Urospermum

*Urospermum*
	; Urospermum picroides
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	astrowce
Rodzina	astrowate
Podrodzina	Cichorioideae
Rodzaj	Urospermum
	Nazwa systematyczna
	Urospermum Scop.; Intr. Hist. Nat.: 122 (1777)
	Typ nomenklatoryczny
	U. picroides (Linnaeus) F. W. Schmidt
Synonimy
	Arnopogon Willd.; Daumailia Arènes; Tragopogonodes Kuntze;
	Arnopogon Willd.; Daumailia Arènes; Tragopogonodes Kuntze;

Urospermum Scop. – rodzaj roślin z rodziny astrowatych. Obejmuje dwa gatunki występujące w basenie Morza Śródziemnego (południowa Europa, północna Afryka, południowo-zachodnia Azja) oraz na wyspach Makaronezji. Jako introdukowane rośliny te spotykane są także w Kalifornii, w Urugwaju, w południowej Afryce i w Australii^[3].

Morfologia

Pokrój: Rośliny roczne z włoskami sztywnymi, szczeciniastymi (U. picroides) i byliny miękko owłosione (U. dalechampii)^[5]^[6]. Pędy osiągają do 40, rzadko do 60 cm wysokości, są prosto wzniesione, rozgałęzione w górze^[7].
Liście: Skupione w rozecie przyziemnej i rozmieszczone wzdłuż pędu, w dole skrętoległe, w górze naprzeciwległe. Blaszki dolnych liści pierzastoklapowane, górne liście jajowate do lancetowatych, ząbkowane lub nie, u nasady obejmujące łodygę^[5].
Kwiaty: Skupione w pojedyncze koszyczki na szczytach pędów, na pędach rozgałęzionych tworzą luźny baldachogroniasty kwiatostan złożony^[7]. Okrywy urnowate (rozszerzone w dolnej części), o średnicy ok. 1–2 cm^[7], z listkami (zwykle 7–8, rzadko liczniejszymi^[7]) w jednym rzędzie^[8]. Dno kwiatostanu nagie – bez plewinek i włosków. Wszystkie kwiaty języczkowe^[8], jasnożółte u U. dalechampii i ciemnożółte u U. picroides^[6].
Owoce: Niełupki wydłużone, u dołu rozszerzone, z długim dzióbkiem. Z puchem kielichowym w postaci sztywnych, pierzastych włosków^[8].

Systematyka

Rodzaj z rodziny astrowatych Asteraceae, podrodziny Cichorioideae, z plemienia Cichorieae i podplemienia Hypochaeridinae^[9]. W obrębie podplemienia sytuowany jest w pozycji bazalnej^[10] lub w pozycji bazalnej w parze z rodzajem przenęt Prenanthes^[11].

Wykaz gatunków^[3]

Urospermum dalechampii (L.) Scop. ex F.W.Schmidt
Urospermum picroides (L.) Scop. ex F.W.Schmidt

Powstający w naturze mieszaniec między tymi gatunkami znany jest pod nazwą Urospermum ×siljakii^[12]^[6].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2022-09-24] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2022-09-24] (ang.).
1 2 3 4 Urospermum Scop.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-09-24].
↑ Urospermum Scopoli. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2022-09-24].
1 2 MarjorieM. Blamey MarjorieM., ChristopherCh. Grey-Wilson ChristopherCh., Wild flowers of the Mediterranean, London: A & C Black, 2004, s. 461-462, ISBN 0-7136-7015-0, OCLC 56888046 .
1 2 3 J.J. Pellicer J.J. i inni, Morphological and Genome-Wide Evidence of Homoploid Hybridisation in Urospermum (Asteraceae), „Plants”, 11 (2), 2022, s. 182, DOI: 10.3390/plants11020182 .
1 2 3 4 John L. Strother: Urospermum Scopoli. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2022-09-24].
1 2 3 J.W.J.W. Kadereit J.W.J.W., CharlesCh. Jeffrey CharlesCh. (red.), Flowering plants. Eudicots: Asterales, Berlin: Springer, 2007, s. 197, ISBN 978-3-540-31051-8, OCLC 184984805 .
↑ Genus Urospermum Scop.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2022-09-23].
↑ NorbertN. Kilian NorbertN., BirgitB. Gemeinholzer BirgitB., Hans WalterH.W. Lack Hans WalterH.W., Cichorieae, [w:] V.A.V.A. Funk i inni red., Systematics, evolution and biogeography of Compositae, Vienna: International Association for Plant Taxonomy, 2009 .
↑ Neela Enke, Birgit Gemeinholzer, Christian Zidorn. Molecular and phytochemical systematics of the subtribe Hypochaeridinae (Asteraceae, Cichorieae). „Organisms Diversity & Evolution”. 12, s. 1–16, 2012.
↑ Urospermum. [w:] Cichorieae Portal [on-line]. [dostęp 2022-09-24].

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2022-09-24] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2022-09-24] (ang.).

[powo-3] 1 2 3 4 Urospermum Scop.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-09-24].

[ing-4] Urospermum Scopoli. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2022-09-24].

[blamey-5] 1 2 MarjorieM. Blamey MarjorieM., ChristopherCh. Grey-Wilson ChristopherCh., Wild flowers of the Mediterranean, London: A & C Black, 2004, s. 461-462, ISBN 0-7136-7015-0, OCLC 56888046 .

[pellicer-6] 1 2 3 J.J. Pellicer J.J. i inni, Morphological and Genome-Wide Evidence of Homoploid Hybridisation in Urospermum (Asteraceae), „Plants”, 11 (2), 2022, s. 182, DOI: 10.3390/plants11020182 .

[america-7] 1 2 3 4 John L. Strother: Urospermum Scopoli. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2022-09-24].

[kubitzki-8] 1 2 3 J.W.J.W. Kadereit J.W.J.W., CharlesCh. Jeffrey CharlesCh. (red.), Flowering plants. Eudicots: Asterales, Berlin: Springer, 2007, s. 197, ISBN 978-3-540-31051-8, OCLC 184984805 .

[grin-9] Genus Urospermum Scop.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2022-09-23].

[10] NorbertN. Kilian NorbertN., BirgitB. Gemeinholzer BirgitB., Hans WalterH.W. Lack Hans WalterH.W., Cichorieae, [w:] V.A.V.A. Funk i inni red., Systematics, evolution and biogeography of Compositae, Vienna: International Association for Plant Taxonomy, 2009 .

[neela-11] Neela Enke, Birgit Gemeinholzer, Christian Zidorn. Molecular and phytochemical systematics of the subtribe Hypochaeridinae (Asteraceae, Cichorieae). „Organisms Diversity & Evolution”. 12, s. 1–16, 2012.

[12] Urospermum. [w:] Cichorieae Portal [on-line]. [dostęp 2022-09-24].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]