Bisztynek

Bisztynek

miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Centrum Bisztynka. Pośrodku Brama Lidzbarska
Herb Flaga
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	bartoszycki
Gmina	Bisztynek
Prawa miejskie	1385
Burmistrz	Zbigniew Filipczyk
Powierzchnia	2,16[1] km²
Populacja (01.01.2024) • liczba ludności • gęstość	2156[1] 998,1 os./km²
Strefa numeracyjna	+48 89
Kod pocztowy	11-230
Tablice rejestracyjne	NBA
Położenie na mapie gminy Bisztynek Bisztynek
Położenie na mapie Polski Bisztynek
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Bisztynek
Położenie na mapie powiatu bartoszyckiego Bisztynek
54°05′08″N 20°54′00″E/54,085556 20,900000
TERC (TERYT)	2801044
SIMC	0964608
Urząd miejski ul.  Kościuszki 2 11-230 Bisztynek
Strona internetowa
BIP

Bisztynek (niem. Bischofstein) – miasto w Polsce, w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie bartoszyckim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Bisztynek.

W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa olsztyńskiego. Według danych GUS z 1 stycznia 2024 r. Bisztynek liczył 2156 mieszkańców^[1].

Bisztynek leży na Warmii^[2], na obszarze historycznego pruskiego terytorium Barcji^[3][4]. Nazwa miasta wiąże się z największym głazem narzutowym w województwie warmińsko-mazurskim (niemiecka nazwa Bischofstein oznacza biskupi kamień). Kamień ten nazywany jest Diabelskim Kamieniem. Lokalny ośrodek usługowo-handlowy i turystyczny. Bisztynek jest członkiem sieci miast Cittaslow.

• Piramida wieku mieszkańców Bisztynka w 2014 roku^[5].

• Kościół farny pw. św. Macieja Apostoła i Przenajdroższej Krwi Pana Jezusa – pierwotnie kościół farny w Bisztynku miał być pw. św. Marty, ale biskup Sorbom zmienił tytuł przy konsekracji kościoła na św. Macieja Apostoła. W czasie mszy konsekracyjnej podczas podniesienia Hostii miały upaść na ołtarz krople krwi. Od tamtych czasów świątynia jest traktowana jako sanktuarium Krwi Chrystusa. Budowę gotyckiej świątyni uzupełniono wieżą wybudowaną w XVI w. Świątynia została rozbudowana w pierwszej połowie XVII w. Kościół po dobudowie nawy północnej konsekrował ponownie dnia 4 sierpnia 1748 biskup Adam Stanisław Grabowski. Po pożarze kościoła w 1770 r. i późniejszej odbudowie – w formie trójnawowej hali świątynię konsekrował 5 sierpnia 1781 biskup Karol Hohenzollern w obecności biskupa Ignacego Krasickiego. Obecnie świątynia jest trójnawową halą o ośmiu przęsłach w stylu późnego baroku. Ołtarz główny jest w stylu rokokowym, a wykonany został przez Chrystiana Bernarda Schmidta z Reszla. Dziełem tego samego artysty są ołtarze boczne kończące nawę południową i północną oraz ołtarze boczne przy czwartej parze filarów. W kościele znajduje się gotycka rzeźba Madonny z Dzieciątkiem z drugiej połowy XIV w. W ścianie północnej kościoła znajduje się kamienna tablica z herbem biskupa Szembeka z datą 1739. Z obrazów w kościele na uwagę zasługuje portret Ignacego Krasickiego oraz dziewięć obrazów Apostołów. Ozdobą obejścia kościelnego są rzeźby postaci (naturalnej wielkości) dwunastu Apostołów ustawione na otaczającym kościół murze.
• Brama Lidzbarska – jest jedyną zachowaną bramą z niegdyś istniejących trzech bram miejskich w Bisztynku. Wybudowana została w latach 1481–1547. Brama ta ok. 1780 została obniżona i przebudowana w stylu barokowym. późnobarokowe szczyty są najprawdopodobniej projektu Ernesta Mazura.
• kościół cmentarny pw. św. Michała Archanioła z lat 1618–1632, z dobudowaną wieżą i zakrystią w 1892 r.
• plebania pseudogotycka z końca XIX w.
• kościół poewangelicki z II poł. XIX w. w odbudowie po zniszczeniach z lat 70. XX wieku.
• kamieniczki z XIX i XX w.
• spichrz z XVIII wieku.

W mieście krzyżują się drogi krajowe i wojewódzkie:

• droga krajowa nr 57: Bartoszyce – Bisztynek – Pułtusk
• droga wojewódzka nr 594: Bisztynek – Reszel – Święta Lipka – Kętrzyn

Miasto doświadcza wykluczenia komunikacyjnego, nie mając bezpośredniego dostępu do transportu kolejowego. Najbliższy przystanek oddalony jest o 9,3 km (10 minut jazdy) w Sątopach-Samulewie (obsługuje dwanaście połączeń pasażerskich dla kierunków: Olsztyn Główny, Ełk, Korsze).

Komunikację autobusową zapewniają przedsiębiorstwa PKS Bartoszyce, PKS Olsztyn, PKS Mrągowo oraz przewoźnicy prywatni. Bisztynek posiada bezpośrednie połączenia autobusowe z Olsztynem, Bartoszycami, Mrągowem, Biskupcem i Lidzbarkiem Warmińskim.

W 2019 roku w Bisztynku utworzono Zespół Szkolno-Przedszkolny^[6], w którego skład wchodzą:

• Przedszkole Samorządowe w Bisztynku
• Szkoła Podstawowa im. Ziemi Warmińskiej w Bisztynku.

Z dniem 1 września 1999 roku w Bisztynku utworzono Gimnazjum Publiczne, które następnie zostało w związku z Reformą systemu oświaty z 2017 roku włączone do Szkoły Podstawowej im. Ziemi Warmińskiej w Bisztynku i wygaszone.

W Bisztynku działa Ludowy Klub Sportowy „Reduta” prowadzący sekcję piłki nożnej.

• Data założenia – 12 lipca 1948
• Barwy – biało-niebieskie
• Adres – Al. Wojska Polskiego 7A, 11-230 Bisztynek
• Stadion – pojemność 1000 (wszystkie siedzące), oświetlenie – brak, wymiary boiska – 105 na 67
• Poziom rozgrywek – klasa A, grupa 1 warmińsko-mazurska
• Najbardziej znani piłkarze – Łukasz Tumicz, Bogdan Pudlis

• Kościół rzymskokatolicki:
  • parafia św. Macieja i Przenajdroższej Krwi Pana Jezusa
• Świadkowie Jehowy:
  • zbór, Sala królestwa^[7]

• Bisztynek (stacja kolejowa)
• Cmentarz żydowski w Bisztynku
• Ratusz w Bisztynku

• Bolesław Dolata, Tadeusz Jurga: Walki zbrojne na ziemiach polskich 1939-1945. Warszawa: 1977.
• Rzempołuch A., 1993. Przewodnik po zabytkach sztuki dawnych Prus Wschodnich. Agencja Wyd. „Remix”, Olsztyn
• Biskupiec. Z dziejów miasta i powiatu. Pojezierze, Olsztyn 1969, 368 str.

• Historia Żydów w Bisztynku na portalu Wirtualny Sztetl
• Bisztynek, Bysztynek, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 240 .