Aleksandra Czelusta
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie |
hafciarka |
Aleksandra Czelusta zd. Trzebińska (ur. 11 listopada 1897 w Żychowie, zm. 20 września 1985 w Liskowie-Rzgowie) - wielkopolska twórczyni ludowa, hafciarka, laureatka Nagrody im. Oskara Kolberga. Specjalizowała się w hafcie i układaniu czepców z regionu kaliskiego, ale zajmowała się także tkactwem, wyplataniem ze słomy kapeluszy i koszyczków do święconki oraz zdobnictwem (wyrób pająków) i plastyką obrzędową (wyrób rekwizytów obrzędowych)[1].
Życiorys
Pochodziła ze wsi Żychowo w rodzinie rolników. Była najmłodsza z siedmiorga rodzeństwa. Po wyjściu za mąż w 1920 roku lat przeprowadziła się do Liskowa[2]. Haftu nauczyła się od matki i najstarszych kobiet ze wsi. Sama wymyślała i komponowała wzory haftów. Wzorów nie rysowała na tkaninie: "[…] ja się nie oglądałam na inne, haftowałam co mi się widziało. […] Pomyśli się albo narysuje na papierku jak to będzie wychodziło, papierek się wyrzuci i haftuje się"[3]. Wzmożony okres jej twórczości przypada na lata po II wojnie światowej. Czepce jej autorstwa stanowiły uzupełnienie strojów kaliskich[4]. Brała udział w licznych wystawach, festiwalach i przeglądach sztuki ludowej m.in. Poznań (1961, 1963, 1964, 1969, 1971, 1974), Koszalin (1961), Płock (1976), Kalisz (1958). W 1973 r. została wpisana do rejestru twórców ludowych Ministerstwa Kultury i Sztuki[5]. Jej prace znajdują się w zbiorach Muzeum Etnograficznego w Poznaniu i Muzeum Okręgowego Ziemi Kaliskiej.
Jej wnuczką jest Jadwiga Sobczak, hafciarka i twórczyni czepców z okolic Kalisza[6][7].
Nagrody
Bibliografia
- A. Gałczyńska, Aleksandra Czelusta – hafciarka i układaczka czepców kaliskich z Liskowa, Centrum Kultury i Sztuki w Kaliszu, 2025.
- Z. Grodecka, Sztuka hafciarska Aleksandry Czelusty z Liskowa, „Polska Sztuka Ludowa” 1979, nr 2, s. 217-224.
- A. Jabłońska-Ważny, Czepce Pani Czelusty, „Południowa Wielkopolska” 1982, nr 2, s. 6.
- M. Pokropek, Aleksandra Czelusta, Nagroda im. Oskara Kolberga 1976.
- M. Sobczak-Waliś, Aleksandra Czelusta - życiorys niezwykły, "Zeszyty Kaliskiego Towarzystwa Genealogicznego KALISIA", 2016, t. 5, s. 69-74.
Przypisy
- 1 2 3 Marian Pokropek, Aleksandra Czelusta [online], Nagroda im. Oskara Kolberga [dostęp 2025-04-19].
- ↑ Monika Sobczak-Waliś, Aleksandra Czelusta - życiorys niezwykły, „Zeszyty Kaliskiego Towarzystwa Genealogicznego "Kalisia"” (5), Kalisz: Kaliskie Towarzystwo Genealogiczne "Kalisia", 2016, s. 71 [dostęp 2025-04-19].
- ↑ Zofia Grodecka, Sztuka hafciarska Aleksandry Czelusty z Liskowa, „Polska Sztuka Ludowa”, 33 (4), 1979, s. 217.
- 1 2 3 Anna Gałczyńska, Aleksandra Czelusta – hafciarka i układaczka czepców kaliskich z Liskowa [online], Centrum Kultury i Sztuki w Kaliszu [dostęp 2025-04-19].
- ↑ Monika Waliś-Sobczak, Aleksandra Czelusta - życiorys niezwykły, „Zaszyty Kaliskiego Towarzystwa Genealogicznego "Kalisia"”, 5, Kalisz: Kaliskie Towarzystwo Genealogiczne "Kalisia", 2016, s. 73.
- ↑ Anna Gałczyńska, Czepce kaliskie. Warsztaty z hafciarką Jadwigą Sobczak [online], Centrum Kultury i Sztuki w Kaliszu [dostęp 2025-04-19].
- ↑ Anna Weronika Brzezińska, Wnuczka czepkarki, Portret własny wielkopolskich twórców ludowych, 17 kwietnia 2017 [dostęp 2025-04-19].