Tuluza

Tuluza
Toulouse
Ilustracja
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Francja

Region

Oksytania

Departament

Górna Garonna

Okręg

Tuluza

Burmistrz

Jean-Luc Moudenc[1]

Powierzchnia

118,3 km²

Wysokość

150[2] m n.p.m.

Populacja (2021)
• liczba ludności
• gęstość


509 200[3]
4304 os./km²

Kod pocztowy

31000-31500

Podział miasta

17 dzielnic

Położenie na mapie Francji
Mapa konturowa Francji, na dole znajduje się punkt z opisem „Tuluza”
Położenie na mapie Europy
Mapa konturowa Europy, na dole po lewej znajduje się punkt z opisem „Tuluza”
Ziemia43°36′N 1°26′E/43,600000 1,433333
Strona internetowa

Tuluza (fr. Toulouse, wymowaⓘ; oksyt. Tolosa) – miasto w południowej Francji, stolica regionu Oksytania i departamentu Górna Garonna. Jest czwartym co do wielkości miastem w kraju, po Paryżu, Marsylii i Lyonie. Miasto w granicach administracyjnych gminy liczy 509 200 mieszkańców[3], natomiast jednostka miejska Tuluza liczy 1 047 829 mieszkańców[4].

Historycznie, położona w krainie Langwedocja, na obszarze rozległej Oksytanii. W latach 418–507 była stolicą Królestwa Wizygotów, natomiast w latach 778–1271 była stolicą Hrabstwa Tuluzy. Tuluza leży nad rzeką Garonną, 150 km na zachód od Morza Śródziemnego, 230 km na wschód od Oceanu Atlantyckiego, kilkadziesiąt kilometrów na północ od Pirenejów oraz kilkadziesiąt kilometrów na południowy-zachód od Masywu Centralnego. Jest dużym węzłem komunikacyjnym z międzynarodowym portem lotniczym, który obsłużył w 2017 roku 9,3 miliona pasażerów, rozbudowaną siecią autostrad i linii kolejowych. Ponadto, w mieście funkcjonują dwie linie metra. Stanowi również ważny ośrodek akademicki. Obok Paryża i Lyonu zaliczana jest do miast o największej liczbie studentów. Stanowi siedzibę trzech siostrzanych uniwersytetów: Uniwersytet Tuluza I - Capitole, Uniwersytet Toulouse II – Le Mirail oraz Uniwersytet Tuluza III - Paul Sabatier. Główny europejski ośrodek przemysłu lotniczego i kosmicznego (Aerospace Valley). Znajduje się tutaj Centrum Kosmiczne w Tuluzie oraz siedziba koncernu lotniczego Airbus. W rankingu Mercer dotyczącego jakości życia, Tuluza w 2023 roku uplasowała się na 33. miejscu na świecie, zaraz po Paryżu, 12 miejsc przed Londynem, 51 miejsc przed Warszawą[5].

Bazylika św. Saturnina w Tuluzie jest wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO pod punktem Szlaki pielgrzymkowe do Santiago de Compostela[6]. Na liście UNESCO znajduje się również Kanał Południowy, kanał wodny łączący Tuluzę z Morzem Śródziemnym.

Gospodarka

Miasto ma długą historię związaną z lotnictwem. W latach 1888-1890 roku opracowano pod kierownictwem inż. Clémenta Adera jeden w pierwszych samolotów w historii – Ader Eole[7]. Wraz z wybuchem pierwszej wojny światowej działalność lotnicza została przeniesiona do Tuluzy, ponieważ miasto było uważane za wystarczająco daleko od linii frontu[8]. W fabryce Sud Aviation w Tuluzie w latach '70 XX wieku produkowano naddźwiękowe samoloty pasażerskie Concorde. Dzisiaj Tuluza to główny ośrodek przemysłu lotniczego i kosmicznego Francji oraz Europy (Aerospace Valley), siedziba koncernu lotniczego Airbus oraz szeregu mniejszych przedsiębiorstw lotniczych np. ATR, Best Off (awionetki), Delair (drony), Airborne Concept (drony), Donecle (drony), Mecachrome, Latécoère, Stelia Aerospace. Jeden z ośrodków Thales Alenia Space oraz Liebherr Aerospace. Znajduje się tutaj Centrum Kosmiczne w Tuluzie, jak również jedna z kilku na świecie stacji naziemnych CNES - Issus Aussaguel służących do komunikacji ze pojazdami kosmicznymi i satelitami. Znajduje się tutaj siedziba Globalstar Europe, firmy odpowiedzialnej za obsługę 25 satelitów oraz Spot Image, operatora satelitów SPOT. W Tuluzie montuje się część europejskich sond kosmicznych np. Jupiter Icy Moon Explorer[9]. Znajduje się tu również IRAP (Instytut Badań Astrofizyki i Planetologii), Institut supérieur de l’aéronautique et de l’espace (Wyższy Instytut Aeronautyki i Kosmosu), Institut polytechnique des sciences avancées (Politechniczny Instytut Nauk Zaawansowanych), LAAS (Laboratorium Analizy Architektury Systemów) oraz École nationale de l’aviation civile (Państwowa Szkoła Lotnictwa Cywilnego). Obecnie budowany jest cały kompleks lotniczo-kosmiczny Toulouse Aerospace o powierzchni 40 hektarów.

Ponadto w mieście rozwinięty jest przemysł elektrotechniczny, elektroniczny, chemiczny, odzieżowy i spożywczy. W mieście i na przedmieściach znajduje się tu m.in. przedsiębiorstwo obróbki aluminium Technal, przedsiębiorstwa komputerowe OpenCube Technologies i Eurécia, Nexeya (elektronika dla przemysłu kosmicznego), Chavanne (pianina), Étienne Lacroix (pirotechnika), Micropep Technologies, Naïo Technologies (robotyka rolnicza), Safran Electrical & Power (systemy elektryczne dla sektora lotniczego, kosmicznego i obronnego).

W mieście znajduje się niewielka dzielnica biznesowa Compans-Caffarelli.

W rankingu Mercer dotyczącego jakości życia, Tuluza w 2023 roku uplasowała się na 33. miejscu na świecie, zaraz po Paryżu, 12 miejsc przed Londynem, 51 miejsc przed Warszawą[5].

Transport

Metro w Walencji
Tramwaj w Tuluzie
Stacja kolejowa Gare du TOEC
Port rzeczny
Metro w Tuluzie. Tramwaj w Tuluzie.
Stacja kolejowa Gare du TOEC. Port rzeczny.

Transport drogowy

Miasto jest otoczone przez autostradową Obwodnicę Tuluzy (Périphérique de Toulouse), która łączy się z szeregiem autostrad:

Transport kolejowy

Głównym dworcem kolejowym jest Gare de Toulouse-Matabiau. Obsługuje on kolej wysokich prędkości TGV inOui na trasie Tuluza - Bordeaux - Paryż, choć prędkości 300 km /h osiąga dopiero od Bordeaux. W budowie jest linia dużych prędkości LGV Bordeaux - Tuluza. Funkcjonują tutaj również tanie linie kolejowe Ouigo do Paryża i system kolei regionalnej TER Occitanie.

Innymi stacjami kolejowymi są: Gare de Toulouse-Saint-Agne, Gare de Toulouse-Montaudran, Gare de Route-de-Launaguet, Gare de Toulouse-Lalande-Église, Gare du TOEC, Gare de Toulouse-Saint-Cyprien-Arènes, Gare de Lardennes, Gare de Saint-Martin-du-Touch, Gare des Ramassiers.

Transport morski

W mieście funkcjonują dwa małe rzeczne porty: Port de l'Embouchure połączony Kanałem Południowym z Morzem Śródziemnym oraz Port Saint-Sauveur.

Transport lotniczy

Miasto obsługiwane jest przez międzynarodowy port lotniczy Tuluza-Blagnac, który obsłużył w 2017 roku 9,3 miliona pasażerów i obsługuje loty do Polski (Kraków-Balice).

Komunikacja miejska

Komunikacja miejska obejmuje autobusy (miejskie oraz częściowo regionalne liO), metro w Tuluzie oraz tramwaje w Tuluzie. Operatorem ich jest Tisséo. Dodatkowo część połączeń regionalnych TER Occitanie funkcjonuje jako kolej aglomeracyjna.

W 2007 roku wprowadzono publiczny system wypożyczania rowerów o nazwie V'l'Toulouse.

Działa tutaj również miejska kolej linowa Téléphérique de Toulouse (Téléo).

Geografia

Położenie

Historycznie, położona w krainie Langwedocja, na obszarze rozległej Oksytanii. Tuluza leży nad rzeką Garonną, 150 km na zachód od Morza Śródziemnego, 230 km na wschód od Oceanu Atlantyckiego, kilkadziesiąt kilometrów na północ od Pirenejów oraz kilkadziesiąt kilometrów na południowy-zachód od Masywu Centralnego.

Klimat

Średnia temperatura i opady dla Tuluzy (port lotniczy Tuluza-Blagnac)
Miesiąc Sty Lut Mar Kwi Maj Cze Lip Sie Wrz Paź Lis Gru Roczna
Średnie temperatury w dzień [°C] 9,7 11,2 15,0 17,6 21,4 25,7 28,2 28,5 24,8 19,7 13,5 10,4 18,8
Średnie dobowe temperatury [°C] 6,3 7,1 10,3 12,7 16,4 20,3 22,6 22,8 19,3 15,3 9,9 7,0 14,2
Średnie temperatury w nocy [°C] 2,9 3,1 5,5 7,9 11,4 15,0 17,0 17,1 13,9 10,9 6,3 3,6 9,6
Opady [mm] 52,5 37,2 45,3 65,2 73,6 64,2 40,1 44,6 45,7 54,3 55,0 49,3 627
Średnia liczba dni deszczowych 9,2 7,8 8,2 9,3 9,9 7,1 5,7 5,9 6,6 7,5 10,0 8,7 96
Średnie usłonecznienie [h] 89 118 175 189 212 232 259 246 210 155 100 90 2075
Źródło: Météo-France[10] (liczba dni z opadami dla wartości 1 mm, 1991–2020, wysokość 151 m n.p.m., 7 km od centrum miasta)

Historia

W starożytności zostało założone przez Rzymian miasto Tolosa, które później (w V wieku) było stolicą państwa Wizygotów. W 507 roku została zdobyta przez Franków. Od IX wieku była stolicą hrabstwa Tuluza. W 1227 roku powstały statuty regulujące sukiennictwo. W średniowiecznej Tuluzie odbywały się od Wielkiego postu do początków grudnia popularne jarmarki. 7 maja 1463 roku miasto zostało doszczętnie zniszczone w pożarze.

Architektura

Tuluza zwana jest różowym miastem (la ville rose) z powodu charakterystycznej lekko różowej cegły widocznej na elewacjach wielu budynków miasta.

Zabytki i atrakcje turystyczne

Kultura

Cité de l’espace, muzeum kosmiczne

Edukacja

Sport

Stadium de Toulouse oraz budynek basenu Piscine municipale Alfred-Nakache (po lewej stronie)

Kluby sportowe

Obiekty sportowe

  • Stadium de Toulouse, stadion o pojemności 33 150 widzów
  • Stade Ernest-Wallon, stadion o pojemności 19 000 widzów
  • Palais des sports André-Brouat, hala sportowa o pojemności 4397 widzów
  • Complexe Léo-Lagrange de Toulouse, kompleks sportowy wraz z basenami publicznymi
  • Piscine municipale Alfred-Nakache, basen publiczny
  • Hippodrome de la Cépière, stadion do wyścigów konnych
  • Golf de la Ramée, pole golfowe

Imprezy sportowe

Odbyły się tutaj imprezy sportowe o znaczeniu międzynarodowym, m.in.: Mistrzostwa Europy w Piłce Siatkowej Mężczyzn 1979, Mistrzostwa Świata w Squashu 1986, 1990, Mistrzostwa Świata U-19 w Rugby Union Mężczyzn 1991, Mistrzostwa świata U-17 w koszykówce kobiet 2010, Mistrzostwa świata w hokeju in-line 2014, IWBF Champions League (Mistrzostwa Europy w koszykówce na wózkach) 2012, 2014, 2017, Światowe kwalifikacje do IO 2020 we wspinaczce sportowej, France Women’s Sevens 2022.

Jedna z aren m.in.: Mistrzostw Świata w Piłce Nożnej 1938 oraz Mistrzostw Świata w Piłce Nożnej 1998, Mistrzostw Świata B w Piłce Ręcznej Mężczyzn 1981, Pucharu Świata w Rugby 2007, Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej 2016.

Odbywały się tutaj turnieje tenisowe: Grand Prix de Tennis de Toulouse w latach 1982–2000 i Masters France 2008, 2009 oraz turniej golfowy Open international de Toulouse w latach 2003-2012.

Przez Tuluzę 28 razy przebiegała trasa wyścigu kolarskiego Tour de France.

Co roku odbywa się tu maraton Marathon de Toulouse Métropole z 24 303 uczestnikami.

Miasta partnerskie

Ludzie związani z Tuluzą

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ toulouse.fr: Jean-Luc Moudenc a été élu maire de Toulouse. [dostęp 2014-07-09]. (fr.).
  2. ↑ Toulouse, Midi-Pyrénées (France). Norwegian Meteorological Institute and Norwegian Broadcasting Corporation 2007-2015. [dostęp 2016-06-10]. (ang.).
  3. 1 2 Populations légales 2021 Commune de Toulouse (31555) [online], insee.fr [dostęp 2024-02-24].
  4. ↑ Comparateur de territoires. Unité urbaine 2020 de Toulouse (00758) – insee.fr.
  5. 1 2 Mercer: Mercer’s 2023 Quality of Living Rankings.
  6. ↑ Le carillon de l'église Saint-Sernin à Toulouse [online], neep.free.fr [dostęp 2022-01-22].
  7. ↑ Zgon "ojca lotnictwa" Adera, „Młody Lotnik” (9), 1925, s. 8.
  8. ↑ Capitale DE L'AÉRONAUTIQUE ET DU SPATIAL
  9. ↑ Europejska Agencja Kosmiczna: ESA Science & Technology - Preparing to build ESA's Jupiter mission.
  10. ↑ Fiche climatologique. Statistiques 1991−2020 et records. Toulouse-Blagnac. (fr.).
  11. ↑ Praca zbiorowa: Sztuka Romańska. red. Rolf Toman. Tandem Verlag GmBH, 2008, s. 149. ISBN 978-83-7512-972-4.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.