Filoteusz (Leszczyński)

Filoteusz

Metropolita tobolski i syberyjski
Kraj działania	Imperium Rosyjskie
Data i miejsce urodzenia	1650 Naddnieprze
Data i miejsce śmierci	31 maja 1727 Tiumeń
Miejsce pochówku	Tiumeń
Metropolita tobolski i syberyjski
Okres sprawowania	1715–1721
Wyznanie	prawosławne
Kościół	Rosyjski Kościół Prawosławny
Inkardynacja	Eparchia tobolska i tiumeńska
Śluby zakonne	przed 1701
Chirotonia biskupia	4 stycznia 1702

Filoteusz, imię świeckie Rafał Leszczyński, imię mnisze wielkiej schimy Teodor (ur. 1650 na Ukrainie, zm. 20 maja^?/31 maja 1727 w Tiumeni) – biskup Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego, misjonarz na Syberii, święty prawosławny.

Pochodził ze szlacheckiej rodziny Leszczyńskich^[1]. Ukończył Akademię Mohylańską w Kijowie, po czym ożenił się i przyjął święcenia kapłańskie. Po śmierci żony, jaka nastąpiła po krótkim czasie od ślubu, wstąpił do Ławry Kijowsko-Pieczerskiej. Po pewnym czasie objął w niej obowiązki ekonoma, a w 1701, zachowując tę funkcję, został równocześnie przełożonym Swieńskiego Monasteru Zaśnięcia Matki Bożej w Briańsku, ówcześnie placówki filialnej Ławry Pieczerskiej^[1].

4 stycznia 1702 miała miejsce jego chirotonia na biskupa tobolskiego i syberyjskiego, w której jako konsekratorzy wzięli udział metropolici: rostowski Dymitr, riazański Stefan i laodycejski Parteniusz^[2]. W swojej eparchii otworzył 288 cerkwi, zwiększając liczbę czynnych placówek duszpasterskich ze 160 do 448. Otworzył również 37 monasterów i szereg szkół przycerkiewnych, w tym część przeznaczoną wyłącznie dla ludności miejscowej, nierosyjskiej. Cerkiew przypisuje mu ochrzczenie nawet 40 tys. rdzennych mieszkańców Syberii. W okresie sprawowania urzędu przez metropolitę Filoteusza, który praktycznie stale przebywał w podróżach duszpasterskich, został utworzony od podstaw system pracy misyjnej na Syberii, kontynuowanej przez jego następców^[2]. Otworzył szkołę słowiano-łacińską w Tobolsku dla dzieci duchownych i sprowadził do niej wykształconych mnichów kijowskich w charakterze nauczycieli. Wzniósł również sobór Trójcy Świętej w Tiumeni^[1].

W 1711, z powodu choroby^[1], odszedł w stan spoczynku i zamieszkał w monasterze Trójcy Świętej w Tiumeni. Złożył śluby mnisze wielkiej schimy, przyjmując imię Teodor. W 1715 ponownie powierzono mu obowiązki ordynariusza eparchii tobolskiej, które pełnił przez sześć lat. Mimo formalnego przejścia w stan spoczynku, schimetropolita Teodor kontynuował pracę misyjną, podróżując wśród rdzennych ludów Syberii i głosząc prawosławie^[2]. Zainicjował przebudowę soboru Mądrości Bożej i Zaśnięcia Matki Bożej w Tobolsku w stylu baroku kozackiego znanego mu z Ukrainy Naddnieprzańskiej^[3]. Zmarł w 1727 i został pochowany w monasterze w Tiumeni. Według Cerkwi jego ciało nie uległo rozkładowi^[1].

Kanonizowany przez Rosyjski Kościół Prawosławny^[1].