Tlenek miedzi(I)

Tlenek miedzi(I)
	Cu+ O2−
Nazewnictwo
	Nomenklatura systematyczna (IUPAC)
konst.	tlenek dimiedzi, tlenek(2−) miedzi(1+), tlenek miedzi(1+), tlenek miedzi(I)
	Inne nazwy i oznaczenia
Stocka	tlenek miedzi(I)
inne	dawniej: tlenek miedziawy
	Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	Cu2O
Masa molowa	143,08 g/mol
Wygląd	czerwonobrązowe kryształy
	Identyfikacja
Numer CAS	1317-39-1
PubChem	14830
Właściwości
	Gęstość
	6,0 g/cm³; ciało stałe
	Rozpuszczalność w wodzie
	nierozpuszczalny
Temperatura topnienia	1244 °C
Temperatura wrzenia	1800 °C (rozkład)
Niebezpieczeństwa
	Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich [dostęp 2012-07-16]
	Globalnie zharmonizowany system; klasyfikacji i oznakowania chemikaliów
	Na podstawie Rozporządzenia CLP, zał. VI
Zwroty H	H302, H410
Zwroty P	P273, P501
	Europejskie oznakowanie substancji
	oznakowanie ma znaczenie wyłącznie historyczne
	Na podstawie Rozporządzenia CLP, zał. VI
Szkodliwy; (Xn)	Groźny dla; środowiska; (N)
Zwroty R	R22, R50/53
Zwroty S	S2, S22, S60, S61
	NFPA 704
Na podstawie; podanego źródła	0 0 0
Temperatura zapłonu	niepalny
Numer RTECS	GL8050000
Dawka śmiertelna	LD50 470 mg/kg (szczur, doustnie)
	Podobne związki
Inne aniony	Cu2S
Inne kationy	Ag2O
Podobne związki	CuO
	Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą; stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)

Tlenek miedzi(I), Cu₂O – nieorganiczny związek chemiczny z grupy tlenków, w którym miedź występuje na I stopniu utlenienia. W przyrodzie występuje jako minerał o nazwie kupryt (o mocno czerwonym zabarwieniu) i przez wieki był jednym z głównych źródeł miedzi. Tlenek miedzi(I) stosowany jest do barwienia szkła.

Otrzymywanie

Metody otrzymywania^[5]:

ogrzewanie metalicznej miedzi z tlenkiem miedzi(II):

CuO + Cu → Cu
2O

piroliza tlenku miedzi(II) (temp. >800 °C):

4CuO → 2Cu
2O + O
2↑

piroliza węglanu amonu miedzi(I):

2CuNH
4CO
3 → Cu
2O + 2CO
2↑ + 2NH
3↑ + H
2O↑

redukcja soli Cu2+
za pomocą N
2H
4
redukcja Cu(OH)
2 np. za pomocą SO
2 lub glukozy (por. próba Trommera i próba Fehlinga)
reakcja chlorku miedzi(I) z alkaliami, np.:

2CuCl + 2NaOH → Cu
2O↓ + 2NaCl + H
2O

elektroliza roztworu NaCl z użyciem elektrod miedzianych.

Właściwości

Tworzy czerwonawobrązowe sześcienne kryształy^[5]. Nie rozpuszcza się w wodzie^[5], natomiast roztwarza się w wodzie amoniakalnej^[6]:

Cu
2O + 4NH
3 + H
2O → 2[Cu(NH
3)
2]+
+ 2OH−

a także w stężonym kwasie solnym^[6]:

Cu
2O + 4HCl + H
2O → 2[CuCl
2]−
+ 2H
3O+

Utlenia się do tlenku miedzi(II), natomiast ogrzewany w atmosferze wodoru redukuje się do wolnej miedzi^[5].

Przypisy

1 2 3 4 5 David R.D.R. Lide David R.D.R. (red.), CRC Handbook of Chemistry and Physics, wyd. 90, Boca Raton: CRC Press, 2009, s. 4-61, ISBN 978-1-4200-9084-0 (ang.).
1 2 Tlenek miedzi(I), [w:] Classification and Labelling Inventory, Europejska Agencja Chemikaliów [dostęp 2015-04-10] (ang.).
1 2 3 Tlenek miedzi(I) (nr 566284) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Polski. [dostęp 2012-07-16]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
↑ Tlenek miedzi(I) (nr 566284) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Stanów Zjednoczonych. [dostęp 2012-07-16]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
1 2 3 4 Copper(I) oxide, [w:] PradyotP. Patnaik PradyotP., Handbook of Inorganic Chemicals, London: McGraw-Hill, 2003, s. 271–273, ISBN 0-07-049439-8 (ang.).
1 2 Tlenki miedziowców, [w:] AdamA. Bielański AdamA., Podstawy chemii nieorganicznej, wyd. 5, Warszawa: PWN, 2002, s. 965–966, ISBN 83-01-13654-5 .

[CRC-1] 1 2 3 4 5 David R.D.R. Lide David R.D.R. (red.), CRC Handbook of Chemistry and Physics, wyd. 90, Boca Raton: CRC Press, 2009, s. 4-61, ISBN 978-1-4200-9084-0 (ang.).

[CLI-2] 1 2 Tlenek miedzi(I), [w:] Classification and Labelling Inventory, Europejska Agencja Chemikaliów [dostęp 2015-04-10] (ang.).

[Sial-3] 1 2 3 Tlenek miedzi(I) (nr 566284) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Polski. [dostęp 2012-07-16]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)

[Sial-US-4] Tlenek miedzi(I) (nr 566284) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Stanów Zjednoczonych. [dostęp 2012-07-16]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)

[Patnaik-5] 1 2 3 4 Copper(I) oxide, [w:] PradyotP. Patnaik PradyotP., Handbook of Inorganic Chemicals, London: McGraw-Hill, 2003, s. 271–273, ISBN 0-07-049439-8 (ang.).

[Bielanski-6] 1 2 Tlenki miedziowców, [w:] AdamA. Bielański AdamA., Podstawy chemii nieorganicznej, wyd. 5, Warszawa: PWN, 2002, s. 965–966, ISBN 83-01-13654-5 .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]