Australijczyk Roku

Australijczyk Roku (ang. Australian of the Year) – doroczna nagroda społeczna przyznawana w Australii od 1960 roku, jako część obchodów Dnia Australii, jednego z głównych świąt państwowych, obchodzonego 26 stycznia. Gala wręczenia nagród odbywa się tradycyjnie w Canberze w przeddzień tego święta. Nagroda uważana jest za jedną z najbardziej prestiżowych w Australii, choć nie wiążą się z nią żadne gratyfikacje finansowe ani jakiekolwiek inne przywileje. Otrzymujące ją osoby stają się jednak bardzo szybko ważnymi autorytetami publicznymi^[1].

Według organizatorów, nagroda ma za zadanie „doceniać osiągnięcia i wkład wybitnych Australijczyków”. „wskazywać wiodących obywateli, którzy są przykładem dla wszystkich” i którzy „inspirują poprzez swoje osiągnięcia i motywują do własnego wkładu w czynienie Australii lepszą”^[2].

Pomysł organizacji nagłośnionego medialnie plebiscytu pojawił się w latach 50. XX wieku w środowiskach pragnących przywrócić obchodom Dnia Australii społeczne zainteresowanie, które zmniejszało się w poprzednich dekadach. W latach 1960–1975 nagroda przyznawana była w Melbourne przez kapitułę złożoną z pięciu osób, zasiadających w niej z urzędu: premiera Wiktorii, Lorda Burmistrza Melbourne, anglikańskiego arcybiskupa Melbourne, wicekanclerza (rektora) University of Melbourne oraz przewodniczącej Narodowej Rady Kobiet. Model ten sprawiał, iż o nagrodzie decydowali w całości prominenci ze stanu Wiktoria, choć dotyczyła ona całego kraju. W efekcie w 1975 nastąpił rozłam i powstanie konkurencyjnej nagrody w Canberze, której nieformalnie patronował rząd federalny Australii. Po czterech latach równoległego działania obu kapituł, zawarto kompromis, w wyniku którego obie nagrody połączono, zaś nadzór nad nimi przejęła Narodowa Rada Dnia Australii, która wprowadziła zupełnie nowy system przyznawania wyróżnień.

Obecnie oprócz kategorii głównej (Australijczyk Roku) istnieją trzy kategorie dodatkowe: Młody Australijczyk Roku (od 1979, dla osób w wieku 16–30 lat), Starszy Australijczyk Roku (od 1999, dla osób mających co najmniej 60 lat) i Lokalny Bohater Australii (od 2003, dla osób szczególnie zasłużonych dla społeczności lokalnych).

Zgłosić kandydata do nagrody może każdy, np. za pośrednictwem formularza on-line, przy czym organizatorzy publikują kryteria, które powinni spełniać kandydaci. Następnie odbywa się etap regionalny plebiscytu, podczas którego w każdym stanie i terytorium Australii jury złożone z wybitnych przedstawicieli różnych dziedzin życia wyłania zwycięzców w każdej kategorii dla tego stanu lub terytorium. Następnie wybrane w podobny sposób jury ogólnokrajowe wskazuje zwycięzców federalnych spośród laureatów stanowych i terytorialnych.

• Strona oficjalna nagród (ang.)