Jarosyt
 Jarosyt - kryształ (2 mm) | |
| Właściwości chemiczne i fizyczne | |
| Skład chemiczny | |
|---|---|
| Twardość w skali Mohsa | |
| Przełam | |
| Łupliwość |
dobra, wyraźna wg {0001}[1], niewyraźna wg dwuścianu podstawowego[2] |
| Pokrój kryształu |
tabliczkowy, wrzecionowaty[2] |
| Układ krystalograficzny | |
| Właściwości mechaniczne | |
| Gęstość | |
| Właściwości optyczne | |
| Barwa |
żółty i brązowy w odcieniach, bursztynowy[1] |
| Rysa |
bladożółta[1] |
| Połysk | |
| Współczynnik załamania |
1,713–1,820 (jednoosiowy)[1] |
| Dodatkowe dane | |
| Klasyfikacja Strunza |
7.BC.10[1] |
Jarosyt – minerał, zasadowy uwodniony siarczan potasu i żelaza o wzorze KFe3+3(OH)6(SO4)2. Ten minerał siarczanowy powstaje w złożach rud poprzez utlenianie siarczków żelaza. Jarosyt jest często wytwarzany jako produkt uboczny podczas oczyszczania i rafinacji cynku, a także występuje w kwaśnych odpływach wód kopalnianych.
Jarosyt został odkryty przez Augusta Breithaupta w Barranco del Jaroso w Sierra de la Almagrera w prowincji Almería w Hiszpanii - stąd nazwa.
Czasem jest mylony z limonitem i getytem, którym towarzyszy w utlenionej części złoża rudy. Jarosyt jest żelazowym analogiem ałunu glinowo-potasowego.
Właściwości
Minerał kruchy, przezroczysty[1], rozcierany w dotyku tłustawy. Rozpuszcza się w kwasie solnym[1]. Jest silnie piroelektryczny[1]. Zazwyczaj tworzy bardzo małe kryształy o pokroju tabliczkowym, wrzecionowatym,[2] romboedryczne. Niekiedy tworzy pseudomorfozy. Występuje w skupieniach łuskowych, włóknistych, groniastych, pylastych, ziarnistych i ziemistych[2]. Tworzy też naskorupienia i naloty[2]. Częstymi zanieczyszczeniami w strukturze są sód, ołów i srebro[1].
Do grupy jarosytu należą:
- jarosyt (jarosyt potasowy)
- natrojarosyt (jarosyt sodowy) – rozpowszechniony w łupkach pirytowych w Czechach.
- hydroniojarosyt (jarosyt hydroniowy) – znaleziony na Grenlandii, na Cyprze (cyprusyt), w Utah (utahit) i Finlandii.
- ammoniojarosyt (jarosyt amonowy) – znaleziony w łupkach węglowych w Utah
- argentojarosyt (jarosyt srebrowy) – minerał wtórny znaleziony w Utah
- plumbojarosyt (jarosyt ołowiowy) – znaleziony w Turcji i w USA
Najczęściej występują w postaci izomorficznych roztworów stałych. Skrajne ich ogniwa występują rzadziej, a własności chemiczne i fizyczne są zbliżone.
Występowanie
Powstaje przez utlenianie rud bogatych w siarczki żelaza. Najczęściej współwystępuje z takimi minerałami jak: limonit, hematyt, ałunit, kwarc, gips i złoto[1], skorodyt, arseniosyderyt i farmakosyderyt[2].
Miejsca występowania: Niemcy – Rudawy, Hiszpania, Grecja, Rosja – Ural, USA – Dakota Południowa, Chile.
W Polsce występuje powszechnie m.in. w Górach Świętokrzyskich, na Śląsku (okolice Olkusza, Tarnowskich Gór), na Dolnym Śląsku – w wyrobiskach kopalń kruszców i węgla.
W 2004 roku łazik MER-B odkrył ten minerał na Marsie, co zostało uznane za silny dowód przemawiający za istnieniem kiedyś na Marsie ciekłej, kwaśnej wody.
Przypisy
Zobacz też
Bibliografia
- A. Bolewski, A. Manecki – Mineralogia szczegółowa – Wyd. PAE W-wa 1993
- W. Schumann – Minerały świata – O. Wyd. „Alma - Press” 2003 r.