Brzezno

Brzezno
wieś
Państwo

 Polska

Województwo

 wielkopolskie

Powiat

szamotulski

Gmina

Kaźmierz

Strefa numeracyjna

61

Kod pocztowy

64-530[1]

Tablice rejestracyjne

PSZ

SIMC

0584521

Położenie na mapie gminy Kaźmierz
Mapa konturowa gminy Kaźmierz, po prawej znajduje się punkt z opisem „Brzezno”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po lewej znajduje się punkt z opisem „Brzezno”
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego
Mapa konturowa województwa wielkopolskiego, po lewej znajduje się punkt z opisem „Brzezno”
Położenie na mapie powiatu szamotulskiego
Mapa konturowa powiatu szamotulskiego, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Brzezno”
Ziemia52°29′30″N 16°37′19″E/52,491667 16,621944[2]

Brzezno (pol. hist. Brzeźno[3][4]) – wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie szamotulskim, w gminie Kaźmierz[5].

Położenie

Wieś jest położona przy drodze z Tarnowa Podgórnego do Kaźmierza[4].

Historia

Miejscowość pierwotnie była związana z Wielkopolską. Istnieje co najmniej od drugiej połowy XIV wieku i ma średniowieczną metrykę. Po raz pierwszy w źródłach historycznych odnotowana została w łacińskim dokumencie z 1398 jako "Brzesno", 1423 "Bresno", 1437 "Brzeszno", 1442 "Brzezno", 1445 "Breszno", 1470 "Brzeźno" - "Minor" lub "Maior" (pol. "mniejsze lub większe")[3].

Początkowo była własnością szlachecką należącą do rodu Bnińskch, a później do Szamotulskich herbu Nałęcz, Górków herbu Łodzia, Pietrskich. W 1442 miejscowość leżała w powiecie poznańskim, województwa poznańskiego w Koronie Królestwa Polskiego. W 1508 znajdowała się w parafii Kaźmierz[3].

Pierwszy zapis z 1398 odnotowuje proces sądowy Małgorzaty Bnińskiej, która wraz z dziećmi wygrała go z wojewodą poznańskim Sędziwojem Świdwą z Szamotuł o Brzeźno pod warunkiem zapłacenia mu 50 grzywien. Jeśli natomiast nie dopełniła by tego warunku, to Sędziwój miał posiadać wieś z roku na rok, dopóki nie otrzyma tej sumy. W 1420 Piotr z Chełmna toczył spór z Wawrzyńcem z Brzeźna dowodząc, że nie pobrał mu mienia wartości 11 grzywien, lecz zabrał mu je z powodu zabicia człowieka przez kmiecia[3].

W latach 1437-1445 wieś należała do kasztelana poznańskiego Dobrogosta z Szamotuł, który w 1445 zapisał Elżbiecie żonie swego syna Jana Świdwy z Szamotuł po 200 grzywien posagu oraz wiana na wsiach Brzeźno, Cerekwica, Chlewiska i Napachanie. W 1470 Dobrogost i Stanisław pozwani zostali przez starostę o pobór z Brzeźna Małego albo Wielkiego ale nie stawili się. W 1496 kasztelan kaliski Andrzej Szamotulski dał swojej córce Katarzynie połowę miasta Szamotuły wraz z wsiami, m.in. z połową Brzeźna, dopóki nie wypłaci jej przyszłemu mężowi 2000 grzywien posagu[3].

W 1511 Katarzyna córka wojewody poznańskiego Andrzeja z Szamotuł oraz żona Łukasza Górki kaszt poznańskiego i starosty generalnego Wielkopolski dała mężowi połowę miasta Szamotuły wraz z wsiami, a w tym m.in. połowę Brzeźna. W 1512 król polski Zygmunt I Stary zezwolił Łukaszowi Górce, aby zapisał swojej żonie Katarzynie z Szamotuł dożywocie na połowie miasta Szamotuły wraz z wsiami, a w tym m.in. na połowie Brzeźna[3].

Zachowały się także zapisy o wsi pochodzące ze źródeł kościelnych. W 1423 z 9 łanów pobrano po jednym wiardunku tytułem dziesięciny dla prebendy zwanej „Goślina”, a później „Kaźmierz” w katedry poznańskiej. W 1442 biskup poznański wydał wyrok w sporze pomiędzy kanonikiem poznańskim, a Dobrogostem z Szamotuł kasztelanem poznańskim o dziesięciny z Brzeźna i postanowił, że kmiecie brzeźnieńscy mają płacić co roku po 7 skudów lepszej monety z każdego łana tytułem dziesięciny snopowej kanonikowi oraz jego następcom. W 1446 zawarto ugodę w sprawie dziesięciny z Brzeźna dla prebendy kanonicznej „Kaźmierz” w katedrze poznańskiej. W 1510 pobierano we wsi opłatę zwaną meszne dla plebana oraz dziesięcinę z łanów kmiecych dla katedry poznańskiej[3].

Miejscowość odnotowały również historyczne rejestry podatkowe dzięki, którym znamy stosunki własnościowe we wsi. W 1423 we wsi było 9 łanów. W 1510 Brzeźno było wsią należącą do Szamotulskich. Był w niej jeden łan osiadły, 7 łanów opuszczonych oraz dwa łany sołeckie. W 1531 imiennie odnotowano miejscowego sołtysa pod imieniem "Vothka". W 1563 miał miejsce pobór z części kasztelana biechowskiego Jana Szamotulskiego. W 1577 płatnikiem poboru ze wsi był Marcin Pietrski. W 1580 jako płatnik poboru podatkowego odnotowano Marcina Pietrskiego, który zapłacił od dwóch łanów, zagrodnika oraz kolonisty, najemnego robotnika od dwóch pługów[3].

Wieś szlachecka położona była w 1580 roku w powiecie poznańskim województwa poznańskiego w Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Wskutek II rozbioru Polski w 1793, miejscowość przeszła pod władanie Prus i jak cała Wielkopolska znalazła się w zaborze pruskim[6].

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa poznańskiego[4].

Przypisy

  1. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 98 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  2. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 11360
  3. 1 2 3 4 5 6 7 8 Chmielewski 1982 ↓, s. 129-130.
  4. 1 2 3 Jan Maj, Alicja Dziewulska: Mapa topograficzna Polski N-33-129/130: Poznań. Warszawa: Wojskowe Zakłady Kartograficzne, 1997. ISBN 83-7135-150-X.
  5. ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 174, 13 lutego 2013. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2015-09-12].
  6. ↑ Adolf Pawiński, Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym, t. I, Wielkopolska, Warszawa 1883, s. 16.

Bibliografia

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.