Emercjanna Pociejowa
| Emerencjanna Agnieszka | |
._%D0%AD%D0%BC%D1%8D%D1%80%D1%8D%D0%BD%D1%86%D1%8B%D1%8F%D0%BD%D0%B0_%D0%9F%D0%B0%D1%86%D0%B5%D0%B9_(%D0%92%D0%B0%D1%80%D1%88%D1%8B%D1%86%D0%BA%D0%B0%D1%8F)_(%C3%81._M%C3%A1nyoki%252C_1718).jpg) Portret Emercjanny z Warszyckich Pociejowej przypisywany Ádámowi Mányokiemu z 1717/1718 roku[2] | |
 Herb Abdank Warszyckich | |
| Rodzina |
Warszyccy, |
|---|---|
| Data urodzenia |
ok. 1690 |
| Data śmierci |
po 1759 |
| Ojciec | |
| Matka |
Anna z Jordanów |
| Mąż |
– Ludwik Konstanty Pociej, |
| Dzieci |
Ludwika Marianna (Ewa Marianna) Pociejówna, ż. Franciszka Borzęckiego |
Emercjanna Agnieszka z Warszyckich Pociejowa secundo voto de Montmorency (ur. ok. 1690, zm. po 1759[3]) – hetmanowa wielka litewska, wojewodzina wileńska, metresa Augusta II Mocnego, przyjaciółka Elżbiety z Lubomirskich Sieniawskiej[4].
Biografia
Emercjanna Agnieszka[a] była córką Anny z Jordanów z Zakliczyna (zm. 1710) i Stanisława Warszyckiego (zm. 1704), miecznika koronnego. W lutym 1709 r. została drugą żoną Ludwika Konstantego Pocieja, poślubiając go na Jasnej Górze i wnosząc mu w posagu Pilicę[5]. Wypędzeni przez Szwedów Karola XII (i konfederatów warszawskich) z Wielkiego Księstwa Litewskiego państwo młodzi mieszkali początkowo w Ligocie, u teściowej Ludwika Konstantego[8].
Małżonkowie doczekali się kilkorga dzieci, z których dorosłości dożyła jedynie Ludwika Marianna[9] (Ewa Marianna[10]). Zgodne początkowo małżeństwo, po jakimś czasie zaczęło się psuć[11]. Emercjanna Agnieszka coraz częściej przebywała w Warszawie lub w otoczeniu króla Augusta II. Po 1715 r. Pociejowa została królewską metresą i w 1719 r., podczas separacji z Pociejem, urodziła królowi w Dreźnie nieuznaną oficjalnie córkę[11][12].
Często zapadała na zdrowiu, uchodziła za osobę niezrównoważoną psychicznie[13] i słynęła z ekscesów towarzyskich, a także z zamiłowania do jazdy konnej[14][15]. W trakcie ataków choroby chroniła się w warszawskich klasztorach, gdzie czasem odwiedzała ją Sieniawska[4], znana hetmanowej z dworu Marii Kazimiery lub ze stołecznej pensji wizytek[11] przy Krakowskim Przedmieściu 34. Okresy niedomagania zwykle szybko mijały i Emercjanna Agnieszka wiodła intensywne życie towarzyskie[11].
Po śmierci Ludwika Konstantego Pocieja na początku 1730 r. we wrześniu tegoż roku wyszła ponownie za mąż za hrabiego Josepha Alexandre’a[3][5] (Józefa Aleksandra[16]) de Montmorency de Bours (zm. 1759), syna Daniela de Montmorency i Marii de Lescar. Drugi mąż Emercjanny Agnieszki był generałem (Maréchal de camp[17]) wojsk saskich i członkiem gwardii konnej króla Augusta[5].
Emercjanna Agnieszka scedowała starostwo puńskie i stokliskie Sapieże, a szereszowskie – Flemmingowi, pułkownikowi gwardii litewskiej, a Pilicę sprzedała Marii z Wesslów Sobieskiej[5]. Państwo de Montmorency wyjechali do Francji, gdzie Polka otrzymała naturalizację. Prowadziła ostrą walkę z rodziną zmarłego męża, by zachować pozostałe po nim majątki dla ich córki Ludwiki Marianny (Ewy Marianny), która w 1731 r. wyszła za mąż za Franciszka Borzęckiego, podstolego wielkiego litewskiego[11]. Wychowanek hetmana – Antoni Aleksander Pociej – po kilkuletnich procesach odzyskał z rąk Borzęckich Różankę i Włodawę w 1736 r.[18]
W 1736 r. małżonkowie de Montmorency de Bours zostali wpisani do powstałego wówczas Bractwa św. Marii Magdaleny w Kromołowie. Należący do męża Emercjanny budynek rue du Cherche-Midi 85 w paryskiej 6. dzielnicy, zwany Hôtel de Montmorency-Bours, jest obecnie siedzibą Musée Hébert (muzeum poświęcone Ernestowi Hébertowi, filia Musée d’Orsay)[19].
Na podstawie testamentu Agnès-Émérentienne Warszicki[20] wiadomo, że przeżyła drugiego męża, który zmarł 13 marca 1759 r.[5]
Uwagi
Przypisy
- Portret Emercjanny z Warszyckich Pociejowej, Adám Mányoki (1673‒1757) (przypisywany) ok. 1717/1718. [w:] Skarby Królewskiej Kolekcji [on-line]. Polskie Radio. [dostęp 2025-01-02].
- ↑ Portret Emercjanny z Warszyckich Pociejowej, Adám Mányoki (1673‒1757) (przypisywany) ok. 1717/1718. [w:] Skarby Królewskiej Kolekcji [on-line]. Polskie Radio. [dostęp 2025-01-02].
- 1 2 3 Portret Agnieszki Emercjanny z Warszyckich Pociejowej. Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie. [dostęp 2025-01-02].
- 1 2 Popiołek i in. 2016 ↓, s. 72.
- 1 2 3 4 5 6 Aleksander Kot: 1633-1717 Warszyccy. jura-pilica.com. [dostęp 2025-01-02].
- ↑ Kuras 2015 ↓, s. 95.
- ↑ Morawski K. M.. Ze studyów nad kobietą polską w XVIII-tym wieku. „Przegląd Historyczny”. 12/1, s. 32, 1911.
- ↑ Ludwik Konstanty Pociej, Leonard Gabriel Pociej i in.. Genealogia imienia Pociejów. „Przegląd Poznański”. 30, s. 226, 1860. Jan i Stanisław Egbert Koźmianowie. [dostęp 2025-01-02].
- ↑ M. Minakowska: Ludwika Marianna Pociej h. Waga. sejm-wielki.pl. [dostęp 2025-01-01].
- ↑ Jerzy Ternes: Pociejowie jako właściciele dóbr włodawskich. W: Nad Bugiem we Włodawie. Historyczny i kulturowy portret miasta i mikroregionu. Małgorzata Kołacz-Chmiel, Renata Lesiakowska (red.). Lublin: Wydawnictwo Towarzystwa Nauki i Kultury „Libra”, 2024, s. 52. ISBN 978-83-64857-40-9. [dostęp 2025-01-01].
- 1 2 3 4 5 Autorzy tekstów źródłowych. Emercjanna Agnieszka Pociejowa (? - po 1736), Marek Kunicki-Goldfinger, Krystyna Siekierska, Norbert Gołdys (oprac.), [w:] Elektroniczny słownik języka polskiego XVII i XVIII wieku [dostęp 2025-01-02].
- ↑ Tadeusz Szulc. Kochanki i nieprawe dzieci królów polskich w okresie elekcyjnym (w świetle ówczesnych relacji). „Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego”. 10 (2007). s. 133. ISSN 1733-0335.
- ↑ Popiołek i in. 2016 ↓, s. 72, 98.
- ↑ Karolina Dzimira-Zarzycka: Chłopczyce na koniach? Portrety amazonek z kręgu Augusta II Mocnego. historiaposzukaj.pl. [dostęp 2025-01-02].
- ↑ Kuras 2015 ↓, s. 115, 119.
- ↑ Adam Boniecki: Herbarz polski. T. 2: Bonieccy h. Bończa – Chmieleńscy. Warszawa: Gebethner i Wolff, 1900, s. 92. [dostęp 2025-01-02].
- ↑ Joseph Alexandre de Montmorency. geneanet.org. [dostęp 2025-01-01].
- ↑ Damy Wielkopolski Wschodniej, cz.2: Córki wielkich rodów. [w:] Region Wielkopolska Wschodnia [on-line]. 2018-06-17. [dostęp 2025-01-01].
- ↑ Aleksander Kot: Pilickie ślady w Paryżu. jura-pilica.com. [dostęp 2025-01-01].
- ↑ Série K. Monuments historiques (cartons). Titre IV : Princes du sang (K 531 à K 578), „{{{czasopismo}}}”, Centre historique des Archives nationales, 2000, s. 135 [dostęp 2025-01-02].
Bibliografia
- Korespondencja Elżbiety z Lubomirskich Sieniawskiej, kasztelanowej krakowskiej. Bożena Popiołek, Urszula Kicińska, Agnieszka Słaby (oprac.). T. III: Jaśnie Oświecona Mościa Księżno Dobrodziejko. Rodzina, przyjaciele i klienci (wybór). Warszawa–Bellerive-sur-Allier: Wydawnictwo DiG, 2016, s. 72, 98, 117, 177, 192, 201, 206, 208, 209. ISBN 978-83-7181-987-2. [dostęp 2025-01-02].
- Ostatnie wielkie widowisko barokowej Europy. Polskie relacje z uroczystości weselnych Fryderyka Augusta i Marii Józefy w Wiedniu i Dreźnie w 1719 r.. Katarzyna Kuras, Jolanta Pabian (oprac.). Kraków: Uniwersytet Jagielloński, Towarzystwo Wydawnicze „Historia Iagellonica”, 2015, s. 95, 106, 115, 119, 123. ISBN 978-83-65080-15-8. [dostęp 2025-01-02}].