Alifuru
 Rdzenna ludność wyspy Seram | |
| Miejsce zamieszkania | |
|---|---|
| Religia |
wierzenia tradycyjne |
Alifuru lub Alfur[1] – ogólne określenie rdzennej ludności Moluków, która zachowuje wierzenia tradycyjne[2][3]. W podobnym sensie nazwa odnoszona też do ludności Celebesu[4][5]. Ma zabarwienie pejoratywne[2][6][7].
W XVI w. mianem mancia halefuru (mancia – „ludzie”) określano ludność niemuzułmańską w regionie północnej Halmahery, który znajdował się pod kontrolą Sułtanatu Ternate (w odróżnieniu od ngofa gamu, czyli wyznawców islamu)[8][9]. Pochodną formą „alifuru” posługiwali się portugalscy podróżnicy[10]. Nazwa ta przyjęła się w okresie kolonialnym; ostatecznie została porzucona na rzecz ściślejszych etnonimów i toponimów[3]. Wśród ludności molukańskiej w Holandii określenie to zmieniło swoje zabarwienie na pozytywne[11].
Etymologia wyrazu jest niejasna, najprawdopodobniej został on zaczerpnięty z języków północnohalmaherskich. Różne źródła wywodzą go z bliskich sobie języków ternate[6][10] i tidore (hale – „ziemia”, furu – „dziki”)[8] bądź z języka galela („puszcza, kraj niezamieszkany”)[4][12]. W języku malajskim wyrażenie orang Alifuru znaczy tyle, co „buszmeni, dzicy, prymitywni”[4]. W etnologii termin ten nie określa żadnego konkretnego ludu[4].
Na Molukach dominują chrześcijaństwo i islam (przyniesione przez kupców i misjonarzy), powszechny jest jednak synkretyzm[13]. Tradycyjne zwyczaje animistyczne utrzymują się w niektórych trudno dostępnych zakątkach archipelagu (jak np. centralna część wyspy Seram)[14].
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Adelaar 1996 ↓, s. 707. Cytat: ‘Alfur’ is an eastern Indonesian term basically referring to unacculturated people.
- 1 2 Альфуры, алифуры, оранг-хинду, крупа саго, папеда, фото. ТурЛоцман. [dostęp 2020-06-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-09-17)]. (ros.).
- 1 2 Philip Yampolsky: Liner notes. W: Music of Maluku: Halmahera, Buru, Kei. Washington: Smithsonian Folkways, 1999, s. 6, seria: Music of Indonesia 19. OCLC 42940615. [dostęp 2025-01-16]. (ang.).
- 1 2 3 4 Słuszkiewicz 1959 ↓, s. 529.
- ↑ A. Sigarlaki i inni, Sejarah Daerah Sulawesi Utara, Jakarta: Proyek Penelitian dan Pencatatan Kebudayaan Daerah, Departemen Pendidikan dan Kebudayaan, 1982, s. 82, OCLC 65063181 [dostęp 2024-07-25] (indonez.).
- 1 2 Li 1999 ↓, s. 4.
- ↑ Hagen 2006 ↓, s. 150.
- 1 2 Platenkamp 2013 ↓, s. 211.
- ↑ Kirsten Jäger, Das Sultanat Jailolo: Die Revitalisierung von „traditionellen“ politischen Gemeinwesen in Indonesien, Berlin: LIT Verlag, 2018 (Comparative Anthropological Studies in Society, Cosmology and Politics 11), s. 64, ISBN 978-3-643-13325-0, OCLC 1029023314 [dostęp 2023-05-22] (niem.).
- 1 2 Hagen 2006 ↓, s. 29.
- ↑ Florey i van Engelenhoven 2001 ↓, s. 203.
- ↑ Lajos Kiss, Földrajzi nevek etimológiai szótára, Budapest: Akadémiai Kiadó, 1978, s. 59, ISBN 978-963-05-1490-3, OCLC 4778015 [dostęp 2020-06-07] (węg.).
- ↑ Sienkiewicz 2016 ↓, s. 36, 42.
- ↑ Sienkiewicz 2016 ↓, s. 40.
Bibliografia
- K. Alexander Adelaar, Contact languages in Indonesia and Malaysia other than Malay, [w:] Stephen A. Wurm, Peter Mühlhäusler, Darrell T. Tryon (red.), Atlas of Languages of Intercultural Communication in the Pacific, Asia, and the Americas, t. II: Texts, Berlin–New York: Walter de Gruyter, 1996 (Trends in Linguistics. Documentation 13), s. 695–711, DOI: 10.1515/9783110819724.2.695, ISBN 978-3-11-081972-4, OCLC 1013949454 [dostęp 2022-08-30] (ang.).
- Margaret Florey, Aone van Engelenhoven, Language documentation and maintenance programs for Moluccan languages in the Netherlands, „International Journal of the Sociology of Language”, 2001 (151), 2001, s. 195–219, DOI: 10.1515/ijsl.2001.043, ISSN 1613-3668, OCLC 4959557247 [dostęp 2023-11-13] (ang.).
- James M. Hagen, Community in the Balance: Morality and Social Change in an Indonesian Society, Boulder–London: Paradigm Publishers, 2006, DOI: 10.4324/9781315635491, ISBN 978-1-59451-078-6, ISBN 978-1-315-63549-1, OCLC 61285485 [dostęp 2023-05-22] (ang.).
- Tania Murray Li, Marginality, Power and Production: Analysing Upland Transformations, [w:] Tania Murray Li (red.), Transforming the Indonesian Uplands, Amsterdam: Harwood Academic Publishers, 1999 (Studies in Environmental Anthropology 4), s. 1–46, DOI: 10.4324/9780203986127, ISBN 90-5702-401-2, ISBN 0-203-98612-1, OCLC 60772570 [dostęp 2023-05-22] (ang.).
- Jos D.M. Platenkamp, Sovereignty in the North Moluccas: Historical Transformations, „History and Anthropology”, 24 (2), 2013, s. 206–232, DOI: 10.1080/02757206.2012.697062, ISSN 0275-7206, OCLC 5136091939 (ang.).
- Simona Sienkiewicz, Rola kosmosu i duchów w synkretycznych wierzeniach we wschodniej Indonezji na przykładzie Moluków oraz Moluków Północnych, „Magazyn antropologiczno-społeczno-kulturowy MASKA”, nr 29 (Kosmos – Astronomia – Ciała Niebieskie), 2016, s. 35–44, ISSN 1898-5947, OCLC 998368709 [dostęp 2023-05-22] (pol.).
- Eugeniusz Słuszkiewicz, rec. J. Staszewski: Słownik geograficzny. Pochodzenie i znaczenie nazw geograficznych. c. d., „Onomastica”, 5 (2), Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1959, s. 528–549 [dostęp 2020-06-07] [zarchiwizowane z adresu 2020-06-07] (pol.).