Bohdan Wendorff

Bohdan Wendorff

Data i miejsce urodzenia	14 lutego 1904 Ryga
Data i miejsce śmierci	26 czerwca 1998 Londyn
Członek II Rady Rzeczypospolitej Polskiej
Okres	od 29 marca 1958 do 28 marca 1963
Przynależność polityczna	Stronnictwo Chrześcijańskiej Demokracji
Minister bez teki rządu RP na uchodźstwie
Okres	od 9 października 1963 do 14 czerwca 1965
Okres	od 26 czerwca 1965 do 19 stycznia 1968
Członek III Rady Rzeczypospolitej Polskiej
Okres	od 9 września 1963 do 20 lipca 1968
Przynależność polityczna	Stronnictwo Chrześcijańskiej Demokracji
Wiceprzewodniczący Rady Stanu Rzeczypospolitej Polskiej
Okres	od 24 marca 1972 do 12 lipca 1972
Przynależność polityczna	Stronnictwo Chrześcijańskiej Demokracji
Członek Komisji Tymczasowej Okresu Przejściowego
Okres	od 1 sierpnia 1972 do 20 czerwca 1973
Przynależność polityczna	Stronnictwo Chrześcijańskiej Demokracji
Członek V, VI, VII i VIII Rady Narodowej Rzeczypospolitej Polskiej
Okres	od 29 maja 1973 do 8 grudnia 1991
Przynależność polityczna	Stronnictwo Chrześcijańskiej Demokracji
Szef Kancelarii Cywilnej Prezydenta RP
Okres	od 1 listopada 1975 do 22 grudnia 1990
P.o. ministra sprawiedliwości rządu RP na uchodźstwie
Okres	od 17 stycznia 1984 do 7 kwietnia 1986
Poprzednik	Bolesław Dziedzic
Następca	Stanisław Wiszniewski
Odznaczenia

Bohdan Wendorff

kapitan
Data i miejsce urodzenia	14 lutego 1904 Ryga
Data śmierci	26 czerwca 1998
Przebieg służby
Lata służby	1920–1945
Siły zbrojne	Wojsko Polskie, Polskie Siły Zbrojne
Jednostki	10 Brygada Kawalerii Pancernej
Główne wojny i bitwy	wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa

Bohdan Wendorff (ur. 14 lutego 1904 w Rydze, zm. 26 czerwca 1998 w Londynie) – polski prawnik, działacz państwowy w okresie II Rzeczypospolitej i na emigracji. Jako szef Kancelarii Cywilnej Prezydenta RP (1975–1990) organizator bieżącej pracy czterech kolejnych prezydentów RP na uchodźstwie. Kapitan broni pancernej Polskich Sił Zbrojnych, awansowany do stopnia podpułkownika przez władze emigracyjne.

Urodzony w Rydze jako syn Oskara, absolwenta chemii Politechniki Ryskiej^[1]. Zdał maturę w gimnazjum Kazimierza Kulwiecia w Warszawie w 1919^[2][a]. W latach 1919–1921 uczestniczył jako ochotnik w wojnie polsko-bolszewickiej^[4]. Zweryfikowany w stopniu podporucznika ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1921 roku i 19. lokatą w korpusie oficerów rezerwy samochodowych. W 1923 był oficerem rezerwy 2 dywizjonu samochodowego w Lublinie^[5]. Ukończył studia prawnicze na Wydziale Prawa i Nauk Społecznych Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie, gdzie wstąpił do polskiej korporacji akademickiej Konwent Polonia i został później jej filistrem^[2].

Po studiach podjął pracę w służbie cywilnej. Był sekretarzem osobistym wojewodów wileńskich Władysława Raczkiewicza (1926–1931), Zygmunta Beczkowicza (1931–1933) i Władysława Jaszczołta (1933–1935), następnie wicewojewodą, wicestarostą wileńsko-trockim i kierownikiem powiatowego Referatu Bezpieczeństwa Publicznego, wreszcie od 1937 starostą brasławskim^[3][6][7][4].

W 1934 roku pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Wilno-Miasto z przydziałem mobilizacyjnym do kadry 2 Dywizjonu Samochodowego w Lublinie^[8].

Po agresji ZSRR na Polskę we wrześniu 1939 wydostał się przez Łotwę, Szwecję, Norwegię i Anglię do Francji, gdzie wstąpił do Wojska Polskiego tworzonego w obozie pod Awinionem^[3]. Walczył w szeregach 10 Brygady Kawalerii Pancernej gen. Stanisława Maczka i został odznaczony Krzyżem Walecznych za kampanię francuską 1940. W latach 1944–1945 przeszedł z 1 Dywizją Pancerną cały szlak bojowy od lądowania w Arromanches-les-Bains w Normandii do zajęcia Wilhelmshaven^[2][3][4]. Porucznik Bohdan Wendorff pełnił służbę oficera pionu kwatermistrzowskiego na stanowisku dowódcy plutonu techniczno-gospodarczego w szwadronie sztabowym Kwatery Głównej 10 Brygady Kawalerii Pancernej^[9]. Po zakończeniu II wojny światowej służył przez sześć miesięcy w okupowanych Niemczech, po czym został powołany na adiutanta prezydenta RP na uchodźstwie Władysława Raczkiewicza^[3].

Służbę wojskową zakończył w stopniu kapitana, w 1964 został awansowany do stopnia majora broni pancernej^[10], następnie podpułkownika.

Pełnił funkcję oficera ds. specjalnych^[b] przy prezydentach Raczkiewiczu (zm. 1947), Auguście Zaleskim (1947–1972) i Stanisławie Ostrowskim (1972–1979)^[3][7]. Z ramienia Ligi Niepodległości Polski wszedł do utworzonej w 1954 roku Tymczasowej Rady Jedności Narodowej, pozostającej w opozycji do prezydenta Augusta Zaleskiego^[11]. W 1963 został ministrem bez teki w trzecim rządzie Antoniego Pająka jako przedstawiciel Prezydenta RP w rządzie i pełnił tę funkcję także w rządzie Aleksandra Zawiszy powołanym w 1965. Zrezygnował z funkcji ministerialnej w 1968. W latach 1958–1968 był członkiem Rady Rzeczypospolitej w Londynie (w II Radzie (1958–1963) z nominacji Prezydenta RP, w III Radzie (1963–1968) wybrany w wyborach powszechnych). W 1968 został Głównym Komisarzem Wyborczym w wyborach do Rady Rzeczypospolitej. W 1972 został powołany do Rady Stanu i był jej wiceprzewodniczącym. Zasiadał w Radzie Narodowej RP kolejnych kadencji w latach 1973–1991. Wchodził w skład Głównego Komitetu Wykonawczego Ligi Niepodległości Polski. Był także członkiem Związku Ziem Wschodnich, Stowarzyszenia Polskich Kombatantów i Instytutu Józefa Piłsudskiego^[3].

1 listopada 1975 roku został szefem Kancelarii Cywilnej Prezydenta RP, sprawując ten urząd do zakończenia działalności rządu RP na uchodźstwie (nazywano go „klucznikiem Zamku”). Od 1975 był równocześnie podsekretarzem stanu w kolejnych rządach Alfreda Urbańskiego, Kazimierza Sabbata i Edwarda Szczepanika, a w czwartym rządzie K. Sabbata powierzono mu obowiązki ministra sprawiedliwości (bez nominacji ministerialnej). Był także członkiem Komisji Likwidacyjnej Rządu RP na Uchodźstwie.

Po przekazaniu przez rząd na uchodźstwie prerogatyw wybranemu w kraju prezydentowi Lechowi Wałęsie Wendorff osobiście przywiózł insygnia władzy prezydenckiej do Polski.

Pochowany na cmentarzu Gunnersbury w Londynie (Sq. EA, gr. 71)^[12].

• Wielka Wstęga Orderu Odrodzenia Polski – 1989^[13]
• Krzyż Walecznych „za czyny męstwa i odwagi wykazane w wojnie rozpoczętej 1 września 1939 roku”
• Złoty Krzyż Zasługi – 9 sierpnia 1957^[14]

• Rocznik Oficerski 1923. Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa, 1923. [dostęp 2016-06-05].
• Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa, 1934. [dostęp 2016-06-11].
• TomaszT. Balbus TomaszT., Wydział Bezpieczeństwa (Społeczno-Polityczny) Urzędu Delegata Rządu (Urzędu Wojewódzkiego) w Wilnie w latach 1922–1939. Struktury, kadry, zadania, [w:] ZbigniewZ. Nawrocki (red.), Kontrwywiad II RP (1914) 1918–1945 (1948), t. 2, Warszawa: Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego, 2014, s. 176–211, ISBN 978-83-929271-9-8 .
• Krzysztof Gaj: 1 Dywizja Pancerna (organizacja Wielkiej Jednostki pancernej PSZ na Zachodzie – sierpień 1944 r.). Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V, 2015. ISBN 978-83-7889-283-0.
• Rafał Habielski, Druga Wielka Emigracja 1945–1990. T. 3: Życie społeczne i kulturalne emigracji, Warszawa 1999 (tam nota biograficzna autorstwa Andrzeja Friszkego)
• SylwiaS. Trzeciakowska SylwiaS., Zbiór odznaczeń po Bohdanie Wendorffie – ostatnim szefie kancelarii cywilnej Prezydenta RP na Uchodźstwie, „Zeszyt Naukowy Muzeum Wojska”, 18, 2005, s. 206–209 .
• RomualdR. Turkowski RomualdR., Parlamentaryzm polski na uchodźstwie 1973–1991 po zjednoczeniu emigracji polskiej w Londynie, Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2002 .