Wyżlin
 Wyżlin większy | |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj |
wyżlin |
| Nazwa systematyczna | |
| Antirrhinum Linnaeus Sp. Pl. 612. 1 Mai 1753[3] | |
| Typ nomenklatoryczny | |
|
A. majus Linnaeus[3] | |
Wyżlin (Antirrhinum) – rodzaj roślin z rodziny babkowatych. Obejmuje ok. 20[4]–25[5] gatunków. Występują one w obszarze śródziemnomorskim, przy czym centrum zróżnicowania, gdzie obecne są niemal wszystkie, stanowi Półwysep Iberyjski[4][5]. Rośliny te zasiedlają tereny skaliste, ale też stare mury. Ze względu na efektowne, barwne, wargowe kwiaty, rośliny te są popularnie uprawiane jako ozdobne, zwłaszcza odmiany wyżlinu większego, zwanego lwią paszczą[4]. Wargi korony kwiatowej są zamknięte i do ich wnętrza w celu skorzystania z nektaru i zapylenia dostać się mogą tylko pszczoły potrafiące wcisnąć się do wnętrza kwiatu[5].
Morfologia
- Pokrój
- Rośliny zielne (jednoroczne i byliny), rzadko półkrzewy nieco drewniejące u nasady i pnącza. Osiągają do 0,5 m wysokości[4].
- Liście
- Pojedyncze, naprzeciwległe w dolnej części pędu, wyżej skrętoległe[4].
- Kwiaty
- Zebrane w szczytowe grona. Kielich z 5 działkami zrośniętymi u nasady. Korona kwiatu grzbiecista, dwuwargowa, przy czym większa, dolna warga z owłosioną wypukłością, górna mniejsza. Płatki barwy żółtej, białej, fioletowej lub czerwonej. Pręciki cztery, w dwóch parach. Zalążnia górna, z dwóch zrośniętych owocolistków, dwukomorowa, z licznymi zalążkami. Szyjka słupka pojedyncza[4].
- Owoce
- Torebki o dwóch nierównych komorach, przy czym większa otwiera się pojedynczym otworem, a mniejsza dwoma. Torebki zawierają liczne, drobne nasiona[4].
Systematyka
- Antirrhinum australe Rothm.
- Antirrhinum barrelieri Boreau – wyżlin Barreliera
- Antirrhinum braun-blanquetii Rothm.
- Antirrhinum charidemi Lange
- Antirrhinum × chavannesii Rothm.
- Antirrhinum graniticum Rothm. – wyżlin granitowy
- Antirrhinum grosii Font Quer
- Antirrhinum hispanicum Chav. – wyżlin skalny
- Antirrhinum × kretschmeri Rothm.
- Antirrhinum latifolium Mill. – wyżlin szerokolistny
- Antirrhinum majus L. – wyżlin większy, w. lwia paszcza
- Antirrhinum martenii (Font Quer) Rothm.
- Antirrhinum meonanthum Hoffmanns. & Link
- Antirrhinum microphyllum Rothm.
- Antirrhinum molle L.
- Antirrhinum × montserratii Molero & Romo
- Antirrhinum pertegasii Rothm.
- Antirrhinum pulverulentum Lázaro Ibiza
- Antirrhinum sempervirens Lapeyr. – wyżlin wieczniezielony
- Antirrhinum siculum Mill.
- Antirrhinum valentinum Font Quer
Przypisy
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2019-01-19] (ang.).
- 1 2 Antirrhinum. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2019-01-19].
- 1 2 3 4 5 6 7 Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 253. ISBN 0-333-74890-5.
- 1 2 3 David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 58, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
- ↑ Antirrhinum. [w:] The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2019-01-19].
- ↑ Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 26. ISBN 978-83-925110-5-2.
Identyfikatory zewnętrzne: