Thismia

*Thismia*
	; Thismia rodwayi.
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	pochrzynowce
Rodzina	Thismiaceae
Rodzaj	Thismia
	Nazwa systematyczna
	Thismia Griff.; Proc. Linn. Soc. London 1: 221 (1845)
	Typ nomenklatoryczny
	Thismia brunonis Griff.
Synonimy
	Ophiomeris Miers; Sarcosiphon Blume; Tribrachys Champ. ex Thwaites; Myostoma Miers; Bagnisia Becc.; Rodwaya F.Muell.; Triscyphus Taub.; Glaziocharis Taub. ex Warm.; Triurocodon Schltr.; Mamorea de la Sota;

Thismia Griff. – rodzaj jednorocznych, myko-heterotroficznych, ziemnopączkowych roślin bezzieleniowych z rodziny Thismiaceae, obejmujący 44 gatunki występujące w południowo-wschodnich Chinach, Japonii, Tajwanie, na Sri Lance, w Azji Południowo-Wschodniej, Papui-Nowej Gwinei, Australii, Nowej Zelandii oraz północnej i środkowej Ameryce Południowej^[4].

Nazwa naukowa rodzaju jest anagramem nazwiska Thomasa Smitha, angielskiego mikrobiologa żyjącego w XIX wieku^[5].

Morfologia

Korzenie: W zależności od gatunku rośliny tworzą korzenie bądź drobne, tworzące bulwy, bądź robaczkowate, płożące, rozgałęzione i cylindryczne, bądź kępkowe, krótkie i koralowate.

Liście: Zredukowane, łuskowate.

Kwiaty: Kwiaty obupłciowe, 6-pręcikowe, pojedyncze lub rzadziej 2–6 zebranych w dwurzędkę, różnokolorowe. Okwiat pojedynczy. Listki okwiatu położone w 2 okółkach, różnej długości niekiedy na różnym poziomie. Rzadko listki wewnętrznego okółka zrośnięte. Pręciki zakrzywione, o wierzchołkach wpuszczonych w gardziel kwiatu. Zalążnia jednokomorowa z 3 łożyskami.

Owoce: Mięsiste, kubeczkowate torebki, otwierające się wierzchołkowo. Nasiona brązowe^[6].

Systematyka

Pozycja rodzaju według APW (aktualizowany system APG IV z 2016): Rodzaj należy do rodziny Thismiaceae, w rzędzie pochrzynowców (Dioscoreales) w obrębie kladu jednoliściennych (monocots)^[2].

Gatunki^[4]

Thismia abei (Akasawa) Hatus.
Thismia alba Holttum ex Jonker
†Thismia americana N.Pfeiff.
Thismia angustimitra Chantanaorr.
Thismia annamensis K.Larsen & Aver.
Thismia arachnites Ridl.
Thismia aseroe Becc.
Thismia bifida M.Hotta
Thismia brunonis Griff.
Thismia caudata Maas & H.Maas
Thismia chrysops Ridl.
Thismia clandestina (Blume) Miq.
Thismia clavarioides K.R.Thiele
Thismia crocea (Becc.) J.J.Sm.
Thismia episcopalis (Becc.) F.Muell.
Thismia espirito-santensis Brade
Thismia fumida Ridl.
Thismia fungiformis (Taub. ex Warm.) Maas & H.Maas
Thismia gardneriana Hook.f. ex Thwaites
Thismia glaziovii Poulsen
Thismia goodii Kiew
Thismia grandiflora Ridl.

Thismia hyalina (Miers) Benth. & Hook.f. ex F.Muell.
Thismia iguassuensis (Miers) Warm.
Thismia janeirensis Warm.
Thismia javanica J.J.Sm.
Thismia labiata J.J.Sm.
Thismia lauriana Jarvie
Thismia luetzelburgii Goebel & Suess.
Thismia macahensis (Miers) F.Muell.
Thismia melanomitra Maas & H.Maas
Thismia mirabilis K.Larsen
Thismia mullerensis Tsukaya & H.Okada
Thismia neptunis Becc.
Thismia ophiuris Becc.
Thismia panamensis (Standl.) Jonker
Thismia racemosa Ridl.
Thismia rodwayi F.Muell.
Thismia saulensis H.Maas & Maas
Thismia singeri (de la Sota) Maas & H.Maas
Thismia taiwanensis Sheng Z.Yang
Thismia tentaculata K.Larsen & Aver.
Thismia tuberculata Hatus.
Thismia yorkensis Cribb

Zagrożenie i ochrona

Gatunek Thismia melanomitra jest ujęty w Czerwonej księdze gatunków zagrożonych ze statusem VU (narażony). Znany jest z pojedynczej lokalizacji w pobliżu jeziora Taracoa w okolicach Río Napo i Parque Nacional Yasuní w ekwadorskiej prowincji Orellana. Został uznany za zagrożony wyginięciem z uwagi na niszczenie siedlisk^[7].

Drobne rośliny z tego rodzaju są łatwe do przeoczenia, niektóre gatunki rejestrowane są sporadycznie. Thismia americana uznawana jest za gatunek wymarły – nie była obserwowana od 1916 roku. W 2017 na Borneo odnaleziono ponownie Thismia neptunis ostatni raz obserwowaną 151 lat wcześniej^[8].

Linki zewnętrzne

Zdjęcia Thismia aseroe w serwisie Wild Borneo. wildborneo.com.my. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-02] (ang.).
1 2 Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-02] (ang.).
↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2011-02-12]. (ang.).
1 2 3 Rafaël Govaerts: World Checklist of Selected Plant Families. The Board of Trustees of the Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2011-02-12]. (ang.).
↑ Flora of North America. Vol. 26: Burmanniaceae. [dostęp 2011-02-12].
↑ H. Huber: Dioscoreaceae. W: Klaus Kubitzki (red.): The Families and Genera of Vascular Plants. T. 3: Flowering Plants. Monocotyledons. Lilianae (except Orchidaceae). Berlin Heidelberg: Springer-Verlag, 1998, s. 234. ISBN 3-540-64060-6. (ang.).
↑ C.C. Espinoza C.C., N.N. Pitman N.N., Thismia melanomitra, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2011-02-12] (ang.).
↑ Susan Milius: How passion, luck and sweat saved some of North America’s rarest plants. [w:] sciencenews.org [on-line]. [dostęp 2020-11-08].

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-02] (ang.).

[apweb-2] 1 2 Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-02] (ang.).

[ing-3] Index Nominum Genericorum. [dostęp 2011-02-12]. (ang.).

[kew-4] 1 2 3 Rafaël Govaerts: World Checklist of Selected Plant Families. The Board of Trustees of the Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2011-02-12]. (ang.).

[fona-5] Flora of North America. Vol. 26: Burmanniaceae. [dostęp 2011-02-12].

[kub-6] H. Huber: Dioscoreaceae. W: Klaus Kubitzki (red.): The Families and Genera of Vascular Plants. T. 3: Flowering Plants. Monocotyledons. Lilianae (except Orchidaceae). Berlin Heidelberg: Springer-Verlag, 1998, s. 234. ISBN 3-540-64060-6. (ang.).

[7] C.C. Espinoza C.C., N.N. Pitman N.N., Thismia melanomitra, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2011-02-12] (ang.).

[8] Susan Milius: How passion, luck and sweat saved some of North America’s rarest plants. [w:] sciencenews.org [on-line]. [dostęp 2020-11-08].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]