Zofia Wojno

Siostra M. Edwarda od Miłosierdzia Bożego

Zofia Anna Wojno Wanda, dr Wanda
zakonnica
Data i miejsce urodzenia	22 marca 1886 Warszawa
Data i miejsce śmierci	9 października 1954 Warszawa
Miejsce pochówku	Cmentarz Bródnowski
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	Kościół rzymskokatolicki
Inkardynacja	Zgromadzenie Sióstr Urszulanek Serca Jezusa Konającego
Śluby zakonne	1935
Odznaczenia

Zofia Anna Wojno herbu Ślepowron (ur. 22 marca 1886 w Warszawie^[1], zm. 9 października 1954 tamże) – polska lekarka okulistka, doktor medycyny, zakonnica, działaczka społeczna, członkini Rady Naczelnej Narodowej Organizacji Kobiet^[2], uczestniczka powstania warszawskiego^[3].

Była córką Ludwika Jerzego Wojno, inżyniera Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej i dyrektora Szkoły Kolejowej, oraz Władysławy z Sawickich, nauczycielki^[1][3]. Miała dwóch braci: Tadeusza Jerzego, profesora mineralogii oraz Kazimierza Stefana, inżyniera rolnika^[4][5].

W 1902 ukończyła prywatną pensję Leonii Rudzkiej w Warszawie. Rok później uzyskała świadectwo nauczycielki matematyki. Wyjechała do Szwajcarii, gdzie ukończyła studia na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Zuryskiego. W 1912 uzyskała stopień doktora na podstawie dysertacji pt. Ueber physiologischen Hirnhernien (O fizjologicznych przepuklinach mózgu). Rok później zdała egzamin lekarski w Petersburgu, a także egzaminy w Instytucie Lekarskim dla Kobiet^[4].

W latach 1914-1923 była asystentką Walentego Kamockiego w Instytucie Oftalmicznym w Warszawie. Po jego śmierci w 1923 wygrała konkurs i została mianowana ordynatorem Instytutu. Pełniąc obowiązki ordynatora Instytutu prowadziła także pracę naukowo-badawczą. Należała do licznych stowarzyszeń: była członkiem Polskiego Towarzystwa Lekarskiego, Francuskiego Towarzystwa Okulistycznego, Polskiego Towarzystwa Okulistycznego, Towarzystwa Nauczycieli Szkół Wyższych^[6] oraz pomysłodawczynią i współzałożycielką Stowarzyszenia Lekarzy Katolików w Polsce. Otaczała stałą opieką lekarską dzieci niewidome w Laskach. Dzięki ks. Edwardowi Szwajnicowi powróciła na łono kościoła rzymskokatolickiego^[7]. Współpracowała z nim w licznych organizacjach katolickich: Juventus Christiana, Pomoc Bliźniemu, a także w Towarzystwie Wiedzy Religijnej „Pax Christiana”^[3]. W wyborach w 1930 bezskutecznie kandydowała do Sejmu z Listy Narodowej (nr 4) w okręgu wyborczym nr 1 (Warszawa–miasto)^[8]. W 1935 była członkinią Rady Naczelnej Narodowej Organizacji Kobiet^[2]. W tym samym roku wstąpiła do Zgromadzenia Sióstr Urszulanek Serca Jezusa Konającego w Warszawie^[9]. Od 15 lipca 1936 do 15 sierpnia 1937 za indultem Stolicy Apostolskiej odbyła nowicjat w Warszawie pod kierunkiem s. Pii Leśniewskiej, asystentki generalnej Zgromadzenia. Po złożeniu w Pniewach ślubów koadiutorskich powróciła do Warszawy^[3].

Po wybuchu wojny w dalszym ciągu pełniła swoje funkcje ordynatora. Należała do Wojskowej Służby Kobiet w ramach Armii Krajowej^[3]. W czasie powstania warszawskiego objęła w domu Zgromadzenia na ul. Gęstej kierownictwo punktu opatrunkowego i szpitala polowego Zgrupowania „Krybar” dla powstańców i cywilów^[10]. Posiadała stopień kapitana i pseudonim „dr Wanda”^[3]. Po zajęciu budynku przez Niemców, 4 września 1944 podzieliła los pozostałych sióstr domu warszawskiego: przez Wolę i obóz w Pruszkowie przedostała się do domu Zgromadzenia w Milanówku^[10].

W 1945 zaczęła energiczne starania o wznowienie działalności Instytutu Oftalmicznego przy ul. Smolnej. Gdy okazało się to niemożliwe, pracowała w prowizorycznym lokalu tegoż szpitala w Grodzisku Mazowieckim, jednocześnie organizując pracę Instytutu na Pradze przy ul. Jagiellońskiej. Na skutek zarządzenia władz, likwidującego wszystkie fundacyjne instytucje, Instytut z Jagiellońskiej został wcielony do Szpitala Przemienienia Pańskiego na Pradze. Pozostała na stanowisku ordynatora tego oddziału do 1952, kiedy to z powodu złego stanu zdrowia przeszła na emeryturę^[11].

Zmarła po długiej i ciężkiej chorobie 9 października 1954 w Warszawie^[11]. Została pochowana w Grobowcu Zgromadzenia na Cmentarzu Bródnowskim w Warszawie^[3].

• Über physiologische Hirnhernien (1911)
• Niezwykłe powikłania po wstrzyknięciu podspojówkowym rozczynu soli kuchennej (1923)
• Przyczynek do leczenia chorób oczu ciałami proteinowymi (1923)
• Rak gruczołów tarczkowych powiek (1925)
• Zator głównej tętnicy siatkówki leczony zastrzykami atropiny (1929)
• Opadnięcie powieki operowane zmodyfikowaną metodą Dransarta (1929)
• Wyniki operowania zaćmy starczej z użyciem szczypczyków torebkowych (1929)
• Przypadek postępującego rozmięknienia twardówki (scleromalacia progressiva maligna) (1935)
• Ks. Edward Szwejnic – twórca duchowy Towarzystwa Wiedzy Religijnej (1935)

• Krzyż Armii Krajowej (21 lutego 1973)
• Medal Wojska (czterokrotnie)

• Katarzyna Pawlikowska-Łagód, Andrzej Grzybowski. Zofia Anna Wojno (1886-1954) – siostra urszulanka i ordynator Instytutu Oftalmicznego w Warszawie. „Archiwum Historii i Filozofii Medycyny”. 84, s. 16-21, 2021. Poznań. ISSN 0860-1844. [dostęp 2025-04-17].