Trona (minerał)
 | |
| Właściwości chemiczne i fizyczne | |
| Skład chemiczny |
Na |
|---|---|
| Twardość w skali Mohsa |
2,5–3[1] |
| Przełam |
nierówny, rzadziej muszlowy[1] |
| Łupliwość |
doskonała[1], dokładna |
| Pokrój kryształu |
tabliczkowy, słupkowy, igiełkowy, włoskowy[1] |
| Układ krystalograficzny | |
| Właściwości mechaniczne | |
| Gęstość |
2,1–2,3 g/cm3[2] |
| Właściwości optyczne | |
| Barwa |
biała, szara, żółtawa, jasnobrunatna, kremowa[1] |
| Rysa | |
| Połysk | |
| Dodatkowe dane | |
| Klasyfikacja Strunza |
5.CB.15[3] |
Trona – rzadki minerał z gromady węglanów, będący uwodnionym kwaśnym węglanem sodu[1].
Nazwana jest nawiązaniem do składu chemicznego; z arabskiego natron znaczy soda[1].
Właściwości
Krystalizuje w układzie jednoskośnym[1]. Wykształca kryształy o pokroju tabliczkowym, słupkowym[2], igiełkowym lub włoskowym. Występuje w skupieniach ziarnistych, blokowych, równoległych, rozetkowych[4], zbitych, skorupowych lub włóknistych[2][1]. Tworzy naloty, naskorupienia i wykwity[2]. Jest krucha, przezroczysta do przeświecającej[2]. Jest rozpuszczalna w wodzie[4] oraz reaguje z kwasem solnym[2][1].
Występowanie
Typowym środowiskiem są ewaporaty (odparowywanie) wód słonych jezior sodowych lub boranowych zachodzącej w warunkach pustynnych[1]. Czasem bywa produktem ekshalacji wulkanicznych[1]. Tworzy wykwity na powierzchni gleby w suchym klimacie[2][4]. Spotykana w alkalicznych skałach magmowych lub w formie nalotów na lawie[2]. Towarzyszą jej halit, gips, soda rodzima, sylwin, glauberyt, tenardyt, mirabilit, borany, boraks, uleksyt, termonatryt[4][1][2][3].
Miejsce występowania
Rozpowszechniona jedynie w niektórych rejonach Ziemi. Największe złoża występują w Kenii oraz na terenie Stanów Zjednoczonych (Wyoming, Kalifornia, Nevada)[1]. Spotykana również w Egipcie, Tanzanii, Libii, Iranie, Chile, Wenezueli, Mongolii, Tybecie, Kazachstanie oraz Włoszech[1][3]. Występuje w skałach magmowych na Półwyspie Kolskim w Rosji[2]. W Polsce stwierdzony na Górnym Śląsku[3].
Zastosowanie
Stosowana jest w przemyśle chemicznym (soda), sporadycznie jako źródło metalicznego sodu. Jest poszukiwana i ceniona przez kolekcjonerów. W Egipcie była stosowana do przemysłu budowlanego[1].
Przypisy
- 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 Jerzy Żaba, Ilustrowana encyklopedia skał i minerałów, Wydawnictwa Videograf SA, 2024, s. 455, ISBN 978-83-8293-231-7.
- 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 Jan Parafiniuk, Atlas Minerałów, Multico Oficyna Wydawnicza, 2019, s. 144, ISBN 978-83-7073-845-7.
- 1 2 3 4 Trona, [w:] Mindat.org [online], Hudson Institute of Mineralogy [dostęp 2025-04-18] (ang.).
- 1 2 3 4 Rupert Hochleitner, Minerały, kamienie szlachetne, skały, Multico Oficyna Wydawnicza, 15 kwietnia 2022, s. 182, ISBN 978-83-7073-816-7.