyńskim[1].

22 lipca 1939 zawarł związek małżeński z Wiktorią Bieniek[1].

W trakcie polskiej wojny obronnej we wrześniu 1939 roku, walczył na wschodzie w zgrupowaniu dowodzonym przez gen. Wilhelma Orlika-Rückemanna, a po kapitulacji, uniknął sowieckiej niewoli i wrócił do rodzinnego Lublina[1].

Podczas okupacji niemieckiej związany był z konspiracją niepodległościową. Oo 1942 należał do ZWZ-AK. W konspiracji pełnił funkcję szefa nielegalnej produkcji granatów na potrzeby podziemia[1].

Po wkroczeniu Armii Czerwonej, wstąpił do II Armii Wojska Polskiego i jako kapitan przeszedł szlak bojowy do Łaby, pełnią jednocześnie funkcję prokuratora dywizyjnego[1].

W listopadzie 1945 został skierowany do Katowic, gdzie uzyskał etat prokuratora garnizonowego. Był między innymi oskarżycielem w procesach przeciwko członkom podziemia niepodległościowego[1] w tym powojennego podziemia antykomunistycznego. Wraz z prokuratorem Sykstusem Guzem, był oskarżycielem w procesie pokazowym 21 działaczy Konspiracyjnego Wojska Polskiego w sali kina „Zorza” w Katowicach w dniach 15−17 października 1946. Na śmierć skazano wówczas między innymi Gerharda Szczurka pseud. „Erg”, Pawła Stopę pseud. „Dąb” i Stefana Gürtlera pseud. „Tse” ze sztabu Konspiracyjnego Wojska Polskiego, których wyroki wykonano w grudniu 1946[2]. Był także prokuratorem w sprawach skazanych na śmierć: Antoniego Fojcika pseud. „Tosiek”[3], Władysława Grada[4] i Józefa Wawrzyńczyka z Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj[5].

W 1947 został usunięty z wojska. Zrehabilitowano go w 1957. Następnie pełnił funkcję zastępcy szefa Prokuratury Pomorskiego Okręgu Wojskowego. Na emeryturę przeszedł w 1973[1].

Zmarł 7 lutego 2014. Został pochowany na Cmentarzu Komunalnym przy ul. Wiślanej w Bydgoszczy[1] (Sektor: III-J / rząd: 8 / numer grobu: 1)[6].

Działalność naukowa

Należał do Zarządu Okręgowej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Bydgoszczy[1].

W 1973 obronił na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu rozprawę doktorską pt. Legalność wymuszenia posłuchu przez przełożonego, przygotowaną pod kierunkiem prof. dr hab. Jerzego Śliwowskiego[1].

W latach 1974–1987 był pracownikiem naukowo-dydaktycznym w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Bydgoszczy[1].

W 1989 uzyskał habilitację na Wydziale Prawa Uniwersytetu Łódzkiego[1].

W badaniach historycznych, głównym przedmiotem jego zainteresowań był ruchu oporu pod okupacją niemiecką w latach 1939-1945 oraz zbrodnie niemieckie dokonane na Pomorzu Gdańskim w tym okresie[1].

Jako pierwszy podjął badania nad działalnością Kujawskiego Związku Polityczno-Literackiego[7][8].

Był redaktorem publikacji pt. Z badań nad eksterminacją Żydów na Pomorzu i Kujawach („Pomorze”, Bydgoszcz, 1983) oraz wspólnie z Jerzym Jaśkowiakiem, pracy pt. Bydgoszcz lato 1939 („Pomorze”, Bydgoszcz, 1985).

Wybrane odznaczenia

Wybrana bibliografia autorska

  • Gestapo w walce z ruchem oporu nad Wisłą i Brdą (Wydawnictwo Poznańskie, Poznań, 1960; ISBN:83-7003-401-2)
  • Hitlerowskie prawo karne na Pomorzu 1939-1945 (Główna Komisja Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce - Instytut Pamięci Narodowej, Warszawa, 1989)
  • Niemy świadek: zbrodnie hitlerowskie w toruńskim Forcie VII i w lesie Barbarka (Kujawsko-Pomorskie Towarzystwo Kulturalne, Bydgoszcz, 1971) wspólnie Czesławem Sobeckim
  • Okręg Pomorski Armii Krajowej, Podokręg Południowo-Wschodni (Fundacja „Archiwum Pomorskie Armii Krajowej”, Toruń, 1996; ISBN:8390100681)
  • Potulice oskarżają (Okręgowa Komisja Badania Zbrodni Hitlerowskich, Zarząd Okręgu Związku Bojowników o Wolność i Demokrację, Bydgoszcz, 1968) wspólnie z Włodzimierzem Jastrzębskim
  • Werner Kampe, amator zbrodni (Okręgowa Komisja Badania Zbrodni Hitlerowskich, Zarząd Okręgu Związku Bojowników o Wolność i Demokrację, Bydgoszcz, 1967) wspólnie z Tadeuszem Kutą

Przypisy

  1. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 Włodzimierz Jastrzębski – Pułkownik dr hab. Tadeusz Jaszowski (1916-2014). Wspomnienie pośmiertne w Kronice Bydgoskiej, tom 35 (2014)
  2. ↑ Teresa Semik: Wyrok: śmierć przez rozstrzelanie. Trzech żołnierzy zginęło w Katowicach. dziennikzachodni.pl, 2014-12-27. [dostęp 2025-02-11]. (pol.).
  3. ↑ Antoni Fojcik. poszukiwania.ipn.gov.pl. [dostęp 2025-02-11]. (pol.).
  4. ↑ Władysław Grad. poszukiwania.ipn.gov.pl. [dostęp 2025-02-11]. (pol.).
  5. ↑ Józef Wawrzyńczyk. poszukiwania.ipn.gov.pl. [dostęp 2025-02-11]. (pol.).
  6. ↑ śp. Tadeusz Jaszowski. cmentarze.bydgoszcz.pl. [dostęp 2025-02-11]. (pol.).
  7. ↑ Bogdan Ziółkowski – Kujawski Związek Polityczno-Literacki i Kujawskie Stowarzyszenie Społeczno-Literackie na Kujawach wschodnich w latach okupacji niemieckiej 1939-1945: (działalność i losy konspiratorów) (Fundacja Generał Elżbiety Zawackiej, Toruń, 2006; ISBN:83-01-06109-X) s. 10
  8. ↑ Witold Stankowski – Druga wojna światowa w pamięci włocławian. Stan i wyzwania na XXI wiek. w Zapiski Kujawsko-Dobrzyńskie tom 26 (Oficyna Wydawnicza „Lega” Włocławskiego Towarzystwa Naukowego, Włocławek, 2011) s. 20
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.