Kliny zieleni w Poznaniu

Kliny zieleni w Poznaniu – założenie urbanistyczne opracowane przez Władysława Czarneckiego[1] w latach 1930–1934[2]. Konsultantem naukowym był Adam Wodziczko[3]. Jest to jedyne założenie tego typu w Europie[1]. Pierwotny plan zakładał utworzenie 10 klinów, w tym czterech głównych[3], które miały łączyć parki miejskie z podmiejskimi lasami[1][4]. Projektując kliny, Czarnecki wyznaczył wzdłuż nich szlaki piesze, rowerowe i konne prowadzące do miejsc letniskowych[1]. Cały układ powstał na przestrzeni wielu lat[5]. Tworząc założenie wykorzystano naturalne doliny rzeczne (Bogdanki, Warty, Cybiny)[5]. Głównym celem istnienia systemu klinów jest ochrona wód i przewietrzanie miasta[5]. Większość terenów jest pokryta przez lasy, pozostałe stanowią parki, cmentarze, ogródki działkowe, łąki i pastwiska[5].

Kliny główne

Klin północny

Umultowo

Klin zwany również „naramowickim”[1][3]. Szersza część klina dotyka północnych granic miasta (Biedrusko[4]). Znajdują się tam rezerwaty Morasko, Żurawiniec i przełom Warty[3]. Tuż przed granicą miasta, zaczyna się Obszar Natura 2000 „Biedrusko” (symbol PLH300001)[5]. Klin zwęża się wzdłuż Warty, w kierunku Starego Miasta. Ma pełnić rolę rezerwy zieleni dydaktyczno-rekreacyjnej[3] dla mieszkańców miasta. Znajduje się w nim najwyższe wzniesienie Poznania – Góra Moraska[6].

szlaki turystyczne
cieki
zbiorniki wodne
obiekty przyrodnicze
inne obiekty

Klin południowy

Park Jana Pawła II

Klin jest również nazywany „dębińskim”[1][3]. Tereny wypoczynkowe powstały tutaj na przełomie XIX i XX wieku (łazienki miejskie, tory wyścigów konnych, kluby wioślarskie i pływackie, kręgielnie[3]). Funkcja rekreacyjna jest nadal podtrzymywana przez ogrody działkowe[3], kluby wioślarskie[3], Młodzieżowy Dom Kultury nr 1[11], tereny AWF, park Jana Pawła II[3]. Centrum pasa zajmuje Dębina[12]. Klin, kładąc się pasem stałej szerokości w kierunku południowym, tuż przed granicą miasta rozszerza się na wschód i drugi brzeg Warty. Tam zajmuje tereny doliny Głuszynki[3]. Pas zieleni urywa się w Luboniu[3], a następnie łączy się z Wielkopolskim Parkiem Narodowym[3].

szlaki turystyczne
cieki
zbiorniki wodne
  • stawy infiltracyjne przy ujęciu wody[8], strefa ochronna ujęcia wody[5]
obiekty przyrodnicze
obiekty przyordnicze
inne obiekty

Klin zachodni

Klin znany również jako „golęciński”[1]. Są to tereny o korzystnych warunkach klimatycznych[13]. Suche tereny o południowej ekspozycji, z największym nasłonecznieniem, tworzą dobre warunki spływu chłodnego powietrza nocą doliną Bogdanki[13].

Bogdanka

Łączy obszary leśne wokół Jeziora Kierskiego z centrum miasta[8]. Osią jest potok Bogdanka[4][8]. Na klin składają się zbiorniki wodne: dwa naturalne (Jezioro Kierskie[8], Jezioro Strzeszyńskie[8]), oraz sztuczne (Rusałka[8], Stawy Sołackie), jak również Park Sołacki i Park Adama Wodziczki w Poznaniu[3], ogródki działkowe, Ogród Dendrologiczny Uniwersytetu Przyrodniczego, Ogród Farmakognostyczny Uniwersytetu Medycznego, Ogród Botaniczny i Hipodrom Wola[3].

Mimo iż dolina Bogdanki jest przecięta estakadą Poznańskiego Szybkiego Tramwaju, niezachwiana została jej klimatyczność i zdolność wprowadzania do centrum miasta mas świeżego powietrza(wysoka jednosłupowa konstrukcja)[14].

szlaki turystyczne
cieki
zbiorniki wodne
obiekty przyrodnicze
inne obiekty

Klin wschodni

Jezioro Maltańskie
Wschodni klin zieleni. Widok z Chartowa w kierunku wschodnim.

Jest również nazywany „cybińskim”[1]. Jest największy pod względem powierzchni i jako jedyny jest w całości położony na prawym brzegu Warty. Obejmuje obszar Cybiny[16][8] od Antoninka (okolice Jeziora Swarzędzkiego[16][4]) do ulicy Baraniaka, na północy obszary cmentarza komunalnego na Miłostowie i do północno-wschodnich granic Poznania[3]. Plany Czarneckiego z 1949 zakładały stworzenie kąpieliska miejskiego po spiętrzeniu wód Cybiny, a oprócz tego stworzenie toru regatowego dla wioślarzy[16]. Imprezy miały stanowić atrakcje dla wypoczywających poznaniaków i podnieść prestiż miasta[16]. W latach 40. XX wieku prowadzono zalesienia piaszczystych terenów[16]. Obszary rzeki Główna miały się stać osobnym klinem, który w planach zaczynał się przy Warcie, a prowadzić miał do Promna i Wierzenicy[17].

szlaki turystyczne
cieki
zbiorniki wodne
obiekty przyrodnicze
inne obiekty

Pozostałe kliny

Klin doliny Strumienia Junikowskiego

Strumień Junikowski

Z planowanych sześciu pomniejszych klinów zachował się klin, którego osią jest Strumień Junikowski[5]. Zaczyna się na obszarze Lasku Marcelińskiego, a kończy się na południowych częściach Dębca[3]. Przebiega przez ogrody działkowe, Cmentarz na Junikowie[3]. Strumień przepływa przez zespół glinianek[8] powstałych w połowie XIX wieku[18].

szlaki turystyczne
cieki[19]
zbiorniki wodne
obiekty przyrodnicze
  • użytek ekologiczny „Strumień Junikowski”[3]
  • użytek ekologiczny „Kopanina I”
  • użytek ekologiczny „Kopanina II”
inne obiekty

Zagrożenia i ochrona

Niezabudowane, leżące w atrakcyjnych lokalizacjach działki, są chętnie kupowane przez inwestorów, którzy chcą tam budować budynki mieszkalne i usługowe[20][5]. Takie działania spotykają się z protestami mieszkańców miasta i społeczników[21][22].

Na proces niszczenie terenów wpływają: dewastacja, zanieczyszczanie powietrza, niedobór wody, brak środków na konserwację[5].

Zobacz też

Uwagi

  1. ↑ Przystanek autobusowy linii 87 i 98.
  2. ↑ Przystanek autobusowy linii 58, Ożarowska n/ż.
  3. ↑ Pętla autobusowa linii 58.
  4. ↑ Przystanek autobusowy linii 58.
  5. ↑ Dawna pętla autobusowa i tramwajowa, przystanek autobusowy linii 60, 64 i 95.
  6. ↑ Pętla autobusowa linii 61 i przystanek linii 86.
  7. ↑ Przystanek autobusowy linii 54.
  8. ↑ Przystanek autobusowy linii 55.

Przypisy

  1. 1 2 3 4 5 6 7 8 Jacek Łuczak: Spacerownik poznański. s. 209. ISBN 978-83-268-0055-9.
  2. ↑ System zieleni.
  3. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 Piotr Urbański, Barbara Szpakowska, Elżbieta Raszeja. Walory rekreacyjne zieleni Poznania. „Nauka Przyroda Technologie”. t.2 zeszyt 4, 2008. ISSN 1897-7820.
  4. 1 2 3 4 Piotr Zaremba: Pierwszy powojenny plan rozwoju Poznania (s. 13-35). Kronika Miasta Poznania 1/1985. [dostęp 2013-05-06]. (pol.).
  5. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Poznania 2008
  6. ↑ Rezerwat „Meteoryt” w Morasku.
  7. 1 2 3 4 5 Znakowane szlaki piesze w województwie wielkopolskim. [dostęp 2013-05-06].
  8. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 Elementy wodne w systemie rekreacyjnym miasta Poznania.
  9. ↑ Ośrodek Edukacji Leśnej
  10. 1 2 3 4 Instytut na rzecz ekorozwoju: Natura 2000: „Fortyfikacje w Poznaniu”. [dostęp 2013-06-25]. (pol.).
  11. ↑ Młodzieżowy Dom Kultury.
  12. 1 2 Aleksandra Czarnecka: Zieleń miejska w poznańskim dokumencie archiwalnym (s. 41-51). Kronika Miasta Poznania 4/1980. [dostęp 2013-05-06]. (pol.).
  13. 1 2 Galiński Tadeusz: Dzielnica Jeżyce w latach 1954-1970 w Kronika Miasta Poznania 1/1971 s. 38
  14. ↑ Zygmunt Nowak: Poznański Szybki Tramwaj jako premetro dla Poznania w Kronice Miasta Poznania nr 1/1986 s. 13. 1986.
  15. 1 2 3 Użytki ekologiczne.
  16. 1 2 3 4 5 6 7 Władysław Czarnecki: Przyszłość Poznania leży na prawym brzegu (s. 136-138). Kronika Miasta Poznania 2-3/1949. [dostęp 2013-05-06]. (pol.).
  17. ↑ Zieleń na Głównej i Zawadach w międzywojniu (s. 49). Kronika Miasta Poznania 2/2002 – Zawady i Główna. [dostęp 2013-05-06]. (pol.).
  18. ↑ Problem zagospodarowania doliny Strumienia Junikowskiego (s. 437). Kronika Miasta Poznania 3-4/1993. [dostęp 2013-05-06]. (pol.).
  19. ↑ Problem zagospodarowania doliny Strumienia Junikowskiego (s. 440). Kronika Miasta Poznania 3-4/1993. [dostęp 2013-05-06]. (pol.).
  20. ↑ Chrońmy poznańskie kliny zieleni
  21. ↑ Dolna Wilda: Mieszkania czy dzika zieleń?
  22. ↑ Poznań potrzebuje pola golfowego, by przyciągać inwestorów

Bibliografia

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.