Futro (heraldyka)

Futro – w heraldyce trzecia obok metali i emalii grupa tynktur. W przypadku futer nie obowiązuje zasada alternacji (czyli niekładzenia barwy na barwę i metalu na metal). Futra można dowolnie kombinować z innymi futrami, z metalami i emaliami.

Futro zwykłe / kuśnierka

fr. vair au naturel
ang. vair bellies

Futro zwykłe czyli kuśnierka jest pokryciem pola lub figury futerkami bliżej nieokreślonych małych zwierząt. Pierwotnie były to futerka np. wiewiórek, popielic, łasic itp. Jako, iż futra te z pewnej nawet niewielkiej odległości trudno było odróżnić, przyjęło się w heraldyce ogólne określenie futra zwykłego.

Wyjątek stanowią futro gronostajowe opisane poniżej oraz sobolowe, które to stało się pod francuską nazwą sable synonimem tynktury czarnej.

Futro gronostajowe

fr. hermine
ang. ermine

W odróżnieniu od innych futer futro gronostajowe stało się samodzielną tynkturą. Można je przedstawiać w postaci naturalnej lub w postaci stylizowanych czarnych ogonków na srebrnym podłożu. Obie te formy są sobie tożsame. Oprócz tego istnieje wiele barwnych odmian postaci stylizowanej.

Futro vair

fr. i ang. vair

Pierwowzorem futra vair były najprawdopodobniej skrawki futerek popielic luźno poprzyczepianych do tarczy. Skrawki te mogły być również farbowane. Od farbowanych futerek wywodzą się furta vair o innym niż srebrno-niebieskim ubarwieniu. W wyniku dalszego rozwoju różnych rodzajów podziałów pól tarczy zaczęto i podziały innymi liniami zaliczać do futer typu vair. Starszą odmianą jest vair z dzwonków o zarysie w postaci łuków zwana vairem antycznym.

Futro z łusek (papelone)

fr. papelonné
ang. scaly / escaillé

Futro z łusek lub ... w łuskę oznacza wzór przypominający pokrycie łuską. Bez nazwania barwy przyjmuje się domyślnie tło srebrne. W przypadku łuski dwubarwnej blazonuje się najpierw barwę łuków samych będących tu figurą zaszczytną, a następnie główną barwę czyli barwę samej łuski.

Futro z piór (plumete)

fr. plumeté
ang. plumetty

Plumete oznacza pokrycie figury szachownicą ukośną z piór naturalnych lub stylizowanych. Forma naturalna i stylizowana czarno-srebrna są tożsame.

U form stylizowanych można również używać różnych kombinacji barw.

Tkaniny

W zasadzie nie istnieje w heraldyce pojęcie tkaniny heraldycznej. Istnieją jednak dwa wzory pochodzące od (cennych) tkanin używanych we Francji do celów heraldycznych i traktowane jak futra. Są to:

Découpé

czyli skrawki czerwonego sukna poprzyczepiane na złotym tle przypominające kształtem nieco nieforemne rożki skierowane rogami ku górze.

Paillé

czyli sukno – najczęściej zielone – ze złotym haftem przedstawiającym trzy obręcze połączone łańcuchami lub trzy wianki połączone gałązkami. Wewnątrz tych obręczy/wianków znajdują się lilie, lwy lub orły. Ze względu na formę wykorzystuje się je wyłącznie do pokrywania podłużnych figur zaszczytnych lub heraldycznych.

Tworzenie nowych futer

Możliwe jest również tworzenie nowych futer poprzez łączenie (elementów) futer już istniejących.

„Nibyfutra“ czyli wzory o znamionach futer

Obok ww. istnieje cały szereg wzorów posiadających znamiona futer. Są to:

  • Pokrycie. O pokryciu mówimy, gdy całe pole lub figura wypełnione są na wzór parkietu.
  • Usłanie albo usianie. Wiele małych figur rozdzielonych, podobnie jak ogonki w futrze gronostajowym, może być obciętych u brzegu pola lub częściowo zakrytych przez inne figury.
    Uwaga! czasami spotyka się figury towarzyszące czyli rozrzucone po polu. Nie posiadają one wtedy znamion futra (nie wykraczają poza brzeg ani nie mogą być zakryte).
  • Spoinowanie. O spoinowaniu mowa gdy na polu lub figurze znajduje się siatka o pewnym wzorze. Najczęściej jest to tzw. murowanie.
  • Zapełnienie. Zapełnienie to usłanie w którym figury stykają się ze sobą.

Zobacz też

Bibliografia

  • Gert Oswald: Lexikon der Heraldik, Bibliographisches Institut, Leipzig, 1984, ISBN 3-411-02149-7
  • Johann Siebmacher (Begr.), Horst Appuhn (opr.): Johann Siebmachers Wappenbuch von 1605. Orbis, München 1999, ISBN 3-572-10050-X

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.