Komitat Nógrád (historyczny)

Komitat Nógrád

Nógrád vármegye

komitat
Herb
Państwo	Węgry
Siedziba	Balassagyarmat
Data likwidacji	1918
Powierzchnia	4 133 km²
Populacja (1910) • liczba ludności	261 500
• gęstość	63,3 os./km²
Plan
Położenie na mapie Królestwa Węgier

Komitat Nógrád (węg. Nógrád vármegye, łac. comitatus Neogradiensis, pol. komitat Nowohrad) – dawny komitat w środkowej części Królestwa Węgier.

Komitat był jednym z najstarszych na Węgrzech. W XI w. odłączono od niego nowo utworzony komitat Hont. Podczas najazdów tureckich komitat stopniowo dostawał się pod władzę Imperium Osmańskiego, które pomiędzy 1544 a 1686 r. panowało na różnych jego częściach, jednak komitat całkowicie nie zanikł. Część pod okupacją turecką wchodziła w skład ejaletów Budin i Eğri. Siedzibą władz komitatu był zamek w Nógrádzie, od którego komitat wziął swą nazwę, a pomiędzy połową XIV a połową XVI w. miasto Balassagyarmat. Między XVI a XVIII w. komitat nie posiadał stałej siedziby z uwagi na ciągłe zagrożenie tureckie. Od 1790 siedzibą znów było miasto Balassagyarmat^[1].

W okresie przed I wojną światową komitat dzielił się na siedem powiatów i jedno miasto.

Po traktacie w Trianon komitat został podzielony pomiędzy Czechosłowację i Węgry. Pozostała przy Węgrzech część została w 1923 r. połączona z pozostałą częścią komitatu Hont w nowy komitat Nógrád és Hont^[2].

W wyniku pierwszego arbitrażu wiedeńskiego w 1938 r. północna część komitatu powróciła do Węgier i komitat został odtworzony. Po drugiej wojnie światowej przywrócono granicę z 1938 r.

Obecnie teren komitatu jest podzielony pomiędzy kraj bańskobystrzycki na Słowacji, pozostała przy Węgrzech część po reformie administracyjnej z 1950 r. tworzy komitat Nógrád ze stolicą w Salgótarján.

• Węgierska Encyklopedia Katolicka (węg.)