Władysław Chodźkiewicz

Władysław Chodźkiewicz
Józef Szczygielski, Max Berthaud, W.Ch., γ, λ
Ilustracja
Władysław Chodźkiewicz (ok. 1854)
Pełne imię i nazwisko

Władysław Ksawery Chodźkiewicz

Data i miejsce urodzenia

ok. 1820 (?)
Tulczyn

Data i miejsce śmierci

15 marca 1898
Neuilly-sur-Seine

Zawód, zajęcie

prozaik, dramaturg, tłumacz, krytyk literacki i artystyczny, inżynier i urzędnik kolejowy

Rodzice

Ignacy Chodźkiewicz, Róża z d. Szymanowska

Odznaczenia
Kawaler Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja)

Władysław Ksawery Chodźkiewicz, w języku francuskim również Ladislas Xavier Chodzkiewicz[1], ps. „Józef Szczygielski”, „Max Berthaud”, „W.Ch.”, „γ”, „λ” (ur. ok. 1820 (?)[a] w Tulczynie, zm. 15 marca 1898 w Neuilly-sur-Seine) – polski prozaik, dramaturg, tłumacz, krytyk literacki i artystyczny, inżynier i urzędnik kolejowy działający we Francji[2].

Życiorys

Kształcił się w Humaniu, Berdyczowie i prawdopodobnie w Krzemieńcu[2]. Ukończył studia inżynieryjne, zapewne w Kijowie[2]. Od 1851 czasowo przebywał we Francji[2]. W latach 1854–1856, w okresie wojny krymskiej, tłumacz wojskowy w sztabie Napoleona III[2][3]. W 1870 osiadł na stałe we Francji, gdzie pracował jako inspektor dyrekcji Kolei Wschodniej, a później inspektor generalny Kolei Zachodnich[2].

Twórczość i działalność literacka

Zadebiutował jako literat w 1845[2]. Opublikował m.in. tragedię Haman (1846), powieść historyczną Zamek w Czarnokozińcach (1847), satyrę Nasza ziemia (1859); pośmiertnie ukazała się powieść współczesna Pamiętniki włóczęgi (1903)[3]. Tłumaczył m.in. z języka perskiego[2]. W okresie paryskim publikował prace z zakresu literatury, archeologii i lingwistyki po polsku i po francusku[2]. Angażował się w życie naukowo-literackie polskiej emigracji[2], działał w Towarzystwie Historyczno-Literackim, był asesorem Czytelni Polskiej w Paryżu[3]. Opracował rękopiśmienne wspomnienia powstańca listopadowego Jerzego Ręczyńskiego (1805–1899) Moja wojaczka, 1825–1831, które ukazały się w 1908 we Lwowie[4]. Znał Adama Mickiewicza, utrzymywał bliskie kontakty m.in. z Cyprianem Kamilem Norwidem, Cyprianem Godebskim i Józefem Ignacym Kraszewskim, z którym przyjaźnił się, współpracował i korespondował[2]. Kraszewski zadedykował mu powieść Król chłopów (1881)[5].

Rodzina i życie prywatne

Syn Ignacego Chodźkiewicza herbu Kościesza i Róży z d. Szymanowskiej[2][6]. Pozostawał w związku z Adèle Hubert de Fonteny (1809–1862), właścicielką atelier fotograficznego i drukarni[2]. Miał córkę[2].

Odznaczenia

Uwagi

  1. ↑ W źródłach pojawiają się rozbieżności dotyczące daty urodzenia Władysława Chodźkiewicza. Polski Słownik Biograficzny podaje datę ok. 1820, Bronisław Gubrynowicz datę 1818, a w archiwach francuskich figuruje data 4 maja 1813, w latach 80. XIX wieku zmieniona w dokumentach zawodowych na 1818. Wiadomo, że w 1881, by uniknąć konieczności przejścia na emeryturę, uzyskał fałszywą metrykę z wpisaną późniejszą datą urodzenia, korzystając z pośrednictwa i znajomości Józefa Ignacego Kraszewskiego. Zob. Renata Stachura-Lupa: Chodźkiewicz Władysław. nplp.pl. [dostęp 2025-01-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2025-01-13)].

Przypisy

  1. 1 2 Chodzkiewicz Ladislas Xavier. leonore.archives-nationales.culture.gouv.fr. [dostęp 2025-01-15]. (fr.).
  2. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 Renata Stachura-Lupa: Chodźkiewicz Władysław. nplp.pl. [dostęp 2025-01-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2025-01-13)].
  3. 1 2 3 Chodźkiewicz Władysław, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2025-01-15].
  4. ↑ Bolesław Orłowski, Jerzy (George) Ręczyński (Renczynski), [w:] Internetowy Polski Słownik Biograficzny [online], Filmoteka Narodowa – Instytut Audiowizualny [dostęp 2025-01-19]. Wersja drukowana: Polski Słownik Biograficzny, t. XXXI, Instytut Historii PAN, 1988–1989.
  5. ↑ Józef Ignacy Kraszewski: Król chłopów. Warszawa: Spółka Wydawnicza Księgarzy w Warszawie, 1881, s. V–IX. OCLC 731884845.
  6. ↑ Adam Czartkowski. Polski Casanova (Ignacy Kościesza-Chodźkiewicz). „Kurjer Warszawski”. R. 112, 1932, no 349 + dod., s. 8, 11. Warszawa: B. Kiciński. [dostęp 2025-01-15].

Bibliografia

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.