Jacana

	Jacana
	Brisson, 1760
	; Długoszpon krasnoczelny (J. jacana)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	siewkowe
Podrząd	bekasowce
Parvordo	Jacanida
Nadrodzina	Jacanoidea
Rodzina	długoszpony
Rodzaj	Jacana
	Typ nomenklatoryczny
	Parra jacana Linnaeus, 1758
Synonimy
	Parra Linnaeus, 1766; Asarcia Sharpe, 1896;
	Parra Linnaeus, 1766; Asarcia Sharpe, 1896;
Gatunki
	2 gatunki – zobacz opis w tekście
	2 gatunki – zobacz opis w tekście

Jacana – rodzaj ptaków z rodziny długoszponów (Jacanidae).

Zasięg występowania

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Ameryce (Kuba, Haiti, Dominikana, Jamajka, Meksyk, Belize, Gwatemala, Salwador, Honduras, Nikaragua, Kostaryka, Panama, Kolumbia, Trynidad i Tobago, Wenezuela, Gujana, Surinam, Gujana Francuska, Brazylia, Ekwador, Peru, Boliwia, Paragwaj, Argentyna i Urugwaj)^[5].

Morfologia

Długość ciała 17–25 cm, rozpiętość skrzydeł 36–40 cm; masa ciała samic 112–161 g, samców 78,9–118 g^[5]^[6].

Systematyka

Etymologia

Jacana: port. nazwa jaçanã dla długoszpona krasnoczelnego, od nazwy w języku tupi Yassānā lub Yahānā „bardzo czujny lub bardzo głośny ptak”, nazwa dla chruściela lub innego ptaka wodnego^[7].
Parra: łac. parra lub parrus „wróżebny ptak”, na pewno nie długoszpon, ale nigdy właściwie nie został zidentyfikowany. Rodzaj Parra utworzony przez Linneusza w 1766 roku zawiera: jeden gatunek niemożliwy do zidentyfikowania (P. dominica), jedną czajkę (Charadriidae) (P. senegalla), dwa długoszpony (Jacanidae) (P. jacana i P. variabilis) oraz jednego skrzydłoszpona (Anhimidae) (P. chavaria)^[8]. Gatunek typowy: Parra jacana Linnaeus, 1758.
Asarcia: gr. ασαρκια asarkia „chudość”, od ασαρκος asarkos „bez mięsa, goły”, od negatywnego przedrostka α- a-; σαρξ sarx, σαρκος sarkos „mięso”^[9]. Gatunek typowy: Parra variabilis Auct., nie Parra variabilis Linnaeus, 1766 (= Fulica spinosa Linnaeus, 1766).

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące gatunki^[10]:

Jacana spinosa (Linnaeus, 1758) – długoszpon żółtoczelny
Jacana jacana (Linnaeus, 1766) – długoszpon krasnoczelny

Przypisy

↑ Jacana, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ M.J. Brisson: Ornithologie, ou, Méthode contenant la division des oiseaux en ordres, sections, genres, especes & leurs variétés, a laquelle on a joint une description exacte de chaque espece, avec les citations des auteurs qui en ont traité, les noms quils leur ont donnés, ceux que leur ont donnés les différentes nations, & les noms vulgaires. T. 5. Parisiis: Ad Ripam Augustinorum, apud Cl. Joannem-Baptistam Bauche, bibliopolam, ad Insigne S. Genovesae, & S. Joannis in Deserto, 1760, s. 121. (fr. • łac.).
↑ C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 12. T. 1. Cz. 1. Holmiae: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1766, s. 259. (łac.).
↑ R.B. Sharpe: Catalogue of the birds of the British Museum. Cz. 24. London: Printed by order of the Trustees, 1896, s. 68. (ang.).
1 2 D.A. Jenni: Family Jacanidae (Jacanas). W: J. del Hoyo, A. Elliott & J. Sargatal: Handbook of the Birds of the World. Cz. 3: Hoatzin to Auks. Barcelona: Lynx Edicions, 1996, s. 291. ISBN 84-87334-20-2. (ang.).
↑ D.W. Winkler, S.M. Billerman & I.J. Lovette: Jacanas (Jacanidae), version 1.0. W: S.M. Billerman, B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg (redaktorzy): Birds of the World. Ithaca, NY: Cornell Lab of Ornithology, 2020. DOI: 10.2173/bow.jacani1.01. [dostęp 2025-01-25]. (ang.).
↑ Jacana, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2021-12-29] (ang.).
↑ Parra, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2021-12-29] (ang.).
↑ Asarcia, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2021-12-29] (ang.).
↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Jacanidae Des Murs, 1854 - długoszpony - Jacanas (Wersja: 2022-09-29). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2025-01-25].

[itis-1] Jacana, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[Brisson-2] M.J. Brisson: Ornithologie, ou, Méthode contenant la division des oiseaux en ordres, sections, genres, especes & leurs variétés, a laquelle on a joint une description exacte de chaque espece, avec les citations des auteurs qui en ont traité, les noms quils leur ont donnés, ceux que leur ont donnés les différentes nations, & les noms vulgaires. T. 5. Parisiis: Ad Ripam Augustinorum, apud Cl. Joannem-Baptistam Bauche, bibliopolam, ad Insigne S. Genovesae, & S. Joannis in Deserto, 1760, s. 121. (fr. • łac.).

[Linnaeus-3] C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 12. T. 1. Cz. 1. Holmiae: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1766, s. 259. (łac.).

[Sharpe-4] R.B. Sharpe: Catalogue of the birds of the British Museum. Cz. 24. London: Printed by order of the Trustees, 1896, s. 68. (ang.).

[Jenni-5] 1 2 D.A. Jenni: Family Jacanidae (Jacanas). W: J. del Hoyo, A. Elliott & J. Sargatal: Handbook of the Birds of the World. Cz. 3: Hoatzin to Auks. Barcelona: Lynx Edicions, 1996, s. 291. ISBN 84-87334-20-2. (ang.).

[botw-6] D.W. Winkler, S.M. Billerman & I.J. Lovette: Jacanas (Jacanidae), version 1.0. W: S.M. Billerman, B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg (redaktorzy): Birds of the World. Ithaca, NY: Cornell Lab of Ornithology, 2020. DOI: 10.2173/bow.jacani1.01. [dostęp 2025-01-25]. (ang.).

[7] Jacana, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2021-12-29] (ang.).

[8] Parra, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2021-12-29] (ang.).

[9] Asarcia, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2021-12-29] (ang.).

[Mielczarek&Kuziemko-10] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Jacanidae Des Murs, 1854 - długoszpony - Jacanas (Wersja: 2022-09-29). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2025-01-25].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]