Bethylinae

Bethylinae
Haliday, 1839
Bethylus fuscicornis
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Gromada	owady
Rząd	błonkoskrzydłe
Podrząd	trzonkówki
Infrarząd	żądłówki
Nadrodzina	złotolitki
Rodzina	płaszczykowate
Podrodzina	Bethylinae
Synonimy
Bethylini Haliday, 1839

Bethylinae – podrodzina błonkówek z infrarzędu żądłówek i rodziny płaszczykowatych. Obejmuje około 540 opisanych gatunków.

Błonkówki o płaskawym ciele. Głowa jest prognatyczna, zwykle przypłaszczona, zaopatrzona w dobrze rozwinięte oczy złożone oraz przyoczka^[1]. Czułki mają biczyki zbudowane z dziesięciu lub jedenastu członów^[2][1], przy czym u obu płci liczba członów jest taka sama^[1]. Na krótko wchodzący ku tyłowi pod czoło nadustek ma silnie w profilu odgięte żeberko (łac. carina clypealis). Aparat gębowy cechuje się krótkimi i grubymi żuwaczkami o czterech ostrych zębach wierzchołkowych^[2][1]. Przedplecze dochodzi do tegul^[1] i ma odgiętą pośrodku krawędź tylną^[2][1]. Śródtarczka bywa zaopatrzona w notaulusy lub nie^[1]. Skrzydło przednie ma pierwszy odcinek żyłki powstałej z połączenia sektora radialnego i żyłki medialnej (Rs+M) przynajmniej u nasady rurkowaty^[2][1]. Liczba zamkniętych komórek w użyłkowaniu tegoż skrzydła nie przekracza sześciu. W skrzydle tylnym zamkniętych komórek brak jest zupełnie, a na jego użyłkowanie składają się tylko dwie żyłki^[1]. Odnóża odznaczają się pięcioczłonowymi stopami o rozdwojonych i silnie zagiętych kątowo pazurkach^[2][1]. Golenie przedniej pary mają po jednej, a pozostałych par po dwie ostrogi. U obu płci na metasomie widocznych jest osiem tergitów i tyle samo sternitów. U samicy pokładełko przekształcone jest w żądło o dwóch walwiferach, trzech walwach, dwóch gałęziach walwularnych i jednym walwiferze międzystawowym^[1]. U nasady tylnej części drugiego walwiferu znajduje się zwrócony ku przodowi, smukły wyrostek zwany ramieniem furkalnym^[2][1]. U samca występuje prostokątne, trójkątne lub dwupłatowe hypopygium^[1].

Przedstawiciele podrodziny są zewnętrznymi parazytoidami stadiów rozwojowych motyli z takich rodzin jak skośnikowate, trociniarkowate i sówkowate. Atakują głównie gąsienice bytujące w skrytych siedliskach, np. drążące w drewnie, łodygach i nasionach czy żyjące w zrolowanych liściach. Ofiara jest porażana za pomocą wstrzykniętego żądłem jadu^[1].

Do podrodziny tej należy około 540 opisanych gatunków^[1] sklasyfikowanych w 12 rodzajach^[1][2]:

• Afrobethylus Ramos et Azevedo, 2016
• Bethylus Latreille, 1802
• †Crassibethylus Barbosa et Melo, 2023
• †Cretobethylellus Rasnitsyn, 1990
• Eupsenella Westwood, 1874
• Goniozus Förster, 1856
• Lytopsenella Kieffer, 1911
• Nucifrangibulum Cockx, McKellar et Perrichot, 2016
• Odontepyris Kieffer, 1904
• Omaloderus Walker, 1843
• Prosierola Kieffer, 1905
• Sierola Cameron, 1881

Według wyników analizy filogenetycznej Magna S. Ramosa i Celsa O. Azevedy z 2020 roku wszystkie rodzaje oprócz Goniozus są monofiletyczne, a pozycję bazalną w obrębie podrodziny zajmuje klad obejmujący rodzaje Eupsenella i Lytopsenella^[3].

W sięgającym kredy zapisie kopalnym podrodzinę reprezentują 22 gatunki^[1][2].

Niektóre gatunki wykorzystywane są do biologicznej kontroli szkodników, np. Goniozus antipodum został introdukowany w krainie australijskiej celem zwalczania Epiphyas postvittana, a Goniozus legneri znajduje zastosowanie w ograniczaniu populacji owocówki jabłkóweczki i Ectomyelois ceratoniae w Chile^[1].