Cesarze rzymscy

Oktawian August – pierwszy cesarz rzymski

Chronologiczna lista władców Rzymu okresu cesarstwa.

Pryncypat

Dynastia julijsko-klaudyjska

Władca	Czas panowania	Data urodzin i śmierci	Zaliczenie w poczet bogów	Uwagi
Oktawian August Gaius Iulius Caesar Octavianus	27 p.n.e.–14	63 p.n.e.–14	jako Divus Augustus	wnuk siostry Juliusza Cezara, Julii
Tyberiusz Tiberius Claudius Nero	14–37	42 p.n.e.–37	niezaliczony	syn Liwii Druzylli z jej pierwszego małżeństwa, przybrany syn i pasierb Oktawiana Augusta
Kaligula Gaius Iulius Caesar Germanicus	37–41	12–41	niezaliczony	syn Germanika i Agrypiny Starszej, wnuk brata Tyberiusza
Klaudiusz Tiberius Claudius Drusus Nero Germanicus	41–54	10 p.n.e.–54	jako Divus Claudius	syn Druzusa Starszego i Antonii Młodszej, bratanek Tyberiusza i stryj Kaliguli
Neron Lucius Domitius Ahenobarbus	54–68	37–68	niezaliczony	syn Agrypiny Młodszej i Lucjusza Domicjusza Ahenobarbusa, pasierb Klaudiusza

Rok czterech cesarzy

Władca	Czas panowania	Data urodzin i śmierci	Zaliczenie w poczet bogów
Galba Servus Sulpicius Galba	czerwiec 68 – styczeń 69	3 p.n.e.–69	niezaliczony
Oton Marcus Salvius Otho	styczeń 69 – kwiecień 69	32–69	niezaliczony
Witeliusz Aulus Vitellius	kwiecień 69 – grudzień 69	15–69	niezaliczony

Dynastia Flawiuszów

Władca	Czas panowania	Data urodzin i śmierci	Zaliczenie w poczet bogów	Uwagi
Wespazjan Titus Flavius Vespasianus	69–79	9–79	jako Divus Vespasianus
Tytus Titus Flavius Vespasianus	79–81	39–81	jako Divus Titus	syn Wespazjana
Domicjan Titus Flavius Domitianus	81–96	51–96	niezaliczony	syn Wespazjana, brat Tytusa Flawiusza

Dynastia Antoninów

Władca	Czas panowania	Data urodzin i śmierci	Zaliczenie w poczet bogów	Uwagi
Nerwa Marcus Cocceius Nerva	96–98	30–98	jako Divus Nerva	pierwszy z „Pięciu dobrych cesarzy”
Trajan Marcus Ulpius Traianus	98–117	53–117	jako Divus Traianus	adoptowany przez Nerwę, drugi z „Pięciu dobrych cesarzy”
Hadrian Publius Aelius Hadrianus	117–138	76–138	jako Divus Hadrianus	adoptowany przez Trajana, trzeci z „Pięciu dobrych cesarzy”
Cejoniusz Kommodus	136–138	101–138	niezaliczony	cezar, adoptowany przez Hadriana
Antoninus Pius Titus Aurelius Fulvius Boionius Antoninus	138–161	86–161	jako Divus Antoninus	adoptowany przez Hadriana, czwarty z „Pięciu dobrych cesarzy”
Marek Aureliusz Marcus Annius Verus	161–180	121–180	jako Divus Marcus Antoninus Pius	adoptowany przez Antonina Piusa, ostatni z „Pięciu dobrych cesarzy”
Lucjusz Werus Lucius Ceionius Commodus	161–169	130–169	jako Divus Verus	współcesarz z Markiem Aureliuszem, syn Cejoniusza Kommodusa
Awidiusz Kasjusz	175	ok. 130–175		uzurpator w Syrii i Egipcie
Kommodus Lucius Aurelius Commodus Antoninus	180–192	161–192	jako Divus Commodus	syn Marka Aureliusza

Bez dynastii

Władca		Czas panowania	Data urodzin i śmierci	Zaliczenie w poczet bogów	Uwagi
Pertynaks Publius Helvius Pertinax		styczeń 193 – marzec 193	126–193	jako Divus Pertinax
Dydiusz Julian Marcus Didius Iulianus Severus		marzec 193 – czerwiec 193	133–193	niezaliczony

Dynastia Sewerów (albo syryjska)

Władca	Czas panowania	Data urodzin i śmierci	Zaliczenie w poczet bogów	Uwagi
Pescenniusz Niger	193–194	135–194		uzurpator na Wschodzie
Klodiusz Albin	195–197	140/150–197		uzurpator w Brytanii i Galii
Septymiusz Sewer Lucius Septimius Severus	193–211	145–211	jako Divus Septimius Severus
Geta Publius Septimius Geta	211–212	189–212	niezaliczony	syn Septymiusza Sewera
Karakalla Lucius Septimius Bassianus Marcus Aurelius Antoninus	211–217	188–217	niezaliczony	syn Septymiusza Sewera
Makrynus Marcus Opellius Macrinus	217–218	164–218	niezaliczony
Diadumenian Marcus Opellius Diadumenianus	218–218	?–218		koregent i syn Makrynusa
Heliogabal Varius Avitus Bassianus	218–222	204–222	niezaliczony	syn ciotecznej siostry Karakalli i Gety
Aleksander Sewer Gessius Bassianus Alexianus	222–235	208–235	zaliczony	syn drugiej ciotecznej siostry Karakalli i Gety, brat cioteczny Heliogabala

Cesarze z okresu kryzysu w III wieku

Władca	Czas panowania	Data urodzin i śmierci	Zaliczenie w poczet bogów	Uwagi
Maksymin Trak Gaius Iulius Verus Maximinus	235–238	182/183–238	niezaliczony
Werus Maksymus Gaius Iulius Verus Maximus	236–238	216–238		cezar i syn Maksymina Traka
Kwartynus	235–235	?–235		uzurpator
Gordian I Marcus Antonius Gordianus Sempronianus	238–238	158/159–238	jako Divus Gordianus	współrządził z synem Gordianem II
Gordian II Marcus Antonius Gordianus Sempronianus	238–238	192–238	jako Divus Gordianus	koregent i syn Gordiana I
Balbin Decimus Caelius Calvinus Balbinus	238–238	?–238	niezaliczony	współcesarz z Pupienem
Pupien Marcus Clodius Pupienus Maximus	238–238	ok. 164–238	niezaliczony	współcesarz z Balbinem
Gordian III Marcus Antonius Gordianus	238–244	225–244	jako Divus Gordianus	cezar Balbina i Pupiena kwiecień-lipiec 238, wnuk Gordiana I
Sabinian	240–240	?–240		uzurpator w Kartaginie
Filip I Arab Marcus Iulius Philippus	244–249	204–249
Filip II Marcus Iulius Severus Philippus	247–249	?–249		cezar 244-247, koregent od 247, syn Filipa Araba
Sylbannakus	244–249	?–249		uzurpator
Pakacjan	248–248 (?)	?–248 (?)		uzurpator w Panonii/Mezji
Jotapian	248–248	?–248		uzurpator w Kapadocji
Sponsjan	244–249	?–249		uzurpator
Decjusz Gaius Messius Quintus Decius	249–251	190–251	niezaliczony
Gajusz Juliusz Pryskus	249–250	?–251/253		brat Filipa Araba, uzurpator na Wschodzie
Licynian	250–250	?–250		uzurpator
Herenniusz Quintus Herennius Etruscus Messius Decius	251–251	?–251	niezaliczony	syn Decjusza
Hostylian Gaius Valens Hostilianus Messius Quintus	251–251	?–251	niezaliczony	syn Decjusza
Trebonian Gallus Gaius Vibius Trebonianus Gallus	251–253	206–253
Woluzjan Gaius Vibius Afinius Gallus Veldumnianus Volusianus	251–253	?–253		syn Treboniana Gallusa
Emilian Marcus Aemilius Aemilianus	253–253	?–253	niezaliczony	zalegalizowany uzurpator z Mezji
Mereades	253–260	?–260		uzurpator
Uraniusz Antonin	249–254	?–254		uzurpator w Syrii
Walerian I Publius Licinius Valerianus	253–260	193–260	jako Divus Valerianus	współrządził z synem Galienem
Galien Publius Licinius Egnatius Gallienus	253–268	218–268	jako Divus Gallienus	syn Waleriana I
Walerian II Publius Licinius Cornelius Valerianus	253–257	?–257		syn Galiena
Celsus	253–268	?–268		uzurpator
Ingenuus	258–260	?–260		uzurpator w Panonii
Salonin Publius Licinius Cornelius Saloninus Valerianus	259–260	?–260	jako Divus Saloninus	syn Galiena
Makrian I	260-261	?–261		uzurpator na Wschodzie
Makrian II	260–261	?–261		uzurpator na Wschodzie, syn Makriana Starszego
Kwietus	260–261	?–261		uzurpator na Wschodzie, brat Makriana II
Regalian	260–260	?–260		uzurpator w Panonii
Musjusz Emilian	261–262	?–262		uzurpator w Egipcie

Cesarstwo galijskie (formalnie uzurpatorzy)

Władca	Czas panowania	Data urodzin i śmierci	Uwagi
Postumus	260–268	?–268	uzurpator na zachodzie cesarstwa
Aureolus	268–269	?–269	uzurpator w Recji
Lelian	268–268	?–268	uzurpator w Moguncji
Mariusz	268–268	?–268	uzurpator w Kolonii
Domicjan (II)	268–268	?–268	uzurpator w Galii
Wiktoryn	268–270	?–270
Tetrykus I	270–273	?–273
Tetrykus II	270–273	?–273

Cesarze iliryjscy

Władca	Czas panowania	Data urodzin i śmierci	Zaliczenie w poczet bogów	Uwagi
Klaudiusz II Gocki Marcus Aurelius Valerius Claudius Gothicus	268–270	214–270	jako Divus Claudius Gothicus
Kwintyllus Marcus Aurelius Claudius Quintillus	270–270	?–270	niezaliczony	brat Klaudiusza II Gockiego
Aurelian Lucius Domitius Aurelianus	270–275	214–275	jako Divus Aurelianus
Urbanus	270–271	?–271		uzurpator
Septymiusz	271–271	?–271		uzurpator w Dalmacji
Waballat	271–272	?–po 274		władca Palmiry, uzurpator
Antioch	272–272	?–po 272		uzurpator w Palmirze
Tacyt Marcus Claudius Tacitus	275–276	?–276	niezaliczony
Florian Marcus Annius Florianus	276–276	?–276	niezaliczony	brat Tacyta
Probus Marcus Aurelius Probus	276–282	232–282	niezaliczony
Bonosus	280–280	?–280		uzurpator w Kolonii
Saturnin	280–280	?–280		uzurpator w Syrii
Prokulus	280–281			uzurpator w prowincjach zachodnich (Lugdunum/Kolonia)
Karus Marcus Numerius Carus	282–283	?–283	jako Divus Carus
Numerian Marcus Aurelius Numerius Numerianus	283–284	?–284	niezaliczony	syn i koregent Karusa
Karynus Marcus Aurelius Carinus	283–285	?–285	niezaliczony	syn Karusa
Julian z Panonii	284–285	?–285		uzurpator w kraju Wenetów, Istrii i Panonii

Dominat

Tetrarchia i dynastia konstantyńska

Władca	Czas panowania	Data urodzin i śmierci	Zaliczenie w poczet bogów	Uwagi
Dioklecjan Gaius Valerius Diocles	284–305	245–313 lub 316	niezaliczony	abdykował
Maksymian Marcus Aurelius Valerius Maximianus	285–305	250–310		abdykował
Amandus	285–286	?–286		uzurpator w Galii i Hiszpanii
Karauzjusz	287–293	?–293		uzurpator w Brytanii
Allektus	293–296	?–296		uzurpator w Brytanii
Domicjusz Domicjan	296–297	?–297		uzurpator w Egipcie
Konstancjusz I Chlorus Gaius Flavius Constantius	305–306	ok. 250–306	jako Divus Constantius	cezar Maksymiana 293-305
Galeriusz Gaius Galerius Valerius Maximianus	305–311	250–311	jako Divus Galerius	cezar Dioklecjana 293-305
Flawiusz Sewer Flavius Valerius Severus	306–307	?–307		cezar Konstancjusza I 305-306
Maksencjusz Marcus Aurelius Valerius Maxentius	307–312	280–312
Lucjusz Domicjusz Aleksander	308–309/311	?–309/311		uzurpator w Afryce
Konstantyn I Wielki Gaius Flavius Valerius Constantinus	306–337	271/273–337		jako pierwszy cesarz przyjął chrzest
Licyniusz Flavius Galerius Valerius Licinianus Licinius	308–324	250–324
Maksymin Daja Gaius Galerius Valerius Maximinus	309–313	ok. 270–313		cezar Galeriusza 305-309
Waleriusz Walens Aurelius Valerius Valens	316–317	?–317		współrządca Licyniusza
Licyniusz II	317–324	?–324		cezar Licyniusza
Martynian Sextus Marcius Martinianus	324–324	?–325		koregent Licyniusza
Kryspus	317–326	?–326		cezar Konstantyna Wielkiego
Dalmacjusz	335–337	?–337		cezar Konstantyna Wielkiego
Hannibalian	335–337	?–337		bratanek Konstantyna Wielkiego, władca Armenii
Konstantyn II Flavius Claudius Constantinus	337–340	317–340		cezar Konstantyna Wielkiego 317-337
Konstans I Flavius Iulius Constans	337–350	320–350		cezar Konstantyna Wielkiego 333-337
Konstancjusz II Flavius Iulius Constantius	337–361	317–361		cezar Konstantyna Wielkiego 324-337
Magnencjusz	350–353	303–353	niezaliczony	uzurpator w zachodniej części cesarstwa
Decencjusz	351–353	?–353		brat Magnencjusza, uzurpator
Wetranion	350–350	?–350		uzurpator na Bałkanach
Nepocjan	350–350	?–350	niezaliczony	uzurpator w Rzymie
Konstancjusz Gallus	351–354	325–354		cezar Konstancjusza II
Julian Apostata Flavius Claudius Iulianus	361–363	332–363	niezaliczony	cezar Konstancjusza II 355-361
Jowian Flavius Iovianus	363–364	330–364	jako Divus Iovianus

Dynastia walentyniańska

Władca	Czas panowania	Data urodzin i śmierci	Uwagi
Walentynian I Flavius Valentinianus	364–375	321–375
Walens Flavius Iulius Valens	364–378	328–378
Prokopiusz	365–366	325–366	uzurpator w Konstantynopolu, Tracji i Bitynii
Gracjan Gratianus, Flavius Gratianus Augustus	367–383	359–383	syn Walentyniana I
Walentynian II Flavius Valentinianus	375–392	371–392	syn Walentyniana I

Dynastia teodozjańska

Władca	Czas panowania	Data urodzin i śmierci	Zaliczenie w poczet bogów	Uwagi
Teodozjusz I Wielki Flavius Theodosius	379–395	347–395
Magnus Maksymus	383–388	?–388		uzurpator w Brytanii i Galii
Flawiusz Wiktor	387–388	?–388		uzurpator w Brytanii i Galii
Eugeniusz	392–394	?–394	niezaliczony	uzurpator na Zachodzie

Cesarstwo zachodniorzymskie

Władca	Czas panowania	Data urodzin i śmierci	Zaliczenie w poczet bogów	Uwagi
Honoriusz Flavius Honorius	395–423	383–423		syn Teodozjusza I
Marek	406–407			uzurpator w Brytanii
Konstantyn III	407–411	?–411		uzurpator w Brytanii, Galii i Hiszpanii
Konstans II	409–411	?–411		uzurpatorski cezar Konstantyna III 407-409, a następnie jego koregent w Brytanii, Galii i Hiszpanii
Maksymus	409–411	?–411		uzurpator w Hiszpanii
Pryskus Attalus	409–415	?–415		uzurpator
Jowin	411–413	?–413	niezaliczony	uzurpator w Galii
Sebastianus	412–413	?–413		uzurpator w Galii
Konstancjusz III Flavius Constantius	421–421	?–421		współrządca Honoriusza
Jan	423–425	?–425	niezaliczony	uzurpator kontrolujący całe terytorium Cesarstwa Zachodniego, nieuznany przez cesarza wschodniego
Walentynian III Flavius Placidius Valentinianus	425–455	419–455	niezaliczony	syn Konstancjusza III i Galli Placydii
Petroniusz Maksymus Petronius Maximus Augustus	455–455	396–455
Awitus Flavius Eparchius Avitus	455–456	ok. 395–457
Majorian Iulius Valerius Maiorianus	457–461	po 420–461
Libiusz Sewer Flavius Libius Severus Serpentius	461–465	?–465
Antemiusz Procopius Anthemius	467–472	ok. 420–472
Olibriusz Flavius Anicius Olybrius	472–472	?–472
Gliceriusz Glycerius	473–474	?–po 480
Juliusz Nepos Iulius Nepos	474–475	?–480
Romulus Augustulus Flavius Romulus Augustus	475–476	ok. 463 – po 507

Cesarstwo wschodniorzymskie

Zobacz też

konsulowie rzymscy

Bibliografia

Aleksander Krawczuk: Kronika starożytnego Rzymu. Warszawa: Iskry, 1994. ISBN 83-207-1432-X.
Peter Llewellyn: Rome in the Dark Ages. New York: Barnes & Noble Books, 1996. ISBN 0-7607-0136-9.
Gajus Swetoniusz Trankwillus: Żywoty Cezarów. Janina Niemirska-Pliszczyńska (tłum.). Wrocław / Warszawa / Kraków / Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1987. ISBN 83-04-01648-6.
Joseph Vogt: Upadek Rzymu. Adam Łukaszewicz (tłum.). Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1993. ISBN 83-06-02312-9.
Józef Wolski: Historia powszechna: Starożytność. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1971.

Dynastia julijsko-klaudyjska	Oktawian August (27 p.n.e. – 14 n.e.) Tyberiusz (14–37) Kaligula (37–41) Klaudiusz (41–54) Neron (54–68)
Rok czterech cesarzy	Galba (68–69) Oton (69) Witeliusz (69)
Flawiusze	Wespazjan (69–79) Tytus (79–81) Domicjan (81–96)
Dynastia Antoninów	Nerwa (96–98) Trajan (98–117) Hadrian (117–138) Antoninus Pius (138–161) Marek Aureliusz (161–180) Lucjusz Werus (161–169) Kommodus (180–192)
Bez dynastii	Pertynaks (193) Didiusz Julianus (193)
Sewerowie	Septymiusz Sewer (193–211) Geta (211–212) Karakalla (211–217) Makrynus (217–218) Diadumenian (218) Heliogabal (218–222) Aleksander Sewer (222–235)
Kryzys wieku III	Maksymin Trak (235–238) Gordian I i Gordian II (238) Pupien i Balbin (238) Gordian III (238–244) Filip I Arab (244–249) Filip II (247–249) Decjusz (249–251), Herenniusz i Hostylian (251) Trebonian Gallus i Woluzjan (251–253) Emilian (253) Walerian I (253–260) Galien (253–268) Klaudiusz II Gocki (268–270) Kwintyllus (270) Aurelian (270–275) Tacyt (275–276) Florian (276) Probus (276–282) Karus (282–283) Numerian (283–284) i Karinus (283–285)
Tetrarchia i Dynastia konstantyńska	Dioklecjan (284–305) Maksymian (286–305) Konstancjusz I Chlorus (293–306) Galeriusz (293–311), Sewer II (305–307), Maksymin Daja (305–313) Maksencjusz (306–312) Konstantyn I Wielki (306–337), Licyniusz (308–324) i Licyniusz II (317–324) Konstantyn II (337–340) Konstans I (337–350) i Konstancjusz II (337–361) Julian Apostata (361–363) Jowian (363–364)
Dynastia walentyniańska	Walentynian I (364–375), Walens (364–378), Gracjan (367–383), Walentynian II (375–392) i Eugenius (392–394)
Dynastia teodozjańska	Teodozjusz I Wielki (392–395)
Cesarstwo zachodniorzymskie	Honoriusz (395–423) Pryskus Attalus (409, 414) Konstancjusz III (421) Jan (423–425) Walentynian III (425–455) Petroniusz Maksymus (455) Awitus (455–456) Majorian (457–461) Libiusz Sewer (461–465) Antemiusz (467–472) Olibriusz (472) Gliceriusz (473–474) Juliusz Nepos (474–475) Romulus Augustulus (475–476)