Wiżulany

Wiżulany
Vyžulionys
Ilustracja
Dwór w Wiżulanach
Państwo

 Litwa

Okręg

 wileński

Rejon

wileński

Gmina

Podbrzezie

Populacja
• liczba ludności


46
(2001)

Położenie na mapie rejonu wileńskiego
Mapa konturowa rejonu wileńskiego, u góry znajduje się punkt z opisem „Wiżulany”
Położenie na mapie Litwy
Mapa konturowa Litwy, po prawej znajduje się punkt z opisem „Wiżulany”
Położenie na mapie Polski w 1939 r.
Mapa konturowa Polski w 1939 r., u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „Wiżulany”
Ziemia54°56′17″N 25°17′35″E/54,938000 25,293000

Wiżulany[1] (lit. Vyžulionys; pol. hist. Wieżulany[2]) – kolonia na Litwie, w okręgu wileńskim, w rejonie wileńskim, w gminie Podbrzezie, nad jeziorem Wiżulany.

Współcześnie w skład miejscowości wchodzi dawny majątek ziemski Wiżulany i osada Wiżulańska Kolonia[3].

Historia

Pod zaborami folwark i zaścianek. W XIX i w początkach XX w. położone były w Rosji, w guberni wileńskiej, w powiecie wileńskim, w gminie Podbrzezie. Stanowiły wówczas siedzibę okręgu wiejskiego[4]. Po I wojnie światowej pod administracją polską, w Zarządzie Cywilnym Ziem Wschodnich. W latach 1920–1922 w składzie Litwy Środkowej.

Od 11 kwietnia 1922[5] leżały w Polsce, w województwie wileńskim, w powiecie wileńsko-trockim[a], w gminie Podbrzezie[2]. W 1931 miejscowość liczyła:

  • majątek Wiżulany – 55 mieszkańców, zamieszkałych w 5 budynkach,
  • osada Wiżulańska Kolonia – 4 mieszkańców, zamieszkałych w 1 budynku[2].

Po II wojnie światowej w granicach Związku Sowieckiego. Od 1991 na niepodległej Litwie.

Majątek Wiżulany

Od XIX w. majątek Wiżulany należał do Wróblewskich herbu Ślepowron. Jego kolejnymi właścicielami byli Franciszek Wróblewski, jego syn Ludwik Wróblewski, syn Ludwika, Bronisław Wróblewski i wdowa po Bronisławie, Krystyna Wróblewska. Wróblewscy opuścili Wiżulany na początku 1945[6].

Dwór w Wiżulanach

Znajduje tu się modernistyczny pałacyk (dwór) z początku XX w. Został on zbudowany w 1906 przez wileńskiego lekarza Ludwika Wróblewskiego i był własnością rodziny do 1945. Po znacjonalizowaniu przez komunistów, służył jako sanatorium, a następnie do 2003 jako szpital gruźliczy. Po 2003 budynek, który pozostawał własnością Ministerstwa Ochrony Zdrowia Litwy, był nieużytkowany i niszczał. W 2022 dawny dwór przeszedł w zarząd należącego do litewskiego skarbu państwa Banku Nieruchomości i w 2023 rozpoczęto proces jego prywatyzacji. Budynek figuruje w rejestrze zabytków kulturowych[7][6][8].

Dwór otoczony jest przez powstały razem z nim park, który od 1958 jest chroniony prawnie jako pomnik przyrody[6][8].

Ludzie związani z miejscowością

Uwagi

  1. ↑ Przynależność wojewódzka i powiatowa zmieniała się. W Zarządzie Cywilnym Ziem Wschodnich miejscowość leżała w okręgu wileńskim; w Polsce w Ziemi Wileńskiej (1922 - 1926), następnie w województwie wileńskim (1926 - 1945). W ZCZW, na Litwie Środkowej i w początkach przynależności do Polski miejscowość należała do powiatu wileńskiego, następnie do powiatu wileńsko-trockiego.

Przypisy

  1. ↑ Urzędowy wykaz polskich nazw geograficznych świata. Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2019. ISBN 978-83-254-2578-4.
  2. 1 2 3 Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej.. T. I. Województwo wileńskie. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, 1938.
  3. ↑ Antanas Salys: Raštai, II tomas: tikriniai vardai. Rzym: Lietuvių katalikų mokslo akademija, 1983.
  4. ↑ Wiżulany (1, 2), pow. wileński, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 688.
  5. ↑ Dz.U. z 1922 r. nr 26, poz. 213
  6. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Wiżulany. dworypogranicza.pl. [dostęp 2025-04-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2025-04-22)]. (pol.).
  7. ↑ Dwór w Wiżulanach. wilno.tvp.pl. [dostęp 2025-04-15]. (pol.).
  8. 1 2 Dwór w Wiżulanach czeka na nowego właściciela. Kurier Wileński. [dostęp 2025-04-15]. (pol.).

Bibliografia

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.