Depressaria ultimella
| Depressaria ultimella | |
| Stainton, 1849 | |
 Imago, rycina | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Gromada | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Infrarząd | |
| Nadrodzina |
Gelechioidea |
| Rodzina | |
| Podrodzina |
Depressariinae |
| Plemię |
Depressariini |
| Rodzaj |
Depressaria |
| Gatunek |
Depressaria ultimella |
Depressaria ultimella – gatunek motyla z rodziny Elachistidae i podrodziny Depressariinae. Zamieszkuje zachodnią krainę palearktyczną. Gąsienice żerują na selerowatych.
Taksonomia
Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1849 roku przez Henry’ego Tibbatsa Staintona na łamach „Transactions of the Entomological Society of London”. Jako lokalizację typową wskazano Lewes w Anglii[1].
Morfologia
Owad dorosły
Motyl osiągający od 17 do 21 mm rozpiętości skrzydeł[2][3]. Głaszczki wargowe są silnie wygięte dogrzbietowo; człon środkowy mają w całości żółtawy[4], a człon szczytowy opatrzony dwiema czarniawymi przepaskami[2]. Skrzydło przednie ogólnie jest różowawoochrowobrunatne z licznymi czarnobrunatnymi kreskami i rozproszonymi łuskami białymi. Pole u jego przedniej krawędzi nie odbiega ubarwieniem od pozostałej części. Jedna lub dwie białe plamki z ciemnym obrzeżeniem leżą w komórce środkowej[4]. Skrzydło tylne jest szarobrunatnobiaławe, w tyle ciemniejsze[2] i odznacza się żyłkami m3 i cu1 osadzonymi na krótkim, wspólnym pniu. Barwa tułowia jest podobna jak przedniego skrzydła[4].
Genitalia samca mają pozbawiony żłobka czy wyrostka grzbietowy brzeg walwy, szeroki, krótszy niż u D. libanotidella sakulus, silnie rozwinięte kolce na klawusie, owłosiony klasper o formie małego wyrostka, jajowaty w zarysie gnatos oraz długi i wyprostowany edeagus z pięcioma krótkimi cierniami. Genitalia samicy odznaczają się krótko-rurkowatą, słabo przy zewnętrznym końcu zwężoną pochwą i niewielkim, mocno rozdętym przewodem torebki kopulacyjnej oraz nieregularnym jej znamieniem[4].
Larwa
Gąsienica ma bladobrązową głowę[5][2][4], jasnożółtą płytkę przedtułowia[5] oraz jasnoszare do bladozielonego ciało[5][2][4] z ciemnobrązowymi kropkami[2] i czarnymi, zaopatrzonymi w szare szczecinki pinakulami. Odnóża i płytka analna są zielonkawe[5].
Ekologia i występowanie
Gąsienice występują od czerwca do września[3][6]. Są oligofagicznymi fitofagami selerowatych[5]. Wśród ich roślin żywicielskich wymieniane są kropidło szafranowe, kropidło wodne, marek szerokolistny, pęczyna węzłobaldachowa, szalej jadowity[5][7][3], potocznik wąskolistny[7][3] i selery zwyczajne[7]. Początkowo larwa żeruje na kwiatach i owocach, później jednak wgryza się do wnętrza łodygi i schodzi coraz niżej, prowadząc do jej zamierania. Przepoczwarczenie następuje w dolnej części pędu, często poniżej poziomu wody[6][5]. Osobniki dorosłe pojawiają się od sierpnia[3] do października[4], stanowią stadium zimujące i w roku kolejnym latają do kwietnia[3].
Gatunek palearktyczny, znany z Madery, Portugalii, Hiszpanii, Irlandii, Wielkiej Brytanii, Francji, Belgii, Niemiec, Austrii, Danii, Szwecji, Estonii, Łotwy, Litwy, Polski, Czech, Słowacji, Węgier, Białorusi, Ukrainy, Rumunii, Słowenii, Grecji i Rosji[7][3].
Przypisy
- ↑ H.T. Stainton. On the Species of Depressaria, a Genus of Tineidae, and the allied Genera Orthotaelia and Exaeretia. „The Transactions of the Entomological Society of London”. 5, s. 151-173, 1849.
- 1 2 3 4 5 6 E. Meyrick: A Handbook of British Lepidoptera. London: MacMillan, 1895.
- 1 2 3 4 5 6 7 Krzysztof Jonko: Depressaria (Depressaria) ultimella Stainton, 1849. [w:] Lepidoptera Mundi [on-line]. [dostęp 2025-01-28].
- 1 2 3 4 5 6 7 Sergiusz Toll: Klucze do oznaczania owadów Polski, Część XXVII Motyle – Lepidoptera z. 35, Oecophoridae. Wrocław: PWN, Polski Związek Entomologiczny, 1964.
- 1 2 3 4 5 6 7 W.N. Ellis: Depressaria ultimella Stainton, 1849. [w:] Plant Parasites of Europe [on-line]. [dostęp 2025-01-28].
- 1 2 Tomasz Blaik i inni, Badania nad Depressariidae (Lepidoptera) Polski. I. Nowe dane o rozmieszczeniu i bionomii. Uwagi o hodowli Semioscopis strigulana (Denis & Schiffermüller, 1775), „Rocznik Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu”, 25, 2019, s. 1-28 [dostęp 2025-01-28].
- 1 2 3 4 Depressaria ultimella Stainton, 1849. [w:] Lepiforum [on-line]. [dostęp 2024-07-15].