Teresa Harsdorf-Bromowiczowa

Teresa Janina Harsdorf-Bromowiczowa^[1] (ur. 17 stycznia 1912 w Zielonej koło Kamieńca Podolskiego, zm. 21 sierpnia 2003 w Zakopanem^[2]) – polska nauczycielka języka polskiego i łaciny, poetka, harcerka, uczestniczka tajnego nauczania, więźniarka obozu KL Ravensbrück, przewodniczka tatrzańska.

Była córką Antoniego Harsdorfa i Zofii ze Skarbek-Leszczyńskich^[2]. Wraz z rodziną uciekła przed skutkami rewolucji październikowej z rodzinnego majątku w Zielonej do Nowego Sącza^[2]. Uczyła się w szkole powszechnej w Nowym Sączu^[2]. Złożyła tamże przyrzeczenie harcerskie w 1926 roku^[3]. Studiowała filologię polską i romanistykę^[3] na Uniwersytecie Jagiellońskim, uzyskała tamże tytuł magistra w 1933 roku^[1]. Pracowała jako nauczycielka języka polskiego^[2] w szkołach średnich w Nowym Sączu^[1]. Brała udział w działalności harcerskiej^[1], została hufcową w 1939 roku^[3]. Poślubiła Zbigniewa Bromowicza w 1938 roku^[1]. W czasie II wojny światowej miała pseudonim „Jaśka”^[3], zaangażowała się w tajne nauczanie na terenie powiatu limanowskiego^[3], kolportowała nielegalną prasę, brała udział w przerzutach ludzi na Węgry, nawiązała współpracę z partyzantami Armii Krajowej^[1]. Została aresztowana wraz z mężem 25 sierpnia 1944 roku^[2] przez Gestapo, przewieziona do krakowskiego Więzienia Montelupich^[3], a następnie do końca wojny była osadzona w KL Ravensbrück^[1], dostała numer 74 530^[2]. W obozie wstąpiła do Tajnej Drużyny Harcerskiej „Mury”^[3]. Została tamże pozbawiona płodności^[2]. Pozostawała w obozie do 10 kwietnia 1945 roku, następnie trafiła do Szwecji, wywieziona pod opieką Szwedzkiego Czerwonego Krzyża dzięki interwencji hrabiego Folkego Bernadottego^[2].

Po zakończeniu wojny przebywała krótko w Szwecji, gdzie współorganizowała drużynę harcerską „Wędrowne Ptaki”^[4] i wróciła do Polski w październiku 1945 roku^[1]. Od 1947 roku uczyła w liceum sanatoryjnym w Bystrem^[1]. Zamieszkała z mężem w Zakopanem przy ul. Tytusa Chałubińskiego 17^[2], uczyła języka polskiego i łaciny^[5] w szkołach średnich w Zakopanem do 1971 roku^[1]. Była komendantką harcerską żeńskiego hufca w Zakopanem w latach 1946–1948 w Zakopanem^[1], w Sanatorium Dziecięcym na Bystrem założyła pierwszą w Polsce drużynę Nieprzetarty Szlak w 1947 roku^[3], w 1948 roku została harcmistrzynią^[3]. Podróżowała po Beskidach^[1], pierwszy raz Tatry odwiedziła w 1933 roku^[6]. Wraz z mężem uprawiała taternictwo, chodziła na piesze wycieczki i uprawiała narciarstwo w Tatrach po II wojnie światowej^[6]. Należała do Koła Pisarzy Podhalańskich w latach 1946–1949^[6]. Zdała egzamin na przewodnika tatrzańskiego w październiku w 1956 roku^[6]. Przeszła na emeryturę w 1971 roku^[2], 18 stycznia 1980 roku zmarł jej mąż^[2], po jego odejściu wróciła do Nowego Sącza i zamieszkała z siostrą Ewą Harsdorf, malarką^[7]. Angażowała się w działania Ruchu Odnowy w Duchu Świętym w parafii Najświętszego Serca Pana Jezusa w Nowym Sączu^[7]. Powróciła do Zakopanego po śmierci siostry w 1999 roku^[7].

Została pochowana na zakopiańskim Nowym Cmentarzu przy ul. Nowotarskiej^[2] razem z mężem, na ich grobie zasadzono kosodrzewinę^[7].

Pisała wiersze obozowe^[2] oraz wspomnienia z obozu koncentracyjnego, a także wspomnienia z Tatr^[6]. Publikowała w Gazecie Krakowskiej i Oscypku. Jej poezja została nagrodzona na konkursie towarzyszącym Jesieni Tatrzańskiej^[6]. Wybrane wiersze tatrzańskie: Przyjaźń z kosodrzewiną, Trzy wiersze o człowieku i o skale, Żabi Koń^[6] (zob. Żabi Koń).

• Maria HalinaM.H. Starzyk Maria HalinaM.H., Dwie harcerki (cz. II), „Biuletyn Sądeckiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku”, 64, Nowy Sącz, czerwiec 2020, ISSN 1899-721X .

• Wybrane wiersze autorki