Klan (serial telewizyjny)

Klan

Gatunek	obyczajowy, opera mydlana
Kraj produkcji	Polska
Oryginalny język	polski
Twórcy	Wojciech Niżyński
Główne role	patrz sekcja Obsada
Muzyka tytułowa	Piosenka „Życie jest nowelą” – wykonanie: Ryszard Rynkowski (od 1997) Jacek Borkowski, Tomasz Stockinger, Izabela Trojanowska, Kaja Paschalska (od 2021)
Liczba odcinków	4514[a]
Liczba serii	28
Nagrody	Telekamery „Tele Tygodnia” (1999, 2000)
Produkcja
Reżyseria	Paweł Karpiński (od 1997) Jakub Z. Ruciński (1997–2008) Ryszard Dreger (2008) Andrzej Chichłowski (2008) Jarosław Marszewski (od 2008) Tomasz Wiszniewski (2008-2016) Tadeusz Arciuch (1997–1999) Paweł Chmielewski (od 2016) Krzysztof Gruber (1997−2000) Wojciech Pacyna (1997−2000) Jacek Sołtysiak (1997−2000) Zbigniew Trzciński (2005−2006) Adam Molak (od 2017) Michał Fazlejew (od 2018) Sebastian Chondrokostas (od 2019) Jerzy Sztwiertnia (2016–2019) Janusz Petelski (2016–2017) Przemyslaw Angerman (2016–2017) Mateusz Śliwa (2020)
Scenariusz	Wojciech Warecki i inni
Muzyka	Marek Bychawski
Czas trwania odcinka	ok. 22 min
Pierwsza emisja
Kraj oryginalnej emisji	Polska
Stacja telewizyjna	TVP1
Pierwsza emisja	od 22 września 1997
Status	trwający
Format obrazu	4:3 (odcinki: 1-1502) 16:9 (odcinki: od 1503)
Format dźwięku	stereo
Strona internetowa

Klan – polski codzienny serial obyczajowy emitowany na antenie TVP1 od 22 września 1997^[1][2]. Jest to najdłużej nadawany serial polskiej produkcji.

Serial opowiada o losach wielopokoleniowej rodziny Lubiczów, której seniorami są Maria i Władysław Lubiczowie. Maria była właścicielką rodzinnej apteki „Pod Modrzewiem”, a Władysław – kuratorem sądowym do spraw nieletnich. W czasie 50 lat małżeństwa dochowali się piątki dzieci, a następnie gromadki wnucząt i kilku prawnuków.

Najstarszą córką Lubiczów jest Elżbieta, która prowadziła z matką aptekę. Związała się z Jerzym Chojnickim, z którym ma dwójkę dzieci, Beatę i Michała. Bratem-bliźniakiem Elżbiety jest Paweł, który jest chirurgiem i współwłaścicielem prywatnej kliniki w Warszawie „El-Med”. Jego żoną była Krystyna, wykładowczyni slawistyki na Uniwersytecie Warszawskim. Doczekali się dwóch córek, Agnieszki i o sześć lat młodszej Aleksandry, a także syna Pawła. Trzecie dziecko Marii i Władysława, Monika, z powodu osobistej tragedii sprzed lat nie utrzymuje kontaktów z rodziną. Prowadziła butik „Ramona” w centrum Warszawy, a następnie – po odnowieniu kontaktów z rodziną – została właścicielką restauracji „Rosso”. Ma syna, Daniela. Ryszard, drugi syn Lubiczów, miał żonę, Grażynę, która pracuje jako pielęgniarka. Dorota, najmłodsze dziecko seniorów rodu, wybrała życie zakonne.

Przez lata emisji serialu rodzina Lubiczów przeżyła liczne wydarzenia oraz powiększyła się, jednak nie ma już wśród bohaterów protoplastów rodu, Marii i Władysława, a także Ryszarda i Doroty. W wyniku powikłań po zapaleniu opon mózgowych zmarła również żona Pawła, Krystyna.

Pierwsze trzy odcinki pilotażowe serialu wyemitowano w TVP1 16, 17 i 18 czerwca 1997 roku o godzinie 17:25 w ramach konkursu na nową polską telenowelę, który Klan wygrał, pokonując seriale Zaklęta i Złotopolscy. Regularna emisja rozpoczęła się 22 września 1997 od powtórek odcinków pilotażowych.

Do czerwca 2010 roku serial emitowany był w TVP Polonia z kilkutygodniowym opóźnieniem z angielskimi napisami. Emisja została przerwana na odcinku 1890. Powtórki najstarszych odcinków kilkakrotnie były emitowane także w TVP3, ostatni raz w 2005 roku. Serial nadawany jest w stereofonii, z teletekstem dla osób niesłyszących, dostępnym na stronie 777 Telegazety. Początkowo wyświetlany w formacie 4:3, od września 2008 roku w formacie 16:9.

Klan ma sztywną konstrukcję poszczególnych odcinków, a zmiany w niej dokonywane są zwykle kosmetyczne. Akcja każdego odcinka rozgrywa się w dniu jego emisji – tak więc obejmuje on najwyżej jedną dobę z życia bohaterów. Wyjątkami są przerwy w nadawaniu serialu (np. z powodu żałoby narodowej lub transmisji wydarzeń sportowych). Każdy odcinek rozpoczyna się sceną z tymi samymi bohaterami, którzy obecni byli w ostatniej scenie odcinka poprzedniego. Ostatni odcinek w tygodniu na ogół kończy się zawieszeniem akcji.

Na początku 2016 roku w mediach pojawiały się informacje o możliwym bliskim zakończeniu produkcji serialu^[3]. Ostatecznie wiosną 2016 roku TVP udzieliła informacji, że renegocjowała umowę na dalszą produkcję Klanu^[4]. Spekulacje o zdjęciu produkcji z anteny pojawiły się jeszcze latem tego samego roku, gdy po raz pierwszy w historii od początku emisji nie zostały nadane w wakacje powtórkowe odcinki ostatniej premierowej serii. Od tego momentu w miesiącach wakacyjnych nie były już nadawane odcinki telenoweli w telewizji. Wszystkie epizody od odcinka 1 (premiera telewizyjna – 22 września 1997) są dostępne bezpłatnie drogą internetową w serwisie vod.tvp.pl^[5].

16 marca 2020 roku Telewizja Polska podjęła decyzję o zawieszeniu realizacji serialu na czas nieokreślony z powodu rozprzestrzeniania się koronawirusa w Polsce i wprowadzonego tam stanu zagrożenia epidemiologicznego. Premierowe odcinki były emitowane na antenie TVP1 do 3 kwietnia^[6][7]. We wrześniu 2020 roku na antenę TVP1 wróciły premierowe odcinki serialu.

Od 31 sierpnia 2020 roku powtarzane są odcinki Klanu od pierwszej serii. Nadawane są one w TVP Seriale od poniedziałku do piątku ok. godziny 9:50, natomiast ok. godziny 4:30 powtarzany jest ostatni emitowany odcinek (emisje codziennie oprócz weekendów, bez emisji w dni robocze przypadające podczas długiego weekendu majowego). Odcinki powtórkowe można oglądać również w wakacje poza sobotami i niedzielami^[8][9]. 3 stycznia 2022 roku telewizja regionalna TVP3 w swoim paśmie ogólnopolskim rozpoczęła emisję telenoweli od pierwszego odcinka. Była ona nadawana raz w tygodniu, w poniedziałek o godzinie 10:05 po jednym epizodzie. Została ona zakończona w czerwcu 2022 roku^[10].

We wrześniu 2022 roku na antenie TVP1 rozpoczęto emisję powtórek serialu od odc. 4012, co spowodowało, że pierwszy raz od 2015 roku, ostatnia nagrana seria była w okresie letnim powtarzana w telewizji linearnej. Klan można było zatem oglądać w tym czasie od poniedziałku do piątku, rano o godzinie 6:05 po jednym odcinku dziennie^[11]. Od 6 września 2022 roku bieżące odcinki telenoweli były powtarzane przez TVP1 o godzinie 4:45 również od poniedziałku do piątku w miesiącach od września do czerwca. 28 października 2024 roku, Telewizja Polska zakończyła nadawanie powtórek bieżących odcinków serialu w telewizji^[12][13].

W okresie letnim 2024 roku, Telewizja Polska nie emitowała na żadnej ze swoich anten powtórek zakończonego 7 czerwca tego roku, 27. sezonu telenoweli^[14].

Motywem muzycznym serialu „Klan” od początku jego emisji jest piosenka „Życie jest nowelą” napisana przez Krzesimira Dębskiego do słów Jacka Cygana, którą to do 24 sezonu produkcji wykonywał Ryszard Rynkowski. Wraz z rozpoczęciem 25. sezonu (we wrześniu 2021) odświeżono piosenkę z czołówki; oprócz Rynkowskiego wykonują ją także: Izabela Trojanowska, Jacek Borkowski, Kaja Paschalska i Tomasz Stockinger^[15].

W latach 1997-2022 serial był kręcony na fikcyjnej Sadybie w Podkowie Leśnej Willi Renata.

W pierwszych latach emisji telenowela wyznaczała społeczne trendy, poruszała sprawy ważne społecznie, a przede wszystkim ukazywała codzienne życie wielopokoleniowej rodziny Lubiczów. Z czasem zaczęły dziać się w niej dziwne wydarzenia, które często wyrywane z kontekstu, jako nadwyraz absurdalne zaczęły krążyć w przestrzeni internetowej. Nagrania te były setki tysięcy razy oglądane w różnych serwisach internetowych. Najsłynniejszym kontem istniejącym na dwóch największych portalach społecznościowych jest Beka z Klanu, w którym umieszczane są zdaniem twórców najdziwniejsze sytuacje z serialu budzące śmiech, a czasem zażenowanie^[16].

• 1998: Telekamery 1998 – II miejsce
• 1999: Telekamery 1999 – I miejsce^[17]
• 2000: Telekamery 2000 – I miejsce^[18]
• 2001: Telekamery 2001 – II miejsce
• 2002: Telekamery 2002 – III miejsce
• 2003: Telekamery 2003 – II miejsce
• 2004: Telekamery 2004 – II miejsce
• 2006: Telekamery 2006 – V miejsce
• 2008: Telekamery 2008 – V miejsce
• 2011: Telekamery 2011 – III miejsce
• 2013: Telekamery 2013 – V miejsce

Uwaga: tabela zawiera informacje odnoszące się wyłącznie do pierwszej emisji telewizyjnej; nie uwzględniono w niej ewentualnych prapremier w serwisach internetowych (np. TVP VOD).

Ponadto w roku 2022 powstał bożonarodzeniowy odcinek specjalny zatytułowany „Wigilia z Lubiczami”^[21]. Reportaż w reżyserii Grzegorza Sadurskiego pokazano na antenie TVP1 24 grudnia 2022 roku o godzinie 12.00.

• Klan w bazie filmpolski.pl
• Klan w bazie Filmweb
• Zdjęcia z filmu Klan w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”
• Klan w bazie IMDb (ang.)
• Klan na swiatseriali.pl
• Oficjalna strona serialu wraz z wszystkimi odcinkami w portalu vod.tvp.pl