Wełnistek

Wełnistek
	Mallomys
	O. Thomas, 1898
	; Wełnistek graniowy (M. gunung)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	myszowate
Podrząd	Supramyomorpha
Infrarząd	myszokształtne
Nadrodzina	myszowe
Rodzina	myszowate
Podrodzina	myszy
Plemię	Hydromyini
Rodzaj	wełnistek
	Typ nomenklatoryczny
	Mallomys rothschildi O. Thomas, 1898
Synonimy
	Dendrosminthus De Vis, 1907;
	Dendrosminthus De Vis, 1907;
Gatunki
	4 gatunki – zobacz opis w tekście
	4 gatunki – zobacz opis w tekście

Wełnistek^[3] (Mallomys) – rodzaj ssaków z podrodziny myszy (Murinae) w obrębie rodziny myszowatych (Muridae).

Rozmieszczenie geograficzne

Rodzaj obejmuje gatunki występujące endemicznie na Nowej Gwinei^[4]^[5]^[6].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 344–470 mm, długość ogona 279–435 mm, długość ucha 25,3–36,5 mm, długość tylnej stopy 62,5–80 mm; masa ciała 925–2000 g^[5]^[7].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1898 roku angielski zoolog Oldfield Thomas w artykule zatytułowanym Opisy trzech nowych ssaków z Archipelagu Wschodnioindyjskiego i Australii, opublikowanym w czasopiśmie „Novitates Zoologicae”^[1]. Gatunkiem typowym jest (oryginalne oznaczenie) wełnistek nadrzewny (M. rothschildi).

Etymologia

Mallomys: gr. μαλλος mallos ‘wełna’; μυς mus, μυος muos ‘mysz’^[8].
Dendrosminthus: gr. δενδρον dendron ‘drzewo’^[9]; σμινθος sminthos ‘mysz’^[10]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Dendrosminthus aroaensis De Vis, 1907.

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące gatunki^[11]^[7]^[4]^[3]:

Gatunek	Autor i rok opisu	Nazwa zwyczajowa^[3]	Podgatunki^[5]^[4]^[7]	Rozmieszczenie geograficzne^[5]^[4]^[7]	Podstawowe wymiary^[5]^[7]^[a]	Status IUCN^[12]
Mallomys gunung	Flannery, K.P. Aplin & Groves, 1989	wełnistek graniowy	gatunek monotypowy	wyżyny zachodniej Nowej Gwinei (znany z 2 miejsc pomiędzy górami Jaya i Trikor); zakres wysokości: 3500–4050 m n.p.m.	DC: 41–47 cm DO: 35–37 cm MC: około 2 kg	EN
Mallomys istapantap	Flannery, K.P. Aplin & Groves, 1989	wełnistek górski	gatunek monotypowy	Indonezja i Papua-Nowa Gwinea: wyżyny Nowej Gwinei; zakres wysokości: 2450–3850 m n.p.m.	DC: 40–43 cm DO: 28–37 cm MC: około 1,9 kg	LC
Mallomys aroaensis	(De Vis, 1907)	wełnistek stokowy	2 podgatunki	endemit Papui-Gwinei (wyżyny wschodniej Nowej Gwinei i półwysep Huon); zakres wysokości: 1100–2700 m n.p.m.	DC: 34–41 cm DO: 33–43 cm MC: 1,4–2 kg	LC
Mallomys rothschildi	O. Thomas, 1898	wełnistek nadrzewny	2 podgatunki	Indonezja i Papua-Nowa Gwinea: wyżyny Nowej Gwinei; zakres wysokości: 1200–3700 m n.p.m.	DC: 34–40 cm DO: 34–42 cm MC: 925–1500 g	LC

Kategorie IUCN: LC – gatunek najmniejszej troski, EN – gatunek zagrożony.

Uwagi

↑ DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

Przypisy

1 2 O. Thomas. Descriptions of three new mammals from the East Indian Archipelago and Australia. „Novitates Zoologicae”. 5, s. 1, 1898. (ang.).
↑ Ch.W. De Vis. A New Guinea Tree Rat. „Annals of the Queensland Museum”. 7, s. 11, 1907. (ang.).
1 2 3 Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 271. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
1 2 3 4 C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 494. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
1 2 3 4 5 Ch. Denys, P. Taylor & K. Aplin. Opisy gatunków Muridae: Ch. Denys, P. Taylor, C. Burgin, K. Aplin, P.-H. Fabre, R. Haslauer, J. Woinarski, B. Breed & J. Menzies: Family Muridae (True Mice and Rats, Gerbils and relatives). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 692–693. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Mallomys. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-12-09].
1 2 3 4 5 Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 317–318. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 397, 1904. (ang.).
↑ Jaeger 1959 ↓, s. 78.
↑ Jaeger 1959 ↓, s. 240.
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J. Zijlstra & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.13) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2025-02-03]. (ang.).
↑ Taxonomy: Mallomys – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2025-02-03]. (ang.).

Bibliografia

E.C. Jaeger: Source-book of biological names and terms. Wyd. 3 (Revised second printing). Springfield: Charles C. Thomas, 1959, s. 1–316. (ang.).

[12] DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

[Thomas-1] 1 2 O. Thomas. Descriptions of three new mammals from the East Indian Archipelago and Australia. „Novitates Zoologicae”. 5, s. 1, 1898. (ang.).

[Vis-2] Ch.W. De Vis. A New Guinea Tree Rat. „Annals of the Queensland Museum”. 7, s. 11, 1907. (ang.).

[Cichocki&inni-3] 1 2 3 Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 271. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-4] 1 2 3 4 C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 494. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Denys&inni-5] 1 2 3 4 5 Ch. Denys, P. Taylor & K. Aplin. Opisy gatunków Muridae: Ch. Denys, P. Taylor, C. Burgin, K. Aplin, P.-H. Fabre, R. Haslauer, J. Woinarski, B. Breed & J. Menzies: Family Muridae (True Mice and Rats, Gerbils and relatives). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 692–693. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).

[Wilson&Reeder-6] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Mallomys. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-12-09].

[amw-7] 1 2 3 4 5 Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 317–318. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[Palmer-8] T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 397, 1904. (ang.).

[CITEREFJaeger1959[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=wu.89043220607&seq=118_78]-9] Jaeger 1959 ↓, s. 78.

[CITEREFJaeger1959[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=wu.89043220607&seq=280_240]-10] Jaeger 1959 ↓, s. 240.

[mdd-11] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J. Zijlstra & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.13) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2025-02-03]. (ang.).

[13] Taxonomy: Mallomys – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2025-02-03]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[a]

[12]