Tripolium

*Tripolium*
	; Aster solny
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	astrowce
Rodzina	astrowate
Podrodzina	Asteroideae
Rodzaj	Tripolium
	Nazwa systematyczna
	Tripolium Nees; Gen. Sp. Aster.: 10, 152 (1832)
	Typ nomenklatoryczny
	T. vulgare Besler ex C. G. D. Nees (≡Aster tripolium Linnaeus)
Synonimy
	Tripolion Raf.;
	Tripolion Raf.;

Tripolium Ness – rodzaj roślin nasiennych z rodziny astrowatych. Często uznawany jest za takson monotypowy z jednym gatunkiem – astrem solnym T. pannonicum^[5]^[6]. Gatunek ten występuje niemal w całej Europie, w północnej Afryce i w Azji (brak go w strefie tropikalnej tego kontynentu)^[3], poza tym jest szeroko rozprzestrzeniony jako gatunek introdukowany^[5]. Poza nim w 2005 roku opisano jeszcze jeden gatunek – T. sorrentinoi będący endemitem Sycylii^[3]^[7]. Aster solny (zwany tak, ponieważ do końca XX wieku gatunek zaliczany był do rodzaju aster Aster) występuje także w Polsce^[8]. Jest halofitem^[5].

Morfologia

Pokrój: Roślina zielna (dwuletnia lub krótkotrwała bylina) z kłączem. Pęd nagi^[5], nieco mięsisty^[6].
Liście: Nieco gruboszowate, lancetowate, dolne ogonkowe, górne siedzące^[5].
Kwiaty: Zebrane w koszyczki, a te z kolei zwykle w liczbie 5–20 tworzą baldachogroniaste kwiatostany złożone, czasem z rozgałęziającymi się szypułami. Okrywy koszyczków są dzwonkowate, ich listki wyrastają zwykle w 2–3 rzędach, mają kształt od lancetowatego do zaokrąglonego. Zewnętrzne w koszyczku kwiaty języczkowe występują w liczbie 10–30 (rzadko są silnie zredukowane i brak ich zupełnie), mają kolor od fioletowego do białego. Wewnątrz koszyczka występują żółte kwiaty rurkowate, kształtu walcowatego do lejkowatego, z łatkami lancetowatymi^[5].
Owoce: Niełupki z ośćmi puchu kielichowego osiągającymi do 11–12 mm długości^[5].

Systematyka

Rodzaj Tripolium należy do podplemienia Asterinae plemienia Astereae podrodziny Asteroideae w obrębie rodziny astrowatych Asteraceae^[9]^[10].

Rośliny tu zaliczane były włączane do rodzaju aster Aster w jego tradycyjnym, szerokim ujęciu (dominującym do lat 90. XX wieku). Podobieństwo morfologiczne okazało się jednak mylące ponieważ spowodowało skupienie w jednym rodzaju gatunków często odlegle spokrewnionych^[10]. Rodzaj Tripolium okazał się być siostrzanym dla rodzajów Galatella–Crinitina, często łączonych w jeden rodzaj Galatella liczący 31 gatunków (w tym ożotę zwyczajną G. linosyris). Cała ta grupa jest siostrzana względem podplemienia Bellidinae (obejmującego m.in. rodzaj stokrotka Bellis)^[10]^[11]. Z kolei siostrzane dla kladu obejmującego grupę Tripolium-Galatella-Bellidinae są rodzaje Chamaegeron i Lachnophyllum^[11]. Cała ta grupa jest częścią gradu obejmującego Astereae z południowej półkuli (m.in. Olearia), klad z rodzajami głównie północnoamerykańskimi (np. nawłoć Solidago, konyza Conyza, przymiotno Erigeron i spokrewnione z nimi rodzaje wyodrębnione z dawnego rodzaju Aster, takie jak np. Symphyotrichum czy Eurybia) i w końcu grupę identyfikowaną jako rodzaj aster Aster w wąskim ujęciu^[10].

Wykaz gatunków^[3]:

Tripolium pannonicum (Jacq.) Dobrocz. (syn.: Aster tripolium L.) – aster solny
Tripolium sorrentinoi (Tod.) Raimondo & Greuter

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2022-04-25] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2022-04-25] (ang.).
1 2 3 4 5 Tripolium Ness. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-04-25].
↑ Tripolium. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2022-04-25].
1 2 3 4 5 6 7 J.W.J.W. Kadereit J.W.J.W., CharlesCh. Jeffrey CharlesCh. (red.), Flowering plants. Eudicots: Asterales, Berlin: Springer, 2007, s. 319–320, ISBN 978-3-540-31051-8, OCLC 184984805 .
1 2 David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 940, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
↑ Raimondo, F., & Greuter, W. (2005). Tripolium sorrentinoi (Tod.) Raimondo & Greuter comb. nov. in Greuter & Raus (ed.), Med-Checklist Notulae, 23. Willdenowia, 35, 59-59.
↑ ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 37-38, ISBN 978-83-62975-45-7 .
↑ Genus Tripolium Nees. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2022-04-25].
1 2 3 4 Wei-Ping Li, Fu-Sheng Yang, Todorka Jivkova, Gen-Shen Yin. Phylogenetic relationships and generic delimitation of Eurasian Aster (Asteraceae: Astereae) inferred from ITS, ETS and trnL-F sequence data. „Annals of Botany”. 109, 7, s. 1341–1357, 2012. DOI: 10.1093/aob/mcs054.
1 2 Nesom, G.L.. Taxonomic decisions at generic rank in tribe Astereae (Asteraceae) for the Global Compositae Database. „Phytoneuron”. 24, s. 1–6, 2020.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2022-04-25] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2022-04-25] (ang.).

[powo-3] 1 2 3 4 5 Tripolium Ness. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-04-25].

[ing-4] Tripolium. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2022-04-25].

[kubitzki-5] 1 2 3 4 5 6 7 J.W.J.W. Kadereit J.W.J.W., CharlesCh. Jeffrey CharlesCh. (red.), Flowering plants. Eudicots: Asterales, Berlin: Springer, 2007, s. 319–320, ISBN 978-3-540-31051-8, OCLC 184984805 .

[mabb-6] 1 2 David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 940, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .

[7] Raimondo, F., & Greuter, W. (2005). Tripolium sorrentinoi (Tod.) Raimondo & Greuter comb. nov. in Greuter & Raus (ed.), Med-Checklist Notulae, 23. Willdenowia, 35, 59-59.

[checklist-8] ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 37-38, ISBN 978-83-62975-45-7 .

[grin-9] Genus Tripolium Nees. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2022-04-25].

[wei-10] 1 2 3 4 Wei-Ping Li, Fu-Sheng Yang, Todorka Jivkova, Gen-Shen Yin. Phylogenetic relationships and generic delimitation of Eurasian Aster (Asteraceae: Astereae) inferred from ITS, ETS and trnL-F sequence data. „Annals of Botany”. 109, 7, s. 1341–1357, 2012. DOI: 10.1093/aob/mcs054.

[database2020-11] 1 2 Nesom, G.L.. Taxonomic decisions at generic rank in tribe Astereae (Asteraceae) for the Global Compositae Database. „Phytoneuron”. 24, s. 1–6, 2020.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]