Witold Czarnecki (architekt)

Witold Czarnecki
„Kadet”
Ilustracja
prof. zw. Witold Czarnecki (2005)
strzelec strzelec
Data i miejsce urodzenia

8 września 1927
Sarny w województwie poleskim

Data śmierci

23 marca 2023

Przebieg służby
Lata służby

1943–1944

Siły zbrojne

Armia Krajowa

Formacja

Szare Szeregi

Jednostki

3 Wileńska Brygada AK

Główne wojny i bitwy

II wojna światowa:

Późniejsza praca

prof. zw. architekt

Odznaczenia
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi Srebrny Krzyż Zasługi Medal 40-lecia Polski Ludowej Medal Wojska Krzyż Partyzancki Krzyż Armii Krajowej Krzyż Zesłańców Sybiru Srebrny Krzyż „Za Zasługi dla ZHP” Medal „Pro Memoria” Medal „Pro Patria” Odznaka Honorowa Sybiraka
Złota Odznaka ZNP Odznaka Pamiątkowa „Akcji Burza”

Witold Czarnecki (ps. „Kadet”; ur. 8 września 1927 w Sarnach[1], zm. 23 marca 2023 w Białymstoku[2]) – polski żołnierz Armii Krajowej, prof. zw. dr hab., inżynier architekt.

Życiorys

Witold Czarnecki był synem Mariana (inżyniera, budowniczego m.in. mostów kolejowych na trasie magistrali węglowej) – ze względu na pracę ojca rodzina wielokrotnie zmieniała miejsce zamieszkania[1].
Do wybuchu II wojny światowej mieszkał w Piotrkowie Kujawskim i Inowrocławiu, po czym rodzina osiadła w Starosielcach koło Białegostoku, gdzie w 1935 wstąpił do ZHP. Po nagłej śmierci ojca (styczeń 1938) wiosną 1939 rodzina przeniosła się do Wilna, gdzie młody Witold uczył się w Gimnazjum im. Króla Zygmunta Augusta oraz na kompletach tajnego nauczania[1].

II wojna światowa

Witold Czarnecki w pierwszych dniach września 1939 był gońcem-ochotnikiem przy Urzędzie Miasta w Wilnie, a w grudniu 1939 uczestniczył w strajku szkolnym. Po ukończeniu nauki w gimnazjum (1941) do 1944 pracował zarobkowo w zakładach ślusarskich i elektrycznych, pomagając w utrzymaniu rodziny po śmierci ojca[1]. Od sierpnia 1943 należał do Szarych Szeregów (wileńskiej drużyny Czarna Trzynastka) i uczestniczył w Kursach Młodszych Dowódców Armii Krajowej[1]. Po zaprzysiężeniu w listopadzie 1943 był żołnierzem plutonu kadrowego Szarych Szeregów w Wilnie w stopniu strzelca.

Od 16 czerwca 1944 był w drugim plutonie 3. kompanii ppor. Jana Kasprzyckiego „Joego” 3. Brygady Partyzanckiej „Szczerbca” AK uczestniczącej w Operacji „Ostra Brama”. Dnia 3 lipca 1944 został odkomenderowany do obsługi radiostacji przy Komendzie Wileńskiego Okręgu AK w Dziewieniszkach i Wołkorabiszkach, a 9 lipca – odkomenderowany do 1. Brygady AK „Juranda” we wsi Jodziszki, w stopniu starszego strzelca jako dowódca drużyny[1].
W dniu 18 lipca 1944 wraz z całym oddziałem został rozbrojony na skraju Puszczy Rudnickiej przez wojska NKWD i internowany w Miednikach Królewskich[1].

W dniu 28 lipca 1944 został wywieziony pociągiem do Kaługi, gdzie od 5 sierpnia 1944 do 15 grudnia 1944 przebywał na robotach przymusowych w miejscowościach Szemiakina, Mały Jarosławiec, Kaługa i innych. Po próbie ucieczki z internowania z dwoma kolegami w dniu 18 grudnia 1944 został schwytany, po czym był sądzony za próbę ucieczki i w wyniku procesu otrzymał wyrok 7 lat łagru.

Do marca 1945 przebywał w więzieniu w Kałudze, a następnie do maja 1945 pracował przy odgruzowaniu fabryki (łagier Liudinowo) i od czerwca 1945 (w łagrze Tichanowaja Pustyń) pracował przy odbudowie magazynów ziarna. W dniu 15 sierpnia 1945 został zwolniony na mocy amnestii[1][3].

Okres powojenny

Prof. zw. Witold Czarnecki – uroczystość nadania tytułu Profesora Honorowego Politechniki Białostockiej (2016)

W 1948 ukończył Liceum Budowlane w Białymstoku i zdał egzamin wstępny na Politechnikę Warszawską. Został skreślony z osób przyjętych na studia (razem z 40 osobami z Armii Krajowej) i krótko pracował w biurze budowy Trasy W-Z w Warszawie. W listopadzie 1948 dostał się na studia inżynierskie na Wydziale Architektury Politechniki Gdańskiej, które ukończył w 1952. Został asystentem. W 1954 uzyskał dyplom magisterski[3]. W latach 1955–1960 pracował także w biurach projektowych w Gdańsku i Gdyni.

Od 1961 do 1968 był Architektem Miejskim we Włocławku, w latach 1969–1970 zastępcą Głównego Architekta Województwa Olsztyńskiego, a w latach 1970–1972 Głównym Architektem Województwa Bydgoskiego[1][3].
W 1963 ukończył studia podyplomowe (Politechnika Warszawska). Doktoryzował się w 1974, habilitował w 1980[1], profesorem nadzwyczajnym został w 1991, a zwyczajnym w 1996[3]. W latach 1972–1982 był docentem, kierownikiem zakładu i prodziekanem na Wydziale Budownictwa Lądowego w Akademii Techniczno-Rolniczej w Bydgoszczy[1].

Białystok

Białystok Pałacyk Gościnny Branickich – pierwsza siedziba Instytutu Architektury PB do 1984 r[4]

W latach 1982–1999 był zatrudniony w Politechnice Białostockiej w Instytucie Architektury (później Wydziale Architektury) na stanowiskach docenta i profesora[4]. Był organizatorem i Kierownikiem Katedry Architektury Wsi i Przemysłu WA[1], inicjatorem i organizatorem ogólnopolskich konferencji naukowych. Pełnił funkcje Dyrektora Instytutu WA (na prawach samodzielnego wydziału – lata 1982–1989) i Dziekana Wydziału WA (kadencje: 1987–1990, 1996–1999)[4].

Prof. Witold Czarnecki o decyzji objęcia funkcji Dyrektora Instytutu Architektury PB w 1982 roku[4]:

(...) przyjmując propozycję objęcia funkcji Dyrektora Instytutu Architektury PB, zdawałem sobie sprawę z ryzyka jakie te decyzje ze sobą niosą. Moi koledzy, znajomi uprzedzali mnie, że wydziały białostocki i łódzki mają być zlikwidowane. Była już decyzja o zawieszeniu rekrutacji na pierwszy rok studiów. Ile czasu, trudu i energii trzeba było włożyć, aby przekonać białostocczan z habilitacjami i osoby z zewnątrz do podjęcia u nas pracy wie oprócz mnie tylko moja żona.
Udało się przywrócić rekrutację, wprowadzić przedmioty dające techniczne podstawy projektowania, rozwinąć strukturę organizacyjną na miarę potrzeb kształcenia, przemianować Instytut w Wydział, powołać drugi kierunek kształcenia – Architekturę Wnętrz.
(...)

Od 1999 do 2017 pracował w Wyższej Szkole Finansów i Zarządzania w Białymstoku. Pełnił tam funkcję kierownika Katedry Planowania Przestrzennego, a od 2005 roku Dziekana Wydziału Gospodarki Przestrzennej WSFiZ. W tym okresie był organizatorem 7 ogólnopolskich konferencji naukowych[5].
Ogółem wykształcił około trzech tysięcy studentów na kierunkach studiów: budownictwo, architektura i urbanistyka oraz gospodarka przestrzenna. Wypromował 4 doktorów. Wśród absolwentów jest obecnie 5 osób z tytułem profesora.

Życie prywatne

Syn Luby Marii Czarneckiej z domu Krywdienko i Mariana Ewarysta Czarneckiego[6].
Ojciec Dagny i Oleny oraz Bartosza J. – dr. hab. inż. architekta, profesora uczelni Wydziału Architektury Politechniki Białostockiej, i Macieja – dr. inż. architekta, adiunkta Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej[6].

Działalność kombatancka i społeczna

Pomnik Żołnierzom AK w Białymstoku

Od 1955 był członkiem Stowarzyszenia Architektów Polskich (SARP). W 1962 zorganizował i pełnił funkcję Prezesa Koła SARP we Włocławku. W latach 1969–1970 był Prezesem Oddziału SARP w Olsztynie, w latach 1972–1974 i 1979–1982 Prezesem Zarządu Oddziału Towarzystwa Urbanistów Polskich w Bydgoszczy[5].

W 1975 był przewodniczącym Komitetu Budowy i autorem projektu Pomnika Pamięci Harcerzy poległych w latach wojny zlokalizowanego przy ul. Szarych Szeregów w Bydgoszczy[1]. W 1979 roku był współorganizatorem powstania Włocławskiego Towarzystwa Naukowego.
Po przeprowadzce do Białegostoku zainicjował w 1989 i współorganizował (wraz z żoną Barbarą) Galerię Sleńdzińskich, która zaczęła działalność w ramach Muzeum Miejskiego w Białymstoku.
W 1990 był członkiem założycielem, a następnie Prezesem Białostockiego Oddziału Towarzystwa Przyjaciół Grodna i Wilna, w ramach którego w latach 1991–1995 zredagował i wydał 12 numerów „Gońca Kresowego” – czasopisma TPGiW[1].
W latach 1993–1995 przewodniczył Komitetowi Budowy Pomnika Żołnierzom Armii Krajowej w Białymstoku. Pomnik został wzniesiony na skwerze przy ul. Kilińskiego w Białymstoku. Czarnecki zaprojektował go z synem Bartoszem[1].

Od 1990 był członkiem założycielem, a w latach 2003–2014 Prezesem Zarządu Okręgu Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej w Białymstoku. Organizował lub współorganizował wiele patriotycznych uroczystości[1]. W okresie od 2003 do 2017 był zastępcą Przewodniczącego Wojewódzkiej Rady Kombatantów w Białymstoku.

W latach 1994–2005 w swoim domu w Tatarowcach zorganizował dziesięć zjazdów kolegów z dawnego plutonu 3. kompanii „Joego” 3. Brygady Partyzanckiej „Szczerbca” AK[3].

Nagrody i wyróżnienia

Odrestaurowany podlaski dworek drewniany przeniesiony z Rzędzian do Tatarowców – miejsce zjazdów żołnierzy AK

W 1975 otrzymał nagrodę Wojewody Bydgoskiego za pracę naukową, w 1976 nagrodę zespołową III stopnia Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki w dziedzinie badań naukowych, w 1979 indywidualną nagrodę III stopnia Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki w dziedzinie dydaktyczno-wychowawczej, a w 1990 roku – indywidualną II stopnia Ministra Edukacji Narodowej. Minister Kultury w 1987 nadał mu Prawa Twórcze Nr 939, a od Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa za książkę Ogrodzenia (współautor B.J. Czarnecki) w 1995 roku otrzymał wyróżnienie.

Wielokrotnie był nagradzany przez rektorów Akademii Techniczno-Rolniczej w Bydgoszczy, Politechniki Białostockiej i Wyższej Szkoły Finansów i Zarządzania w Białymstoku. W 2016 roku otrzymał tytuł Honorowego Profesora Politechniki Białostockiej[7] oraz Zasłużonego Profesora Wyższej Szkoły Finansów i Zarządzania.

Dorobek naukowy i zawodowy

Kościół Chrystusowy w Bielsku Podlaskim – proj. W. Czarnecki

Witold Czarnecki jest autorem lub współautorem projektów i realizacji ponad 70 obiektów architektonicznych i urbanistycznych. Był autorem i/lub redaktorem 25 książek z dziedziny architektury i urbanistyki[4], opracował i napisał ponad 100 artykułów, referatów i rozpraw[4][1], ponad 80 recenzji, opinii do wniosków o profesurę, rozpraw habilitacyjnych, dysertacji doktorskich, opracowań naukowych itp.
Na szczególną uwagę zasługuje referat pt. Ład przestrzenny w krajobrazie kulturowym (współautor: Andrzej Dobrucki), który miał być wygłoszony w niedzielę 13 grudnia 1981 roku na przerwanym Kongresie Kultury Polskiej w Warszawie.

Autorstwo

  • Czarnecki W., Rola przemysłu w kształtowaniu przestrzennym aglomeracji dolnej Wisły, Zeszyty Naukowe. Budownictwo z.12, Akademia Techniczno-Rolnicza w Bydgoszczy, Bydgoszcz, 1979.
  • Czarnecki W., Podstawy urbanistyki i architektury. Cz.1, Urbanistyka (Seria: skrypty), Wydawnictwo Akademii Techniczno-Rolniczej w Bydgoszczy, Bydgoszcz, 1979.
  • Czarnecki W., Czyżewski H., Budownictwo rolnicze, Wydawnictwo Akademii Techniczno-Rolniczej w Bydgoszczy, Bydgoszcz, 1980.
  • Czarnecki W., Podstawy urbanistyki i architektury. Cz.2, 3, Architektura (Seria: skrypty), Wydawnictwo Akademii Techniczno-Rolniczej w Bydgoszczy, Bydgoszcz, 1981.
  • Czarnecki W., Łączkowski A., Budownictwo przemysłowe, Wydawnictwo Akademii Techniczno-Rolniczej w Bydgoszczy, Bydgoszcz, 1982.
  • Czarnecki W., Namysłowski J., Kompleks osadniczo-przemysłowy dolnej Wisły, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, 1983.
  • Czarnecki W., Projektowanie budownictwa rolniczego (Seria: skrypty), Wydawnictwo Politechniki Białostockiej, Białystok, 1983, wyd. 2: 1989.
  • Czarnecki W., Projektowanie obiektów przemysłowych (Seria: skrypty), Wydawnictwo Politechniki Białostockiej, Białystok, 1983, wyd. 2: 1991.
  • Czarnecki W., Podstawy urbanistyki i architektury (Seria: skrypty), Wydawnictwo Politechniki Białostockiej, Białystok, 1985, wyd. 2: 1990.
  • Czarnecki W., Gębice: rozwój historyczny i przestrzenny, Zeszyty Naukowe PB. Nauki Techniczne. Architektura z.5, Wydawnictwo Politechniki Białostockiej, Białystok, 1988.
  • Czarnecki W., Czarnecki B.J., Ogrodzenia, Wydawnictwo Ekvaria, Białystok, 1994, ISBN 83-901843-6-2.
  • Czarnecki W., Czarnecki B.J., Maroszek J., Zabłudów: studium historyczno-przestrzenne, Zeszyty Naukowe PB. Nauki Techniczne. Architektura z.13, Wydawnictwo Politechniki Białostockiej, Białystok, 1994.
  • Czarnecki W., Studia i rozprawy, Rozprawy Naukowe nr 49, Wydawnictwo Politechniki Białostockiej, Białystok, 1997.
  • Czarnecki W., Historia architektury rozwoju miast i urbanistyki, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Finansów i Zarządzania w Białymstoku, Białystok, 2001, ISBN 83-87256-17-X.
  • Czarnecki W., Podstawy urbanistyki, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Finansów i Zarządzania w Białymstoku, Białystok, 2002, ISBN 83-87256-27-7.
  • Czarnecki W., Podstawy ruralistyki z elementami budownictwa wiejskiego (Seria: skrypty), Wydawnictwo Wyższej Szkoły Finansów i Zarządzania w Białymstoku, Białystok, 2004, ISBN 83-87256-66-8.
  • Czarnecki W., Rewitalizacja centrum Białegostoku jako problem rozwoju miasta u progu XXI wieku, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Finansów i Zarzadzania, Białystok, 2004, ISBN 83-87256-64-1.
  • Czarnecki W., Elementy budownictwa ogólnego (Seria: skrypty), Wydawnictwo Wyższej Szkoły Finansów i Zarządzania, Białystok, 2005, ISBN 83-87256-93-5.
  • Czarnecki W., Wybrane problemy gospodarki przestrzennej Podlasia: studia i rozprawy, Rozprawy Naukowe, Seria 1 nr 5, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Finansów i Zarządzania, Białystok, 2007, ISBN 978-83-60432-15-0[8].

Redakcja

  • Komputer w dydaktyce i projektowaniu architektonicznym, red.: W. Czarnecki, Wydawnictwo Politechniki Białostockiej, Białystok, 1993.
  • Gospodarka przestrzenna polskich miast i wsi, red.: W. Czarnecki, M. Proniewski, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Finansów i Zarządzania w Białymstoku, Białystok, 2002, ISBN 83-87256-42-0.
  • Budownictwo drewniane w gospodarce przestrzennej europejskiego dziedzictwa, red.: W. Czarnecki, M. Proniewski, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Finansów i Zarządzania w Białymstoku, Białystok, 2004, ISBN 83-87256-63-3.
  • Obiekty kolejowe: układy przestrzenne, architektura, elementy techniki, red.: W. Czarnecki, M. Proniewski, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Finansów i Zarządzania, Białystok, 2005, ISBN 83-87256-81-1.
  • Problemy rewitalizacji w gospodarce przestrzennej XXI wieku, red.: W. Czarnecki, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Finansów i Zarządzania w Białymstoku, Białystok, 2006, ISBN 83-60432-04-X.
  • Odnowa polskiej wsi, red.: W. Czarnecki, D. Korolczuk, Wydawnictwo Politechniki Białostockiej, 2006, ISBN 83-60200-14-9, ISBN 978-83-602001-4-8.
  • Rekreacja, turystyka i agroturystyka w gospodarce przestrzennej: wyzwanie XXI wieku, red.: W. Czarnecki, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Finansów i Zarządzania, Białystok, 2007, ISBN 978-83-60432-25-9.
  • Metropolie: problemy rozwoju, red.: W. Czarnecki, M. Proniewski, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Finansów i Zarządzania, Białystok, 2009, ISBN 978-83-60432-51-8.
  • Wpływ dorobku II Rzeczypospolitej na urbanistykę i architekturę powojenną, red.: W. Czarnecki, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Finansów i Zarządzania w Białymstoku, Białystok, 2011, ISBN 978-83-60432-72-3[8].

Dorobek publicystyczny

Autor i wydawca publikacji historycznych

  • Kresowe losy, Wydawnictwo Towarzystwa Miłośników Wilna i Ziemi Wileńskiej, Biblioteka Wileńskich Rozmaitości, Seria A nr 9, Bydgoszcz, 1995, ISSN 1230-9915, ISBN 83-903133-9-1.
  • Armia Krajowa na Białostocczyźnie 1939–1945, Zarząd Okręgu Białostockiego Światowego Związku Żołnierzy AK, Białystok, 2007 (współautor: H. Rembiszewski).
  • Żyłem ciekawie, Białystok, 2009.
  • Losy żołnierzy kresowych Armii Krajowej, Zarząd Okręgu Białostockiego Światowego Związku Żołnierzy AK, Białystok, 2010.
  • Pluton Harcerski Szarych Szeregów w Wilnie, Zarząd Okręgu Białostockiego Światowego Związku Żołnierzy AK, Białystok, 2012.
  • Wspomnienia z Wilna i o Wilnie, Białystok, 2017.
  • Żyłem ciekawie ... dalej, Białystok, 2019.
  • Czarnecki W., Zagadnienia kształtowania dzielnicy przemysłowej miasta średniej wielkości, Zeszyty Naukowe Budownictwo z.5, Wydawnictwo Akademii Techniczno-Rolniczej w Bydgoszczy, Bydgoszcz, 1976.

Redaktor publikacji historycznych

  • Zygmunt Kłosiński „Huzar”, 3 Wileńska, Białystok, Redakcja „Gońca Kresowego”, Białostocki Oddział Towarzystwa Przyjaciół Grodna i Wilna, 1995, ISSN 1234-2408.
  • Zygmunt Kłosiński „Huzar”, Armia Krajowa na Wileńszczyźnie, Z-d Okręgu Białostockiego Światowego Związku Żołnierzy AK, Białystok, 2011.

Autor artykułów o Kresach RP w czasopismach

  • „Goniec Kresowy”, Towarzystwo Przyjaciół Grodna i Wilna O/Białystok
  • „Materiały Historyczne Stowarzyszenia Szarych Szeregów w Warszawie”
  • „Pomosty. Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Finansów i Zarządzania w Białymstoku”
  • „Wileńskie Rozmaitości”, Towarzystwo Miłośników Wilna i Ziemi Wileńskiej, Bydgoszcz
  • „Pamiętnik Okręgu Wileńskiego AK”, Bydgoszcz, Światowy Związek Żołnierzy AK

Odznaczenia

Przypisy

  1. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 Jan Malinowski (red.), Słownik Polski Walczącej na Kresach Północno-Wschodnich Rzeczypospolitej, t. Tom II, Towarzystwo Miłośników Wilna i Ziemi Wileńskiej Oddział w Bydgoszczy, 1998, str. 67-69, ISBN 83-907732-8-7.
  2. Wyborcza.pl [online], wyborcza.pl [dostęp 2024-04-26].
  3. 1 2 3 4 5 Nota biograficzna w: Witold Czarnecki, Losy żołnierzy kresowych Armii Krajowej, Zarząd Okręgu Białostockiego Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej, Białystok, 2010, s. 200, ISBN 978-83-931783-0-8.
  4. 1 2 3 4 5 6 Biogramy, [w:] 30 lat Wydziału Architektury Politechniki Białostockiej 1975-2005, Fundacja Ekonomistów Środowiska i Zasobów Naturalnych w Białymstoku, 2005, str 34, ISBN 83-88771-71-X.
  5. 1 2 1939, [w:] L. Jan Malinowski (red.), Gimnazjum im. Króla Zygmunta Augusta w Wilnie – Wspomnienia wychowawców i wychowanków, t. Biblioteka Wileńskich Rozmaitości, Bydgoszcz: Towarzystwo Miłośników Wilna i Ziemi Wileńskiej, Oddział w Bydgoszczy, 1999 (Seria B nr 25), s. 490–497, ISBN 83-87865-09-5, ISSN 1230-9915.
  6. 1 2 Opowieści rodzinne, [w:] Witold Czarnecki, Żyłem ciekawie, Białystok 2009, s. 13–35.
  7. Politechnika Białostocka, Profesor Witold Czarnecki Profesorem Honorowym Politechniki Białostockiej.
  8. 1 2 Strona główna | Biblioteka Politechniki Białostockiej [online], biblioteka.pb.edu.pl [dostęp 2020-07-09] (pol.).
  9. M.P. z 2005 r. nr 8, poz. 143

Bibliografia

  • Zygmunt Kłosiński, 3 Wileńska, Białystok: Redakcja „Gońca Kresowego”. Białostocki Oddział Towarzystwa Przyjaciół Grodna i Wilna, 1995, ISSN 1234-2408.
  • Red. Jan Malinowski: Witold Czarnecki, Kresowe losy, Biblioteka Wileńskich Rozmaitości Seria A nr 9, Towarzystwo Miłośników Wilna i Ziemi Wileńskiej w Bydgoszczy, Bydgoszcz, 1995, ISBN 83-903133-9-1.
  • Witold Czarnecki: Studia i Rozprawy: Rozprawy Naukowe nr 49, Dział Wydawnictw i Poligrafii Politechniki Białostockiej, Białystok, 1997, ISBN 0867096X.
  • 30 lat Wydziału Architektury Politechniki Białostockiej: pod red. Janiny Demianowicz, wybór i oprac. mat. Bartosz J. Czarnecki i Jadwiga C. Żarnowiecka, Wydawnictwo Fundacja Ekonomistów Środowiska i Zasobów Naturalnych, Białystok, 2006, ISBN 83-88771-71-X.
  • Janusz Bohdanowicz: „3. Brygada Szczerbca Armia Krajowa Okręg Wileński”, Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej – Środowisko Wileńskie w Warszawie, 2008.
  • Witold Czarnecki: Żyłem ciekawie: Białystok, 2009.
  • Danuta Szyksznian: Jak dopalał się ogień biwaku. Szczecin: Wydawnictwo Promocyjne „Albatros”, 2009. ISBN 978-83-88038-68-6.
  • Witold Czarnecki: Żyłem ciekawie ...dalej: Białystok, 2019.