Wiersz o spustoszeniu Sambora
.jpg)
Wiersz o spustoszeniu Sambora (inc. Inde lupus surgens cum Turcis tot rapit agnos…) – wiersz w języku łacińskim z końca XV wieku autorstwa Władysława z Gielniowa, opisujący najazd turecko-wołoski na Sambor.
Wiersz odnosi się do wydarzeń, które miały miejsce w Samborze, gdzie podczas najazdu turecko-wołoskiego w 1498 zniszczony został m.in. klasztor bernardynów. Część mnichów została zamordowana, część wzięta do niewoli, a niektórym udało się uciec (w tym kronikarzowi bernardynów Janowi z Komorowa, który zrelacjonował najazd)[1][2]. Z najazdem tym związany jest też inny wiersz Władysława z Gielniowa, znany jako Contra paganos[2].
Utwór napisany został heksametrem[3]. Litery rozpoczynające kolejne wersy składają się na akrostych IESUS CRISTUS MARIA LADISLAUS / IESUS C…, dzięki czemu możliwe jest przypisane autorstwa wiersza Władysławowi z Gielniowa, który podobnym akrostychem posługiwał się również w innych utworach[4]. Urwany akrostych sugeruje, że wiersz zachował się w niekompletnej wersji[2]. Być może cały utwór zawierał dwukrotnie powtórzony tenże akrostych[5].
Zachowany fragment poematu, składający się z 32 wersów, dzieli się na trzy części: narracyjną (w. 1–13), modlitewną (w. 14–17) i pobudkę (w. 18–32), wzywającą do walki z wrogiem w obronie ojczyzny i chrześcijaństwa oraz nawołującą do zorganizowania krucjaty antytureckiej[1][2]. Autor zastosował, aczkolwiek niekonsekwentnie, alegorię zwierzęcą: Wołochów symbolizuje Wilk, Turków – Niedźwiedź, zaś Polaków i chrześcijan – owce i jagnięta[5].
Utwór zachował się w rękopisie przechowywanym w Bibliotece Narodowej w Warszawie (sygn. 3003 I), w tzw. Kodeksie Kuropatnickiego (s. 269), gdzie został umieszczony na ostatniej karcie recto inkunabułu De martyrio sanctorum (Bazylea, około 1492), prawdopodobnie po 1501[5][3][6].
Przypisy
- 1 2 Michałowska 1995 ↓, s. 711.
- 1 2 3 4 Michałowska 2011 ↓, s. 873.
- 1 2 Michałowska 2011 ↓, s. 872.
- ↑ Michałowska 2011 ↓, s. 872–873.
- 1 2 3 Michałowska 1995 ↓, s. 712.
- ↑ Miscellanea historica. Polona. [dostęp 2021-02-12].
Bibliografia
- Teresa Michałowska: Średniowiecze. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1995. ISBN 83-01-11452-5.
- Teresa Michałowska: Literatura polskiego średniowiecza. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2011. ISBN 978-83-01-16675-5.