Treron papugodzioby
| Treron sanctithomae[1] | |||
| (J.F. Gmelin, 1789) | |||
 Ilustracja trerona papugodziobego opublikowana w dziele Iconographie des Pigeons w 1857 roku pod nazwą Phalacrotreron crassirostris | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
treron papugodzioby | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
Treron papugodzioby[3] (Treron sanctithomae) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny gołębiowatych (Columbidae). Ptak ten występuje na Wyspie Świętego Tomasza. Gatunek słabo poznany, zagrożony wyginięciem.
Występowanie
Treron papugodzioby występuje endemicznie na Wyspie Świętego Tomasza[4][5][6]. Dawniej zamieszkiwał również pobliską wysepkę Ilhéu das Rolas[4].
Systematyka
Taksonomia
Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisany przez J.F. Gmelina w 1789 roku pod nazwą Columba S. Thomae[7]. Opis ukazał się w trzynastym wydaniu dzieła Systema Naturae. Jako miejsce typowe autor wskazał Wyspę Świętego Tomasza[7]. Na podstawie cech morfologicznych (kolor woskówki) wydaje się najbliżej spokrewniony z treronem malgaskim (T. australis), treronem krasnonosym (T. calvus) oraz treronem szarogłowym (T. pembaensis)[8]. R.J. Dowsett i A.D. Forbes-Watson traktują ten takson (wraz z T. calvus i T. pembaensis) jako podgatunek T. australis[9].
Etymologia
Nazwa rodzajowa pochodzi od greckiego słowa τρηρων trērōn, τρηρωνος trērōnos – „gołąb” (τρεω treō – „uciekać ze strachu”)[10]. Epitet gatunkowy sanctithomae (łacińskie sanctus – „święty” (sancire – „konsekrować”) oraz Thomas – „Tomasz”) odnosi się do miejsca występowania tego gatunku[10].
Morfologia
Długość ciała 30 cm[4]. Gatunek podobny do trerona krasnonosego, różniący się od niego przede wszystkim ciężkim, mocno wysklepionym dziobem i małymi woskówkami. Głowa, szyja i większość spodu ciała ciemnozielonkawe z odcieniami szarości. Kuper i golenie jaskrawożółte i czarnozielone, górna okrywa, plecy, ogon i pokrywy podskrzydłowe ciemnozielone, na zgięciu skrzydła ciemnofioletowa plama. Sterówki pierwszego i drugiego rzędu czarniawe, szerokie jasnożółte krawędzie na końcach większych sterówek, wąskie i blade na mniejszych. Ogon szary z oliwkowym odcieniem, zaś jego dolna część kasztanowa z kremowymi końcówkami. Płcie podobne. Upierzenie osobników młodocianych nieopisane[4].
Ekologia
Siedlisko i pokarm
Gołąb papugodzioby zamieszkuje głównie tereny w pierwotnym lesie, ale występuje także we wtórnych lasach i na plantacjach od poziomu morza do 1600 m n.p.m., jednak najczęściej spotykany powyżej 300 m n.p.m.[4]
Gatunek owocożerny, zwykle spotykany na wysokich 12-metrowych drzewach, żywiący się owocami bananowca, figowca (Ficus) oraz drzew z rodzaju Musaca, z rodziny pokrzywowatych[4]. Nie wiadomo, czy ciężki, łukowaty dziób jest dostosowany do konkretnej diety[4].
Rozród
Sezon rozrodczy od końca listopada do kwietnia/maja[4]. Gniazdo jest niewielką platformą, luźno zbudowaną z gałązek[4]. Jedyne opisane gniazdo znajdowało się na drzewie kakaowym na wysokości 2,5 m nad ziemią[4]. W gnieździe znajdowało się jedno, świeżo złożone na początku stycznia jajo[4]. Brak innych informacji.
Status i ochrona
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody od 2018 roku zaliczany jest do kategorii EN (ang. endangered – zagrożony wyginięciem); wcześniej, od 2011 roku zaliczano go do kategorii VU (vulnerable – narażony na wyginięcie), a od 1988 do kategorii LC (least concern – najmniejszej troski)[2]. Treron papugodzioby jest od dłuższego czasu wymarły na Ilhéu das Rolas z powodu niszczenia lasów[4]. Stan populacji w 2015 roku szacowano na 24 670 – 72 840 dorosłych osobników. Głównym zagrożeniem dla tego gatunku jest presja związana z myślistwem, w mniejszym stopniu utrata i degradacja siedlisk[2][5].
Przypisy
- ↑ Treron sanctithomae, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- 1 2 3 Treron sanctithomae, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Raphinae Wetmore, 1930 - trerony (wersja: 2024-09-29). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2025-02-24].
- 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 L.F. Baptista, P.W. Trail, H.M. Horblit: Sao Tome Green-pigeon (Treron sanctithomae). W: J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie, E. de Juana (red.): Handbook of the Birds of the World Alive. Barcelona: Lynx Edicions, 2015. [dostęp 2015-11-04]. (ang.).
- 1 2 Species factsheet: Treron sanctithomae. BirdLife International, 2021. [dostęp 2021-03-29]. (ang.).
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Pigeons. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-03-29]. (ang.).
- 1 2 J.F. Gmelin: Caroli a Linné. Systema naturae per regna tria naturae: secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 13. T. 1. Cz. 2. Lipsk: Impensis Georg. Emanuel. Beer, 1789, s. 778. (łac.).
- ↑ Charles G. Sibley, Burt L. Monroe Jr.: Distribution and Taxonomy of the Birds of the World. New Haven: Yale University Press, 1990. ISBN 0-300-04969-2.
- ↑ R.J. Dowsett, A.D. Forbes-Watson: Checklist of birds of the Afrotropical and Malagasy regions. Cz. 1: Species limits and distribution. Liège: Tauraco Press, 1993, s. 1–374. ISBN 2-87225-000-X. (ang.).
- 1 2 Treron, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-02-17] (ang.), [archiwum].
Linki zewnętrzne
- Zdjęcia i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).