Edward Samsel

Edward Eugeniusz Samsel^[1] (ur. 2 stycznia 1940 w Myszyńcu, zm. 17 stycznia 2003 w Białymstoku) – polski duchowny rzymskokatolicki, doktor teologii, rektor Wyższego Seminarium Duchownego w Łomży w latach 1982–1983, biskup pomocniczy łomżyński w latach 1982–1992, biskup pomocniczy ełcki w latach 1992–2000, biskup diecezjalny ełcki w latach 2000–2003.

Urodził się 2 stycznia 1940 w Myszyńcu jako syn rolników Jana i Walerii z Brzostków^[2]. Był najstarszym z sześciorga dzieci (dwoje zmarło w dziecięctwie). Został ochrzczony przez księdza Adama Bargielskiego, późniejszego męczennika i błogosławionego^[3]. Imiona nadano mu po dwóch księżach zaprzyjaźnionych z rodziną i pracujących w Myszyńcu^[3]: Eugeniuszu Kłoskowskim i Edwardzie Polaku^[4]. Przez rok kształcił się w szkole zawodowej w Mrągowie, a następnie^[3] w liceum w Szczytnie^[3][5].

W latach 1958–1964 odbył studia filozoficzno-teologiczne w Wyższym Seminarium Duchownym w Łomży. Święceń prezbiteratu udzielił mu 23 maja 1964 w katedrze św. Michała Archanioła w Łomży miejscowy biskup diecezjalny Czesław Falkowski. Inkardynowany został do diecezji łomżyńskiej^[1]. Od 1965 studiował nauki biblijne na Wydziale Teologicznym Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie, gdzie w 1969 uzyskał magisterium. Następnie odbył studia z biblistyki na Papieskim Uniwersytecie Świętego Tomasza z Akwinu w Rzymie, które ukończył w 1972 ze stopniem doktora teologii biblijnej na podstawie dysertacji Kościół jako wspólnota świętych według św. Pawła. W latach 1972–1973 pogłębiał specjalizację w Szkole Biblijnej i Archeologicznej w Jerozolimie^[6].

W latach 1964–1965 pracował jako wikariusz w parafii Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Kołakach Kościelnych, a w 1965 w parafii Przemienienia Pańskiego w Poświętnem. W latach 1975–1980 pełnił funkcję moderatora Diecezjalnego Ośrodka Powołań Kapłańskich i Zakonnych, ponadto od 1976 zajmował stanowisko egzaminatora prosynodalnego, a od 1979 należał do diecezjalnej komisji liturgicznej. W 1980 został spowiednikiem łomżyńskich sercanek. W 1980 został ustanowiony kanonikiem honorowym, a w 1981 kanonikiem gremialnym kapituły katedralnej łomżyńskiej^[6].

W Wyższym Seminarium Duchownym w Łomży był w latach 1973–1974 prefektem, w latach 1974–1982 ojcem duchownym, a w latach 1982–1983 rektorem. W latach 1973–1992 prowadził w nim wykłady z Pisma św. oraz lektoraty z języka włoskiego i języka francuskiego^[6]. Wykłady z Pisma św. podjął także w seminariach duchownych w Ełku w latach 1992–1998 i w Grodnie w latach 1994–1998^[7]. Był również wykładowcą w punkcie konsultacyjnym Akademii Teologii Katolickiej w Suwałkach^[6]. Zajmował stanowisko rektora Instytutu Teologicznego Diecezji Ełckiej^[8]. Był redaktorem pierwszych dziesięciu tomów czasopisma „Studia Teologiczne Białystok Drohiczyn Łomża”^[6].

17 maja 1982 został prekonizowany biskupem pomocniczym diecezji łomżyńskiej ze stolicą tytularną Montecorvino. Święcenia biskupie otrzymał 30 maja 1982 w katedrze św. Michała Archanioła w Łomży. Udzielił mu ich miejscowy biskup diecezjalny Mikołaj Sasinowski w asyście Tadeusza Zawistowskiego, biskupa pomocniczego łomżyńskiego, i Edwarda Ozorowskiego, biskupa pomocniczego w Białymstoku^[6]. Jako dewizę biskupią przyjął słowa Spes unica (Jedyna nadzieja)^[7]. W latach 1982–1992 piastował urząd wikariusza generalnego diecezji. W 1984 został mianowany prałatem-kustoszem, a w 1987 prałatem-archidiakonem łomżyńskiej kapituły katedralnej^[6].

25 marca 1992, w wyniku reorganizacji podziału administracyjnego Kościoła katolickiego w Polsce, został przeniesiony na urząd biskupa pomocniczego nowo utworzonej diecezji ełckiej. W diecezji sprawował urząd wikariusza generalnego, a ponadto był moderatorem wydziału katechetycznego, członkiem kolegium konsultorów i rady kapłańskiej^[6]. Pełnił funkcję moderatora II synodu plenarnego diecezji ełckiej^[7]. W 1992^[7] został ustanowiony prepozytem kapituły katedralnej ełckiej^[6].

16 listopada 2000 został mianowany biskupem diecezjalnym diecezji ełckiej^[9]. Ingres do katedry w Ełku odbył 16 grudnia 2000^[10].

W Episkopacie Polski był przewodniczącym Komisji ds. Instytutów Życia Konsekrowanego i Stowarzyszeń Życia Apostolskiego^[6], delegatem ds. nowych ruchów katolickich^[8], asystentem kościelnym Rady Ruchów Katolickich^[6] (przemianowaną na Ogólnopolską Radę Ruchów Katolickich^[11]), wiceprzewodniczącym Komisji ds. Powołań Kapłańskich^[6][7], a także członkiem Komisji ds. Apostolstwa Świeckich, ds. Duchowieństwa, ds. Seminariów Duchownych^[6], ds. Trzeźwości^[7], ds. Wydawnictw Katolickich, ds. Zakonnych^[6], uczestniczył też w spotkaniach Zespołów Biskupów Polski i Litwy ds. Kontaktów Wzajemnych^[12]. W 1995 był współkonsekratorem podczas sakry biskupa diecezjalnego kopenhaskiego Czeslawa Kozona^[1].

Był członkiem Związku Kurpiów. Często uczestniczył w uroczystościach kościelnych, religijno-patriotycznych, lokalnych w Myszyńcu, Ostrołęce, Kadzidle, Łysych i Lelisie. W kazaniach wygłaszanych podczas spotkań w rodzinnym regionie poruszał wątki dotyczące historii, kultury i tożsamości Kurpiów Zielonych. Zadbał o przesłanie do Biblioteki Watykańskiej Puszczy Kurpiowskiej w Pieśni księdza Władysława Skierkowskiego wydanej przez Związek Kurpiów. W 1999 w kolegiacie myszynieckiej przewodniczył mszy z okazji I Zjazdu Księży Rodaków Kurpiowszczyzny^[2]. Zaangażował się w upamiętnienie Adama Chętnika w katedrze łomżyńskiej^[2][13] i błogosławionego księdza Adama Bargielskiego w kolegiacie myszynieckiej^[14].

Zmarł 17 stycznia 2003 w Klinice Kardiologii w Białymstoku^[15] w następstwie przebytych trzech zawałów serca^[8]. Pochowany został 19 stycznia 2003 w tymczasowej krypcie biskupów ełckich w katedrze w Ełku^[15]. W maju 2014 jego szczątki przeniesiono do krypty biskupów ełckich w nowo wybudowanej kaplicy Jana Pawła II przy katedrze ełckiej^[16].

W Myszyńcu, w budynku dawnej organistówki, znajduje się izba z poświęconą mu ekspozycją muzealną^[17].

Jego imię noszą Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Kurpiowskiej z Myszyńca^[2][18], szkoła podstawowa w Wiśniowie Ełckim^[2][19], ulica w Ełku^[2] oraz skwer w Myszyńcu^[20].

• Nota biograficzna Edwarda Samsela na stronie diecezji ełckiej. [dostęp 2022-08-20].
• Edward Samsel [online], catholic-hierarchy.org [dostęp 2010-09-05]  (ang.).