Radzyny

Radzyny
wieś
Ilustracja
Zbiornik retencyjny Radzyny
Państwo

 Polska

Województwo

 wielkopolskie

Powiat

szamotulski

Gmina

Kaźmierz

Liczba ludności (2011)

223[1]

Strefa numeracyjna

61

Kod pocztowy

64-530[2]

Tablice rejestracyjne

PSZ

SIMC

0584691

Położenie na mapie gminy Kaźmierz
Mapa konturowa gminy Kaźmierz, u góry nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Radzyny”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po lewej znajduje się punkt z opisem „Radzyny”
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego
Mapa konturowa województwa wielkopolskiego, po lewej znajduje się punkt z opisem „Radzyny”
Położenie na mapie powiatu szamotulskiego
Mapa konturowa powiatu szamotulskiego, po prawej znajduje się punkt z opisem „Radzyny”
Ziemia52°32′27″N 16°34′52″E/52,540833 16,581111[3]

Radzyny (pol. hist. Radzin[4]) – wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie szamotulskim, w gminie Kaźmierz[5].

Położenie

Wieś leży na Pojezierzu Poznańskim, nad Samą[6]. Znajduje się tam zbiornik retencyjny Radzyny.

Historia

Miejscowość pierwotnie związana była z Wielkopolską i ma metrykę średniowieczną. Istnieje co najmniej od pierwszej połowy XIV wieku. Po raz pierwszy odnotowane zostało w łacińskim dokumencie z 1424 związane ze wsią odmiejscowe nazwisko "Redzynsky". Później miejscowość notowano w 1438 jako "Radzin", 1445 "Radzim, Radzimi", 1465 "Radziny", 1502 "Radzyny, Radzymy", 1510 "Radzym", 1570 "Radzini", 1583 "Radzimy"[4].

Okolice miejscowości były zasiedlone jednak już wcześniej niż odnotowały to zachowane zapisy historyczne. Na południe od wsi w jej pobliżu wsi archeolodzy odkryli ślady osady oraz fragmenty naczyń z X-XIII wieku[4].

Wieś była początkowo własnością szlachecką w dobrach Kazimierz należącą do wielkopolskiej szlachty z rodu Redzyńskich, którzy od nazwy wsi przyjęli odmiejscowe nazwisko, a później także do Ostrorogów herbu Nałęcz oraz Bronikowskich. W 1451 leżała w powiecie poznańskim województwa poznańskiego w Koronie Królestwa Polskiego. W 1510 wieś należała do parafii Kazimierz[4].

Pierwsze w zapisach historycznych odnotowane zostało odmiejscowe nazwisko pochodzące od nazwy wsi. W 1424 Janusz Redzyński z Sokolnik koło Szamotuł, obecnie Sokolniki Wielkie toczył spór sądowy z Pawłem kmieciem ze Śremu. W 1438 odnotowany została sprawa sądowa Jana kmiecia radzyńskiego z Gotardem z Przyborowa koło Szamotuł "o 5 ran krwawych". W 1444 odnotowany został także Andrzej Radzyński (oryg. "Radzinski") kmieć radzyński lub mieszczanin poznański, który miał płacić 6 groszy czynszu z ogrodu na Winiarach koło Poznania Mikołajowi Wedelskiemu altaryście altarii Wszystkich Apostołów i św. Michała Archanioła w kościele parafii św. Marii Magdaleny w Poznaniu, której kolatorem był mieszczanin poznański Wojtek Bogaty[4].

W 1445 Małgorzata z Szamotuł córka zmarłego kasztelana międzyrzeckiego Wincentego z Szamotuł oraz żona księcia raciborskiego Wacława II, została pozwana przez Dziersława z Rozwarowa z dziedzin Radzyny, Baworowo, Popówko koło Szamotuł oraz Piotrkowo. W 1445 wraz z mężem Wacławem sprzedała swojej matce Annie, wdowie po Wincentym z Szamotuł, wsie leżące koło Szamotuł: Szamotuły Stare, Baworowo, Piotrkowo i Radzyny[4].

W latach 1445-1465 właścicielką wsi była Anna wdowa po Wincentym z Szamotuł. W 1445, 1449 i 1451 zapisała w dożywocie szlachciance pannie Helenie w zamian za służbę 5 grzywien półgroszy czynszu na swojej wsi Radzyny oraz na wszelkich dochodach z radzyńskiego młyna. Po śmierci Heleny czynsz przejęło w dożywocie rodzeństwo Heleny: Barbara, Jan oraz Katarzyna, a po ich ewentualnej śmierci suma miała wrócić do Anny oraz jej spadkobierców. W 1465 Anna wraz ze swymi wnukami księciem raciborskim Januszem V oraz księżniczką raciborską Katarzyną toczyła spór sądowy z kasztelanem poznańskim Piotrem Szamotulskim o Pamiątkowo i Radzyny[4].

W latach 1502-1515 właścicielami wsi byli kasztelan kaliski Stanisław i Wacław Ostroróg, synowie Jana z Ostroroga oraz Heleny księżniczki raciborskiej, córki księcia Wacława II. W 1502 przedali oni z zastrzeżeniem prawa wykupu czynsze zapisane na Ostrorogu oraz swych wsiach, w tym na Radzynach: kapitule katedry poznańskiej za 50 zł od sumy 725 złotych węgierskich wikariuszom katedry poznańskiej za 2 grzywny i 4 grosze od sumy 25 złotych, kapitule kolegialnej NMP w Poznaniu 16 złotych od sumy 200 zł węgierskich, Mikołajowi kanonikowi wspomnianej kolegiaty za 6 zł węgierskich od sumy 72 złotych węgierskich. W 1504 dziedzice ci w Pamiątkowie, Baworowie i Radzynach toczyli spór ze swoją macochą Dorotą z Wrześni o to, że po śmierci ich ojca Jana z Ostroroga wraz z 8 szlachcicami więzili ją w fortalicjum w Grodzisku. W 1510 bracia Ostrorogowie dokonali podziału dóbr w wyniku którego Radzyny otrzymał Stanisław Ostroróg. W 1511 Stanisław był dworzaninem króla polskiego Aleksandra Jagiellończyka. Sprzedał on wówczas kasztelanowi poznańskiemu Janowi Zarembie z Kalinowy wieś Radzyny za 600 florenów w złocie. W 1515 Stanisław kasztelan kaliski sprzedał z zastrzeżeniem prawa odkupu Mikołajowi z Kretkowa Pamiątkowo, Baworowo i Radzyny za 1100 złotych węgierskich[4].

W latach 1540-1559 włascicielami wsi byli synowie Wacława Ostroroga Jakub oraz Stanisław Ostroróg. W 1540 podzielili się oni dobrami w wyniku czego wieś Radzyny otrzymał Jakub. W 1556 Jakub zapisał Stanisławowi sumę 3000 złotych na wsiach Pamiątkowo, Baworowo, Sokolniki Małe i Radzyny. W 1559 Jakub sprzedał za 3000 złotych, z zastrzeżeniem prawa wykupu, Sokolniki Małe oraz Radzyny Wincentemu Gołaskiemu z Gołaszyna koło Obornik[4].

W latach 1568-1571 właścicielami wsi byli synowie Jakuba - Jan i Wacław z Ostroroga. W 1568 Jan sprzedał z zastrzeżeniem prawa wykupu bratu Wacławowi Sokolniki Małe i Radzyny za 5000 złotych. W 1570 Jan sprzedał z zastrzeżeniem prawa wykupu Stanisławowi Bronikowskiemu Sokolniki Małe, Radzyny, Orle Małe i Nosalewo za 7300 złotych, a w 1571 za 8100 złotych. W latach 1577-1583 właścicielką we wsi była Katarzyna z Leszna. W 1583 jako wdowa po Wacławie z Ostroroga wydzierżawiła Marcinowi Nagórskiemu wsie Baworowo, Pamiątkowo i Radzyny oraz skwitowała go z pierwszej raty za wspomnianej dzierżawy w wysokości 600 złotych[4].

Miejscowość odnotowały także historyczne rejestry podatkowe dzięki, którym znamy stosunki własnościowe we wsi. W 1508 miał miejsce pobór od 3 półłanków we wsi oraz po wiardunku od młyna wodnego o dwóch kołach wodnych. W 1510 pobrano podatki od 3 półłanków oraz młyna. W 1510 w Radzynach były dwa sołectwa, a wieś należała wówczas do panów Stanisława i Wacława z Ostroroga. Były w niej 3 półłanki osiadłe, 7 półłanków opuszczonych, młyn oraz karczma. Ostrorogowie płacili z nich dziesięcinę wicekustoszowi katedry poznańskiej oraz meszne należące do plebana w Kaźmierzu. W 1563 pobór odbył się od 3 łanów, karczmy dorocznej, młyna o dwóch kołach, a młynarz zapłacił pobór od jednego łana. W 1577 pobór zapłaciła Katarzyna z Leszna. W 1580 pobór od 4 łanów, jednego półłanka i jednego łana młynarskiego zapłacił Jan Koniecki[4].

Wskutek II rozbioru Polski w 1793, miejscowość przeszła pod władanie Prus i jak cała Wielkopolska znalazła się w zaborze pruskim.

Majątek Radzyń liczył pod koniec XIX wieku 5 domostw i 114 mieszkańców[7]. Wcześniej używano nazwy Radzyny. W miejscowości znajdował się młyn wodny i cegielnia[7]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa poznańskiego[6]. W 2011 w Radzynach mieszkały 223 osoby[1]. Oficjalną nazwą są Radzyny[5].

Przypisy

  1. 1 2 Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-08-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (26 czerwca 2015)].
  2. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1086 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  3. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 114365
  4. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Gąsiorowski 2003 ↓, s. 32-33.
  5. 1 2 Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 1826, 13 lutego 2013. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2015-08-26].
  6. 1 2 Jan Maj, Alicja Dziewulska: Mapa topograficzna Polski N-33-129/130: Poznań. Warszawa: Wojskowe Zakłady Kartograficzne, 1997. ISBN 83-7135-150-X.
  7. 1 2 Radzyń, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IX: Pożajście – Ruksze, Warszawa 1888, s. 493.

Bibliografia

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.