Zasłonak kleisty
 | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
zasłonak kleisty |
| Nazwa systematyczna | |
| Cortinarius mucosus (Bull.) E. Berger Catal. Herbar. vollst. Aufz. phanerogam. cryptogam. Gewäch. Deutschl., Teil III. Die deutsch. Kryptog.(5): 90 (1846) | |
_J._Kickx_f_392854.jpg)
_J._Kickx_f_392856.jpg)
Zasłonak kleisty (Cortinarius mucosus (Bull.) E. Berger) – gatunek grzyba z rodziny zasłonakowatych (Cortinariacae)[1].
Systematyka i nazewnictwo
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Cortinarius, Cortinariaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1792 r. Jean Baptiste François Pierre Bulliard, nadając mu nazwę Agaricus mucosus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1846 r. Ernst Berger, przenosząc go do rodzaju Cortinarius[1].
- Agaricus collinitus ß mucosus (Bull.) Fr. 1821
- Agaricus mucosus Bull. 1792
- Cortinarius collinitus var. mucosus (Bull.) Fr. 1838
- Myxacium mucosum (Bull.) P. Kumm. 1871
Nazwę polską nadał Andrzej Nespiak w 1975 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też jako flegmiak kleisty[3].
Morfologia
Średnica kapelusza od 4 do 12 cm, za młodu jest półkulisty, potem łukowaty, na koniec rozpostarty. Kolor od żółtobrązowego do jasnokasztanowobrązowego. W czasie wilgotnej pogody lepki, śluzowaty i kleisty, w czasie suchej błyszczący[4].
Od białawych po gliniastobrązowawe zwykle wąskie i zbiegające do trzonu, lub do niego przyrośnięte[5].
Wysokość 5–10 cm, grubość 8–18 mm, walcowaty, pełny, czasami tylko zgrubiały u nasady. Przeważnie do 2/3 wysokości pokryty jest białą i śliską zasnówką, powyżej której jest brązowiejący[4].
Białawy do kremowego, bez smaku i zapachu[4].
Rdzawobrunatny. Zarodniki elipsoidalne lub migdałkowate, gładkie, o rozmiarach 12–15 × 6–7 μm[6].
- Gatunki podobne
- zasłonak śluzowaty (Cortinarius collinitus). Wyglądem różni się niewiele: ma tylko nieco inny kolor kapelusza (od żółtopomarańczowego do brązowopomarańczowego) i trzon fioletowo-brązowy, często zwężony dołem. Rośnie tylko pod świerkami;
- zasłonak pospolity (Cortinarius trivialis). Ma ochrowożółtobrązowy kapelusz i wałeczki śluzu na trzonie[4].
Występowanie i siedlisko
Jest szeroko rozprzestrzeniony w północnej części Ameryki Północnej i Europie. W Europie jego północna granica zasięgu sięga aż po archipelag Svalbard w Arktyce[7]. W Polsce jest pospolity[8].
Naziemny grzyb mykoryzowy. Rośnie głównie w lasach sosnowych na glebach piaszczystych. Miejscami występuje pospolicie[6]. Owocniki wytwarza od sierpnia do listopada[4].
Znaczenie
Grzyb jadalny, ale istnieje możliwość pomyłki – podobny jest do innych zasłonaków, dlatego nie zaleca się jego spożywania[9][10][11]. Wykazano, że zasłonaki kleiste zebrane w północnej Polsce zawierały wyższe stężenia rtęci niż gleba na której rosły – ze względu na bioakumulację[12].
Przypisy
- 1 2 3 Index Fungorum [online] [dostęp 2013-10-20] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2013-10-20] (ang.).
- ↑ Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 180, ISBN 83-89648-09-1.
- 1 2 3 4 5 Pavol Škubla, Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, s. 112, ISBN 978-83-245-9550-1.
- ↑ Ewald Gerhardt, Grzyby: wielki ilustrowany przewodnik, Warszawa: Klub dla Ciebie - Bauer-Weltbild Media, 2006, s. 276, ISBN 83-7404-513-2.
- 1 2 Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda, Grzyby i ich oznaczanie, Warszawa: PWRiL, 1985, s. 85, 400, ISBN 83-09-00714-0.
- ↑ Discover Life Maps [online] [dostęp 2014-09-01].
- ↑ Marek Snowarski, Grzyby, Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2010, s. 184, ISBN 978-83-7073-776-4.
- ↑ Roger’s Mushrooms – ''Cortinarius mucosus'' [online] [dostęp 2009-01-19] [zarchiwizowane z adresu 2012-12-06].
- ↑ David Aurora, Mushrooms demystified: a comprehensive guide to the fleshy fungi, Berkeley: Ten Speed Press, 1986, s. 429–430, ISBN 0-89815-169-4.
- ↑ Michael Jordan, The encyclopedia of fungi of Britain and Europe, London: David & Charles, 1995, s. 321, ISBN 0-7153-0129-2.
- ↑ Falandysz J i inni, Total mercury in wild-grown higher mushrooms and underlying soil from Wdzydze Landscape Park, Northern Poland, „Food Chemistry”, 81 (1), 2003, s. 21–26.