Bałków

Bałków
wieś
Państwo

 Polska

Województwo

 świętokrzyskie

Powiat

włoszczowski

Gmina

Radków

Liczba ludności (2021)

212[1]

Strefa numeracyjna

34

Kod pocztowy

29-135[2]

Tablice rejestracyjne

TLW

SIMC

0143998

Położenie na mapie gminy Radków
Mapa konturowa gminy Radków, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „Bałków”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Bałków”
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego
Mapa konturowa województwa świętokrzyskiego, po lewej znajduje się punkt z opisem „Bałków”
Położenie na mapie powiatu włoszczowskiego
Mapa konturowa powiatu włoszczowskiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Bałków”
Ziemia50°43′30″N 19°55′22″E/50,725000 19,922778[3]

Bałków – wieś w Polsce położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie włoszczowskim, w gminie Radków[4][5].

Wieś w powiecie chęcińskim województwa sandomierskiego była w latach 70. XVI wieku własnością kasztelana sandomierskiego Stanisława Szafrańca[6].

Wieś Bałków położona jest na lewej stronie rzeki Białej Nidy, na terytorium dawnego powiatu chęcińskiego, w zasięgu parafii Dzierzgów. Nazwa wsi zapisywana była w przeszłości jako Bancow, Bawcow. Chcąc przybliżyć się do zrozumienia etymologii tej nazwy przywołamy występującego w drugiej połowie XIV w. w źródłach pisanych Jakusza zwanego Bancowsci de Bancow. Pozwala to na ostrożne przypuszczenie, że pierwotnie osada zwana była Bąków, a pochodzenie jej od osobowego imienia Bąk, założyciela wsi. Z okresu średniowiecza pochodzą wzmianki o ówczesnych właścicielach osady w l. 1386-1398 r. dziedzicem był Florian de Bawkow, w 1376-1381 r. wspomniany wyżej Jakusz Bancowsci de Bancow, w 1382r. Boksa de Bancow, w 1391 r. Aleksander de Babcow, w 1398r. Wojchech de Bawkow, w 1409r. Andrzej zwany Krzeszczak vel Wrzeszczak de Bawcow, (w 1416r. jako sołtys w Sokolnikach), w 1400r. Tworko de Bawkow, w 1421r. Piotr de Bulkowo, w 1443r. Mikołaj de Bawcow (miał on dawać dziesięciny ze swych ról we wsi Bancow plebanowi w Dzierzgowie), w 1451r. Piotr dziedzic de Bawkow, w 1456r. Klemens, Mikołaj Kaszel i Jan Polsky nobilem de Bawkow cavendo de rato... dziesięciny dla kościoła w Dzierzgowie. Zastanawiające, że Jan Długosz, znający doskonale panujące stosunki własnościowe, jak również zobowiązania wobec kościoła w Dzierzgowie, nie wspomina w ogóle o Bałkowie, choć jak czytaliśmy wyżej, dziedzice Bałkowa według innych danych mieli jednak taki obowiązek.[7]

Wieś w gminie Radków, położona w jej północnej części przy granicy z gminą Secemin. Obecna nazwa Bałkowa urobiona została od Bawkowa, bo tak właśnie nazywała się pierwotnie ta miejscowość. Dziś trudno dociec, jaka była geneza tamtej nazwy, ale niewykluczone, że utworzono ją od staropolskiego słowa bawa, które oznaczało beztroskie i wesołe spędzenie czasu, a więc po prostu zabawę. Bałków należy do wsi nowszej generacji. Na podstawie źródeł kościelnych można ustalić, że nie było go jeszcze na początku drugiej połowy XVI stulecia. Już jednak w roku 1598 odnotowano go w aktach wizytacji dziekanatu jędrzejowskiego jako miejscowość należącą do parafii dzierzgowskiej. I od tamtej pory znajduje się w niej, chociaż niektóre źródła z XVII wieku wymieniają go przy parafii Bebelno. Źródła te jednak to rejestry podatkowe, w których, co trzeba pamiętać, administracja kościelna nie zawsze pokrywała się z wykazami sporządzanymi na jej bazie na użytek poboru. Obejmowały one niekiedy nie tylko wsie danej parafii, lecz także jedną czy drugą z sąsiednich. Z różnych źródeł siedemnastowiecznych wynika, że Bałków miał w tym okresie kilku właścicieli i dzierżawców. Z nazwiska znamy tylko niektórych. I tak w roku 1636 właścicielem wsi był Jan Gosławski z Czaryża, a w 1682 Krzysztof Łuczycki. Dzierżawcami zaś byli Gosławscy z Bebelna, w tym wymieniony pod rokiem 1662 Samuel Gosławski, a także znany poeta Wespazjan Kochowski z niedalekich Goleniów. W roku 1827 wieś liczyła 25 domów i 236 mieszkańców. Pod koniec międzywojnia mieszkało tam pół tysiąca osób. Obecnie jest ich 255, a domów 89. Od roku 1967 Bałków posiada jeden sklep spożywczy, stadninę koni, Ochotniczą Straż pożarną, która dysponuje aktualnie samochodem gaśniczym. Ogólna powierzchnia Bałkowa wynosi 858 ha, z czego na grunty orne przypada 487ha, na użytki zielone 189ha, na lasy 153 ha, a na pozostałe grunty 29ha.[8]

Przypisy

  1. ↑ Wieś Bałków w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2022-10-03], liczba ludności na podstawie danych GUS.
  2. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 11 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  3. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 2211
  4. ↑ GUS. Wyszukiwarka TERYT
  5. ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  6. ↑ Województwo sandomierskie w drugiej połowie XVI wieku. ; Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 1993, s. 109.
  7. ↑ Gmina Radków Dzieje i zabytki małych ojczyzn, Czesław Hadamik, Dariusz Kalina, Adam Malicki, Edward Traczyński pod red. Romana Mirowskiego, Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków w Warszawie, Regionalny Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków w Kielcach, Kielce 2007, str. 74.
  8. ↑ Słownik Geograficzno-Historyczny Powiatu Włoszczowskiego pod redakcją Stanisława Janaczka, Włoszczowa 2005, str.11-12.

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.