Baszta Biała

Baszta Biała

nr rej. A-553 z 30.10.1971[1]
Państwo	Polska
Miejscowość	Gdańsk
Typ budynku	baszta
Styl architektoniczny	gotyk
Wysokość całkowita	13 m[2]
Kondygnacje	4[2]
Rozpoczęcie budowy	1460
Ukończenie budowy	1461
Zniszczono	1945
Odbudowano	1948, po 1981
Położenie na mapie Gdańska Baszta Biała
Położenie na mapie Polski Baszta Biała
Położenie na mapie województwa pomorskiego Baszta Biała
54°20′34″N 18°38′47″E/54,342778 18,646389

Baszta Biała, zwana też Białą Wieżą (niem. Weißer Turm)^[2] – zabytkowa^[1], średniowieczna baszta w Gdańsku, znajdująca się w Śródmieściu na Starym Przedmieściu.

Sąsiednie Stare Przedmieście zostało przyznane Głównemu Miastu przez Krzyżaków najprawdopodobniej około 1342^[3], a w drugiej połowie XV wieku uzyskało mury obronne^[4]. Wojna trzynastoletnia (1454–1466) uświadomiła gdańszczanom konieczność otoczenia fortyfikacjami także Starego Przedmieścia^[5]. 1463-1490 powstał długi na ponad 1 km ciąg murów z dwoma bramami i co najmniej siedmioma basztami, z których zachowały się tylko Baszta Biała, Baszta Pod Zrębem^[3] i fundamenty Baszty Nowej (odkopane w maju 2018)^[6].

Baszta została wybudowana z cegły 1460-1461 na planie koła i nakryta dachem stożkowym. Otynkowano ją i pomalowano na biało, stąd wzięła się jej nazwa. Służyła jako część fortyfikacji miasta Gdańska, lecz po wybudowaniu zewnętrznych fortyfikacji nowożytnych (początek XVII wieku) przestała pełnić funkcje obronne^[2] i w 1670 została zamieniona na magazyn prochowy.

Większość fortyfikacji otaczających Gdańsk została rozebrana pod koniec XIX wieku^[6]. Baszta została w znacznym stopniu uszkodzona podczas II wojny światowej (zniszczony dach i część murów, wypalone wnętrze). W 1948 odbudowano ją. W latach 80. XX w. podczas remontu odkryto na jej wewnętrznych ścianach nowożytne malowidła ścienne. Została wykupiona od miasta w 1981 i odrestaurowana przez klub wysokogórski, który obecnie ma tam swoją siedzibę^[2].

• Mała Zbrojownia w Gdańsku