Gubernatorzy generalni Australii

Gubernator generalny Australii

Governor-General of Australia

Sztandar gubernatora generalnego Australii
Obecny gubernator
Sam Mostyn, gubernator generalna Australii
Stanowisko
Państwo	Australia
Data utworzenia	1901
Pierwszy gubernator	lord Hopetoun
Długość kadencji	nieokreślona (zwyczajowo ok. 5 lat)
Obecny gubernator	Samantha Mostyn
Obecny od	1 lipca 2024
Siedziba	Government House, Canberra Admiralty House, Sydney
Strona internetowa

Gubernator generalny Związku Australijskiego (ang. Governor-General of the Commonwealth of Australia) – formalnie najwyższe stanowisko władzy wykonawczej na szczeblu federalnym w Australii. W praktyce jego rola jest głównie ceremonialna, zaś od zajmującej ten urząd osoby oczekuje się apolitycznego realizowania funkcji „Ojca (lub Matki) Narodu”.

Istnienie tego urzędu wiąże się z faktem, iż Australia pozostaje w unii personalnej z Wielką Brytanią, w związku z czym król Australii, będący zarazem królem Wielkiej Brytanii i pozostałych Commonwealth realms, przez zdecydowaną większość czasu pozostaje poza terytorium kraju. W czasie jej nieobecności większość obowiązków i kompetencji, które w klasycznym modelu westminsterskim spoczywają na monarsze, jest realizowana przez gubernatora generalnego.

Gubernator ma prawo mianowania ministrów i sędziów, rozwiązania parlamentu oraz sygnowania ustaw. Przewodniczy Federalnej Radzie Wykonawczej i jest nominalnym dowódcą Australijskich Sił Zbrojnych. W praktyce jednak wszystkie swoje kompetencje realizuje w ścisłym porozumieniu z gabinetem federalnym, a zwłaszcza z premierem Australii. Gubernator generalny ma prawo użyć swych szczególnych prerogatyw samodzielnie tylko w zupełnie wyjątkowych sytuacjach. Ostatni raz zdarzyło się to w 1975 roku podczas kryzysu konstytucyjnego, jednak do dziś zasadność ich użycia w tamtej sytuacji budzi liczne kontrowersje.

Stołeczną rezydencją gubernatora jest Government House w Canberze, popularnie zwany Yarralumla. Inną oficjalną rezydencją jest Admirality House w Sydney.

Formalnie powołanie gubernatora generalnego jest osobistym aktem królewskim, jednak zwyczajowo monarcha mianuje kandydata wskazanego przez premiera Australii. Długość kadencji gubernatora nie jest prawnie uregulowana, zależy głównie od decyzji premiera oraz samego gubernatora, jednak historycznie gubernatorzy urzędowali zwykle od 4 do 7 lat.

• gubernator generalny