Karolina Jus

Po wybuchu II wojny światowej wraz z rodzicami wyjechała pociągiem do Lwowa^[16]. W mieście będącym pod okupacją sowiecką na przełomie 1939/1940 uczęszczała na zajęcia z medycyny w Lwowskim Instytucie Medycznym^[17] i została przyjęta na trzeci rok studiów^[18][12]. Skierowana na spotkanie dotyczące badań nad terapią konwulsywną w październiku 1940 poznała lekarza z Zakładu Psychiatrycznego, Andrzeja Jusa, i oboje zostali parą^[19].

Po ataku Niemiec na ZSRR z 22 czerwca 1941 i wkroczeniu Niemców w lipcu 1941 została ochrzczona w obrządku rzymskokatolickim i poślubiła Andrzeja Jusa^[20]. Na początku 1942 A. i K. Jusowie opuścili Lwów i zamieszkali w Dydni^[21]. Tam pomagała mężowi w praktyce lekarskiej i pozostali aż do nadejścia frontu wschodniego w lipcu 1944^[22]. W kwietniu 1942 jej rodzice i siostra zostali zamordowani przez Niemców^[23].

Na początku 1945 A. i K. Jusowie zamieszkali na warszawskiej Pradze^[24]. Następnie przenieśli się do Wrocławia, gdzie tworzono Wydział Lekarski na Uniwersytecie i Politechnice^[25]. Tam w 1946 Karolina ukończyła studia, uzyskując dyplom lekarza^[26][12]. Od tego czasu pracowała jako rezydent w Zakładzie Neurologii^[26].

Andrzej i Karolina Jusowie, wobec braku elektroencefalografu, wykorzystali elektrokardiograf ze wzmocnionymi instrumentami i ostatecznie uzyskali i opublikowali pierwsze kliniczne badanie elektroencefalograficzne^[27]. Tym samym stali się pionierami w badaniu elektrycznej aktywności mózgu^[27]. Karolina Jus pracowała we Wrocławiu od 1945 do 1949: od września 1945 do listopada 1947 była zatrudniona w klinice neurologicznej, a potem do grudnia 1949 w klinice psychiatrycznej^[12].Z końca 1949 oboje zostali pracownikami w Instytucie Psychoneurologicznego w Pruszkowie, gdzie ona od 1950 była szefową laboratorium elektroencefalograficznego, wzgl. pracowni EEG^[28][12]. Andrzej Jus wraz z żoną zorganizował laboratorium badawcze i naukowe skupione na elektroencefalografii, neurofizjologii klinicznej i badaniu snu^[29][12]. .

Karolina Jus obroniła doktorat z medycyny na Uniwersytecie Warszawskim^[30]. W 1953 przenieśli się do Akademii Medycznej w Łodzi, gdzie Karolina została profesorem nadzwyczajnym w Zakładzie Neurologii)^[31]. W 1955 została docentem na Uniwersytecie w Łodzi^[32][12]. W Łodzi pracowała też w Klinice Neurologicznej^[12].

W 1955 Jusowie zostali przywróceni do pracy w Warszawie, gdzie Karolina została docentem w Zakładzie Psychiatrii w Akademii Medycznej^[32]. W 1956 została kierownikiem pracowni elektroencefalografii i neurofizjologii klinicznej^[12]. W 1967 otrzymała tytuł profesora nadzwyczajnego^[12]. Podczas swojej pracy w Polsce małżeństwo Jusów należało do zagranicznych towarzystw naukowych, utrzymywało kontakty naukowe oraz brało udział w zjazdach naukowych^[12]. Oboje w 1966 jako pierwsi wykonali badanie polisomnograficzne^[29]. Rok później publikowali prace naukowe na ten temat^[29]. Ich głównym zainteresowaniem był sen w zaburzeniach umysłowych oraz wpływ leków psychotropowych na sen^[29].

W 1970 A. i K. Jusowie wyjechali z Polski do Kanady, przyjmując zaproszenie w charakterze profesorów wizytujących na Uniwersytecie McGilla w Monrealu^[33][34][29]. W styczniu 1971 otrzymali w Kanadzie status stałych rezydentów (landed immigrants)^[35]. Następnie oboje przyjęli zaproszenie z Uniwersytetu Lavala w Québecu, gdzie otrzymali tytuły profesora zwyczajnego i uzyskali możliwość kontynuowania badań w zakresie elektroencefalografii, psychofarmakologii i badania snu^[35].

W wieku 65 lat oboje przeszli na emeryturę^[36]. Po czterech kolejnych latach przeprowadzili się do Toronto^[36]. Nie mieli dzieci^[37].

W 1991 ukazała się ich książka wspomnieniowa pt. Our Journey in the Valley of Tears^[29][37][38]. W 1992 w Kanadzie książka otrzymała nagrodę Joseph Tanenbaum Holocaust Book Award, zaś w 1993 i 1994 przyznawano tamże Drs Andrzej and Jus Holocaust Literature Award. Po śmierci męża Karolina zapisała 250 tys. dolarów na rzecz University of Toronto^[37]. Z tego zapisu ufundowano coroczny wykład imienia Andrzeja Jusa (Jus Lecture) w Joint Centre for Bioethics oraz badania Philipa Seemana nad biochemią i genetyką schizofrenii^[37].

Oboje zmarli w Toronto: Andrzej w czerwcu 1992^[39], a Karolina w listopadzie 2002^[40][37]. Oboje zostali pochowani na cmentarzu przy Szpitalu Tworkowskim.

W 2019 ukazała się publikacja pt. W dolinie łez. Profesor Andrzej Jus. Życie i dorobek naukowy. Przyczynek do historii polskiej i kanadyjskiej psychiatrii drugiej połowy XX wieku, autorstwa Ryszarda Kujawskiego^[41].

Katedra Farmakologii i Toksykologii Wydziału Medycznego na Uniwersytecie w Toronto przyznaje Nagrodę Pamięci Juliusza, Doroty i Zofii Fristów w Neuropsychofarmakologii (dla młodych naukowców w tej dziedzinie) oraz Doroczną Nagrodę Pamięci Fristów-Jusów w Neuropsychofarmakologii (dla absolwentów)^[42].