Juliusz Frist

Juliusz Frist
Data i miejsce urodzenia

3 grudnia 1887
Kraków

Data i miejsce śmierci

22 kwietnia 1942
pod Orelcem

Zawód, zajęcie

przedsiębiorca

Narodowość

żydowska

Tytuł naukowy

doktor praw

Alma Mater

Uniwersytet Jagielloński

Rodzice

Henryk, Gitla

Małżeństwo

Dorota z d. Bannet

Dzieci

Karolina, Zofia

Krewni i powinowaci

Andrzej Jus (szwagier), Ludwik Jus (swat)

Juliusz Frist (ur. 3 grudnia 1887 w Krakowie, zm. 22 kwietnia 1942 pod Orelcem) – doktor praw, przedsiębiorca, ofiara Holokaustu.

Życiorys

Rodzina i wykształcenie

Juliusz Frist urodził się 3 grudnia 1887[a] w Krakowie w rodzinie żydowskiej, od lat zamieszkującej w tym mieście[1][2]. Był synem Henryka Frista (założyciel Salonu Malarzy Polskich przy ulicy Floriańskiej 37 w Krakowie)[3][4][5] i Gitli (wzgl. Gusty, córki antykwariusza Jakuba Mendla Himmelblaua)[1][6]. Miał braci[7].

Ukończył gimnazjum oraz studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego[8]. Uzyskał stopień doktora praw[1]. Podjął pracę w zawodzie prawniczym w Bozen na obszarze ówczesnych Austro-Węgier[8].

Związał się z Dorotą Bannet[9] [3][10][11][1]. Miał córki Karolinę i Zofię[12][13].

Okres międzywojenny

Zakłady Graficzne „Akropol” (przed 1934)

W II Rzeczypospolitej zdecydował się skupić na rozwoju przedsiębiorstwa pozostawionego przez ojca[14]. Prowadził przedsiębiorstwo Zakłady Graficzne „Akropol”[15], utrzymujące odziedziczony po ojcu Salon Malarzy Polskich[16][17][5].

II wojna światowa

Po wybuchu II wojny światowej we wrześniu 1939 wyjechał wraz z żoną Dorotą i córką Karoliną pociągiem na wschód do Lwowa, gdzie czekała na nich córka Zofia[18]. Ta podjął pracę w sklepie fotograficznym[19]. Po ataku Niemiec na ZSRR z 22 czerwca 1941 i wkroczeniu Niemców dnie mógł już pracować[20]. Pod koniec 1941 postanowił opuścić miasto i z bliskimi przedostał się do wsi Orelec[21]. Tam mieszkał do 1942, gdy wraz z żoną i córką Zofią zostali zamordowani przez Niemców w egzekucji[22][1][9][12].

Upamiętnienie

Katedra Farmakologii i Toksykologii Wydziału Medycznego na Uniwersytecie w Toronto przyznaje Nagrodę Pamięci Juliusza, Doroty i Zofii Fristów w Neuropsychofarmakologii (dla młodych naukowców w tej dziedzinie) oraz Doroczną Nagrodę Pamięci Fristów-Jusów w Neuropsychofarmakologii (dla absolwentów)[23].

W 2018 w Krakowie ukazała się publikacja pt. Salon malarzy polskich Henryka Frista (1885–1939), przedstawiająca dorobek wydawniczy rodzinnego przedsiębiorstwa Fristów (autorzy książki: Aleksander B. Skotnicki i Marek Sosenko)[17].

Uwagi

  1. W opublikowanych w Instytucie Jad Waszem świadectwach dotyczących Juliusza Frista pojawiały się różne daty urodzenia. Jego córka podała 3 grudnia 1887, w innych dokumentach-świadectwach widnieją lata 1888, 1890, 1891, zaś w dokumencie tabelarycznym będącym listą osób, podano rok 1890. W książce Our Journey in the Valley of Tears Andrzej i Karolina Jusowie podali przy wspomnieniach z roku 1940, że wtedy Juliusz Frist był we wczesnych latach 50. Z uwagi na rozbieżności należy przyjąć datę 3 grudnia 1887 podaną przez córkę Karolinę za najbardziej prawdopodobną, tym bardziej że w osobnym świadectwie wskazała ona datę urodzenia swojej matki 28 listopada 1891, a całość koreluje z informacją w ww. książce wspomnieniowej, gdzie podano, że Juliusza i Dorotę Fristów dzieliły cztery lata różnicy.

Przypisy

  1. 1 2 3 4 5 Victims/individuals. Juliusz Frist. yvng.yadvashem.org. [dostęp 2021-04-05]. (ang.).
  2. Our Journey 1991 ↓, s. 14, 15, 49.
  3. 1 2 Our Journey 1991 ↓, s. 16.
  4. Salon Malarzy Polskich, Henryk Frist i Spółka w Krakowie. sztetl.org.pl. [dostęp 2020-09-09].
  5. 1 2 Adriana Zalewska-Wąsowicz, Łukasz Grzyb: Zbiory. muzeum.nysa.pl. [dostęp 2021-04-05].
  6. Krakowskie judaica: Eugeniusz Duda. Kraków: Wydawnictwo PPTK, 1991, s. 52.
  7. Our Journey 1991 ↓, s. 16, 19, 131.
  8. 1 2 Our Journey 1991 ↓, s. 15.
  9. 1 2 Victims/individuals. Dorota Frist. yvng.yadvashem.org. [dostęp 2021-04-05]. (ang.).
  10. Dwudziestolecie krakowskiego Tow. Ratunkowego. Nowości Illustrowane”. Nr 24, s. 7-8, 17 czerwca 1911.
  11. Our Journey 1991 ↓, s. 14–15, 16–17, 19, 50, 205.
  12. 1 2 Victims/individuals. Zofia Frist. yvng.yadvashem.org. [dostęp 2021-04-05]. (ang.).
  13. Our Journey 1991 ↓, s. 14, 38, 50, 52.
  14. Our Journey 1991 ↓, s. 18.
  15. Wydawnictwa Księgarni Salonu Malarzy Polskich Henryk Frist i Ska, Kraków, Florjańska 37. Kraków: Wydawnictwo Salonu Malarzy Polskich, 1934, s. 3.
  16. Our Journey 1991 ↓, s. 19.
  17. 1 2 Salon malarzy polskich Henryka Frista (1885-1939). religijna.pl. [dostęp 2021-04-05].
  18. Our Journey 1991 ↓, s. 14, 30.
  19. Our Journey 1991 ↓, s. 21, 54.
  20. Our Journey 1991 ↓, s. 97.
  21. Our Journey 1991 ↓, s. 108.
  22. Our Journey 1991 ↓, s. 156–157.
  23. Frist Awards. pharmtox.utoronto.c. [dostęp 2020-09-12]. (ang.).

Bibliografia

  • Andrzej Jus, Karolina Jus: Our Journey in the Valley of Tears. Toronto: University of Toronto Press, 1991, s. 1–307. ISBN 0-9695254-0-0.