Taraxacum sect. Erythrosperma

Taraxacum rubicundum (Dahlst.) Dahlst., typ sekcji Erythrosperma

Taraxacum sect. Erythrosperma (H.Lindb.) Dahlst. – sekcja w obrębie rodzaju mniszek (Taraxacum), w dawniejszych ujęciach odpowiadająca jednemu lub kilku gatunkom zbiorowym (np. Taraxacum erythrospermum agg., Taraxacum laevigatum agg.)[1]

Morfologia

Owocujący mniszek Taraxacum lacistophylloides: widoczne czerwone zabarwienie niełupek, charakterystyczne dla większości gatunków sekcji Erythrosperma

Przedstawiciele sekcji to rośliny małych i średnich rozmiarów[2], odróżniające się od innych mniszków czerwoną (rzadziej brązową lub cielistą) barwą niełupek[3] oraz zewnętrznymi liśćmi okrywy koszyczka zwykle małych rozmiarów i często z drobnym nabrzmieniem na wierzchołku. Niełupki są najczęściej silnie kolczaste i zwykle nie przekraczają długości 4,5 mm[4]. Liście podzielone są zwykle na wąskie i delikatne odcinki[5]. Zwykle występuje też okrywa łodygi (ang. tunic), złożona z pozostałości uschniętych ogonków liściowych[4].

W obrębie sekcji znajdują się zarówno gatunki wytwarzające pyłek, jak i niewytwarzające pyłku[2].

Zróżnicowanie i rozmieszczenie

Typem sekcji jest Taraxacum rubicundum (Dahlst.) Dahlst.[6] Sekcja jest stosunkowo dobrze poznana, istnieją szczegółowe opracowania regionalne[5][7][8][9][10]. Obejmuje, według różnych źródeł, między 150[2] a 215[4] gatunków (mikrogatunków). W obrębie sekcji podobne mikrogatunki łączy się w nieformalne większe grupy[4][11]. Gatunki sekcji Erythrosperma występują w stanie naturalnym w Europie oraz w części Azji, a jako zawleczone również w Ameryce Północnej[2].

W obrębie sekcji zawiera się jeden gatunek diploidalny rozmnażający się płciowo (Taraxacum erythrospermum Andrz. ex Besser[12], rozpowszechniony w południowej Europie[3]; w Polsce nie występuje[2]) oraz liczne poliploidalne (często triploidalne) gatunki apomiktyczne.

W Polsce występuje 14 gatunków. Do stosunkowo szerzej rozpowszechnionych należą Taraxacum bellicum Sonck, znany z Europy środkowej i Taraxacum scanicum Dahlst., znany z wielu krajów Europy[2]. Taraxacum sandomiriense Wolanin jest endemiczny dla okolic Sandomierza[13].

Spośród taraksakologów, którzy szczególnie zasłużyli się w badaniach tej sekcji, można wymienić Haralda Lindberga, Hugona Dahlstedta i Johannesa Leenderta van Soesta[14].

Ekologia i zagrożenie

Przedstawiciele sekcji Erythrosperma występują na stanowiskach ciepłych i nasłonecznionych. Kwitną wczesną wiosną (od połowy kwietnia)[2].

Z 14 gatunków występujących w Polsce siedem zostało określonych jako gatunki najmniejszej troski, jeden jako bliski zagrożenia, jeden jako narażony, jeden jako zagrożony, a dwa (T. cristatum i T. sandomiriense) jako krytycznie zagrożone[2].

Przypisy

  1. ↑ BIB - Steckbriefe Gefäßpflanzen [online], daten.bayernflora.de [dostęp 2025-03-04].
  2. 1 2 3 4 5 6 7 8 Mateusz Wolanin i inni, Taxonomy and distribution of Taraxacum sect. Erythrosperma (Asteraceae) in Poland, „PhytoKeys”, 224, 2023, s. 1–88, DOI: 10.3897/phytokeys.224.99463, ISSN 1314-2003 [dostęp 2025-03-04] (ang.).
  3. 1 2 Matej Dudáš i inni, The Taraxacum sect. Erythrosperma (Asteraceae, Cichorioideae) in Slovakia IV. Distribution of T. erythrospermum and synonymisation of T. slovacum, „Phytotaxa”, 646 (3), 2024, s. 265–281, DOI: 10.11646/phytotaxa.646.3.3, ISSN 1179-3163 [dostęp 2025-03-13] (ang.).
  4. 1 2 3 4 Jan Štěpánek, Jan Kirschner, A distinctive group of species allied to Taraxacum danubium (T. sect. Erythrosperma, Compositae-Crepidinae): a taxonomic revision, „Folia Geobotanica”, 57 (4), 2022, s. 269–301, DOI: 10.1007/s12224-023-09425-6, ISSN 1874-9348 [dostęp 2025-05-12] (ang.).
  5. 1 2 Göran Wendt, Hans Øllgaard, Sandmaskrosor i Sverige och Danmark, Uppsala: Svenska botaniska föreningen (SBF), 2015, s. 304, ISBN 978-91-980526-6-4 [dostęp 2025-03-11].
  6. ↑ Ingo Uhlemann, The genus Taraxacum (Asteraceae, Cichorieae) sect. Erythrosperma in the northern coastal part of Croatia, „Schlechtendahlia”, 32, 2017, s. 1–24.
  7. ↑ R.J. Vašut, Taraxacum sect. Erythrosperma in Moravia (Czech Republic): Taxonomic notes and the distribution of previously described species, „Preslia”, 75, Praha 2003, s. 311–338.
  8. ↑ M. Dudáš i inni, Differentiation of the taxa of the genus Taraxacum sect. Erythrosperma on the basis of morphological characters on achenes and outer bracts, „Thaiszia – J. Bot.”, 23 (2), 2013, s. 147–162, ISSN 1210-0420.
  9. ↑ Jan Štěpánek, Jan Kirschner, A distinctive group of species allied to Taraxacum danubium (T. sect. Erythrosperma, Compositae-Crepidinae): a taxonomic revision, „Folia Geobotanica”, 57 (4), 2022, s. 269–301, DOI: 10.1007/s12224-023-09425-6, ISSN 1874-9348 [dostęp 2025-03-13] (ang.).
  10. ↑ Jan Štěpánek, Jan Kirschner, A taxonomic revision of Taraxacum sect. Erythrosperma (Compositae-Lactuceae) in Corsica, „Feddes Repertorium”, 123 (2), 2012, s. 139–176, DOI: 10.1002/fedr.201200032, ISSN 1522-239X [dostęp 2025-05-12] (ang.).
  11. ↑ M. Schmid†, R.J. Vašut, P. Oosterveld, Taraxacum prunicolor sp. nova, a new species of the Taraxacum scanicum group (sect. Erythrosperma), „Feddes Repertorium”, 115 (3-4), 2004, s. 220–229, DOI: 10.1002/fedr.200311038, ISSN 1522-239X [dostęp 2025-05-12] (ang.).
  12. ↑ Taraxacum erythrospermum | International Plant Names Index [online], www.ipni.org [dostęp 2025-05-14].
  13. ↑ Mateusz Marian Wolanin, Krystyna Musiał, Magdalena Natalia Wolanin, Taraxacum sandomiriense (sect. Erythrosperma, Asteraceae), a new species from Poland, „Phytotaxa”, 375 (2), 2018, s. 158–164, DOI: 10.11646/phytotaxa.375.2.2, ISSN 1179-3163 [dostęp 2025-03-13] (ang.).
  14. ↑ J.L. Van Soest, Taraxacum Sectio Obliqua Dt. En Sectio Erythrosperma Dt. Em. Lb. in Nederland, „Acta Botanica Neerlandica”, 6 (1), 1957, s. 74–92, DOI: 10.1111/j.1438-8677.1957.tb00574.x, ISSN 1438-8677 [dostęp 2025-05-12] (ang.).
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.