Wczasy

Wczasy – zorganizowany wypoczynek wakacyjno-urlopowy w okresie Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, dla pojedynczych osób bądź rodzin, oparty na zasadach turystyki zbiorowej.

PRL

Domki Brda były często wykorzystywanym elementem zabudowy ośrodków wypoczynkowych

Organizatorem wczasów były zakłady pracy. Wczasowicze mieszkali w domkach kempingowych lub ośrodkach wypoczynkowych, często wykorzystujących w zabudowie np. domki letniskowe Brda[1][2]. Pokoje były najczęściej kilkuosobowe i pozbawione luksusów, w tym dostępu do prądu elektrycznego oraz bieżącej wody czy kanalizacji[3]. Wczasowiczom oferowano jednak pełne wyżywienie, najczęściej w jadłodajni, będącej częścią ośrodka wczasowego[4].

Czas wolny wczasowicze spędzali według własnego upodobania, choć mieli również organizowane imprezy i wycieczki. Nad ich przebiegiem czuwał instruktor kulturalno-oświatowy zwany potocznie „kaowcem”, zajmujący się aktywizacją wypoczywających[3][4]. Rekord uczestnictwa w tej formie wypoczynku zanotowano w roku 1978, kiedy to z wczasów pracowniczych skorzystało 4,5 miliona Polaków. Dla większości wypoczynek w kraju nie miał alternatywy z racji utrudnień związanych z wyjazdem zagranicznym. Dopiero w latach 80. XX w. popularne stawały się wyjazdy do innych krajów, głównie tzw. demoludów, w tym m.in. do Bułgarii, Czechosłowacji lub Jugosławii[3][4].

Ośrodek wczasowy w Sierakowie

Głównym organizatorem wczasów był powołany w roku 1949 Fundusz Wczasów Pracowniczych, posiadający domy wczasowe w często atrakcyjnych miejscowościach podgórskich lub nadmorskich, np. Zakopanem czy Międzyzdrojach[5]. Ponadto przygotowywano wypoczynek dla dzieci i młodzieży, głównie w formie kolonii oraz obozów harcerskich, organizowanych także na terenach wiejskich; młodzież nocowała wówczas w budynkach szkolnych[3].

Oferta FWP nie była sprzedawana zainteresowanym na zasadach komercyjnych; ubiegający się o miejsce musieli mieć skierowanie wydane najczęściej przez ich zakład pracy. Pracownik również nie dostawał skierowania automatycznie, a przechodził proces weryfikacji; uprzywilejowane miejsce mieli np. członkowie PZPR[5]. Jako że skierowania na wczasy były towarem deficytowym, ich uzyskanie wiązało się nierzadko z nieprawidłowościami, np. korupcją lub wykorzystywaniem znajomości[6]. Wczasowicze mieli także możliwość zorganizowania wyjazdu, np. na wieś, własnym sumptem. Zakłady pracy dofinansowywały taki rodzaj wypoczynku w formie tzw. „wczasów pod gruszą”[3].

W drugiej połowie lat 60. XX wieku FWP dysponował około pół milionem miejsc w ok. 53 tys. ośrodków w 116 miejscowościach w kraju[5].

Nawiązania w kulturze

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Brda – legendarny domek z czasów PRL w nowej odsłonie. Jak wam się podoba? [online], Onet Kobieta, 10 października 2019 [dostęp 2024-10-13] (pol.).
  2. ↑ Kamila Wojciechowska, Domek typu Brda, czyli letniskowa legenda PRL [online], Morizon Blog, 17 listopada 2020 [dostęp 2024-10-13] (pol.).
  3. 1 2 3 4 5 Wypoczynek w czasach PRL – Archiwum Państwowe w Piotrkowie Trybunalskim [online], Archiwum Państwowe w Piotrkowie Trybunalskim, 22 lipca 2021 [dostęp 2024-10-13] (pol.).
  4. 1 2 3 RS, Wakacje w PRL i kultowe „wczasy pod gruszą”. Tak się kiedyś bawili Polacy [online], Telewizja Polska, 22 czerwca 2024 [dostęp 2024-10-13] (pol.).
  5. 1 2 3 Konrad Wojciechowski, Jak wyglądały wczasy w PRL-u? – Forsal.pl [online], forsal.pl, 13 sierpnia 2023 [dostęp 2024-10-13] (pol.).
  6. ↑ Izabela Zadygowicz, Wakacje w czasach PRL. Gdzie i jak wtedy wypoczywano? [online], WP Turystyka, 24 lipca 2022 [dostęp 2024-10-13] (pol.).
  7. ↑ "Jesteśmy na wczasach" ma autentyczną dedykację. Jedynka Polskie Radio, 2016-01-03. [dostęp 2024-10-14].
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.