Korniaktów Południowy

Korniaktów Południowy
wieś
Ilustracja
Kościół parafialny w Korniaktowie
Państwo

 Polska

Województwo

 podkarpackie

Powiat

łańcucki

Gmina

Białobrzegi

Liczba ludności (2021)

596[1]

Strefa numeracyjna

17

Kod pocztowy

37-114[2]

Tablice rejestracyjne

RLA

SIMC

0643755[3]

Położenie na mapie gminy Białobrzegi
Mapa konturowa gminy Białobrzegi, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Korniaktów Południowy”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Korniaktów Południowy”
Położenie na mapie województwa podkarpackiego
Mapa konturowa województwa podkarpackiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Korniaktów Południowy”
Położenie na mapie powiatu łańcuckiego
Mapa konturowa powiatu łańcuckiego, po prawej znajduje się punkt z opisem „Korniaktów Południowy”
Ziemia50°05′50″N 22°21′51″E/50,097222 22,364167[4]
Kaplica z 1880 (odrestaurowana w 2004)
Figura Matki Bożej Różańcowej z 1892

Korniaktów Południowy – wieś w Polsce, położona w województwie podkarpackim, w powiecie łańcuckim, w gminie Białobrzegi[5][3].

Miejscowość jest siedzibą rzymskokatolickiej parafii pw. Matki Bożej Różańcowej.

Do 1954 część wsi Korniaktów w gminie Kosina[6]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa rzeszowskiego.

Części wsi

Integralne części wsi Korniaktów Południowy[5][3]
SIMCNazwaRodzaj
0643761Bycze Jajoczęść wsi
0643778Jawornikczęść wsi
0643784Podłączeczęść wsi
0643790Zakarczmieczęść wsi

Położenie geograficzne

Korniaktów Południowy jest położony w całości na terenie Pradoliny Podkarpackiej. Obszar ten ma charakter rolniczy, a grunty orne położone w sąsiedztwie koryta Wisłoka są okresowo zalewane. W kierunku południowym rozpościera się malowniczy widok na wzgórza Podgórza Rzeszowskiego. Rozległe tereny łąkowe i polne urozmaicane są meandrami Starego Wisłoka, zwane Wisłoczyskami.

Korniaktów Południowy dzieli się na kilka przysiółków: Bycze Jajo, Jawornik, Zakarczmie, Podłącze. Pod względem transportowym Korniaktów ulokowany jest wzdłuż drogi powiatowej Białobrzegi-Gniewczyna Łańcucka. W centralnym punkcie wsi, obok kościoła, odchodzi droga gminna w kierunku południowym do Rogóżna. Jej przedłużeniem jest szosa w stronę przysiółka Zakarczmie do nieistniejącej już przeprawy promowej.

Historia

Korniaktów założony został pod koniec XVI wieku przez Konstantego Korniakta. Był on bogatym kupcem greckim mieszkającym we Lwowie. Zajmował się handlem i lichwą. W 1571 roku otrzymał z rąk Zygmunta Augusta indygenat. Jego żoną była Anna Dzieduszycka. Za zgromadzone pieniądze kupił wiele dóbr ziemskich. Miał zamek w Sośnicy. Kolejny budował w Białobokach, ale go nie ukończył. Posiadał Mikulice koło Przeworska, Sietesz, Rogóżno, Głuchów, Albigową i Korniaktów.

W 1674 roku wieś była wzmiankowana jako Korniaktowka i posiadała 35 domów[7]. Od 1686 roku w Korniaktowie było 6 domów. Rewizja generalna ziemi przemyskiej zasańskiej z 1713 roku wykazała: 28 chałup oraz młyn. Po wygaśnięciu rodu Korniaktów osada kilkakrotnie zmieniała właścicieli, należała m.in. do Ostrogskich. W latach 1785–1788 właścicielką była Konstancja z Bekierskich Rogalińska, która przejęła wieś z rąk Stanisława Szczęsnego Potockiego. Pod koniec XVIII wieku osadę wykupiła księżna marszałkowa Izabela Lubomirska i podarowała, wraz z majętnością przeworską, swojemu wychowankowi – Henrykowi Lubomirskiemu. W posiadaniu tej rodziny Korniaktów pozostał do 1944 roku.

W 1840 roku podczas epidemii cholery w Korniaktowie Południowym było 36 domów, w których zmarło 38 osób.

W Korniaktowie zamieszkiwała rodzina Białych, z której pochodzili:

Warto też zwrócić uwagę na szkołę im. Adama Mickiewicza, która w 2006 roku obchodziła 100-lecie.

Obecnie Korniaktów Południowy jak i Północny wchodzi w skład gminy Białobrzegi.

Kościół

Kaplica.

W 1874 roku zaczęto budowę kaplicy, która została zainspirowana przez powstańca styczniowego, który to dotarłszy chory do Korniaktowa uzyskał pomoc. W zamian za przysługę szlachcic przeznaczył 150 reńskich, kolejne 150 dołożono z funduszy gminy Korniaków, a cegłę, drzewo (z miejscowych zakładów), oraz architektów dał książę Henryk Lubomirski. W 1880 roku została ukończona budowa kaplicy pw. Matki Bożej Różańcowej. Murowana z cegły, otynkowana, założona na rzucie prostokąta z prezbiterium zamkniętym trójbocznie. Fasada północna podkreślona wolutowym szczytem poprzedzona kruchtą (dobudowaną w latach międzywojennych gdy wójtem gminy Korniaków był Jan Kiełb). W kalenicy dachu wieżyczka ma sygnaturkę. Elewacje zaakcentowane podziałem ramowym z lizenami, budowla w stylu późnobarokowym. W 1892 roku z Tyrolu (Austria) sprowadzono figurę Matki Bożej Różańcowej.

Z biegiem czasu kaplica pełniła rolę kościoła, w której odprawiano niedzielne msze święte. W 1920 roku Korniaktów wszedł w skład nowo utworzonej parafii Białobrzegi. W 1925 roku bp Karol Fischer dokonał konsekracji kaplicy. W 1960 roku został skradziona figura Matki Bożej Różańcowej, którą odzyskano po kilku latach.

Kościół parafialny.

W 1988 roku obok kaplicy ukończono budowę murowanego kościoła pw. Matki Bożej Różańcowej. Kościół zbudowano według projektu architekta Stanisława Kurka i Władysława Uchmana. Pracami budowlanymi kierował i zarządzał Stanisław Czyrek który razem z Julią Rupar był głównym inicjatorem budowy kościoła. 11 września 1988 roku odbyło się poświęcenie kościoła filialnego, w którym posługiwali kapłani z Białobrzegów. Następnie utworzono rektorat w Korniaktowie Południowym, a pierwszym rektorem został ks. Jan Długoń. W 2018 roku została erygowana parafia, a jej proboszczem został dotychczasowy rektor ks. Ryszard Izdebski[8][niewiarygodne źródło?].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Wieś Korniaktów Południowy w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-03-04], liczba ludności na podstawie danych GUS.
  2. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 508 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  3. 1 2 3 GUS. Rejestr TERYT
  4. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 58471
  5. 1 2 Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  6. ↑ Uchwała Nr 27/54 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 5 października 1954 r. w sprawie podziału na nowe gromady powiatu łańcuckiego; w ramach Zarządzenia Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 18 listopada 1954 r. w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 5 października 1954 r., dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 30 listopada 1954 r., Nr. 11, Poz. 41)
  7. ↑ Zdzisław Budzyński i Kazimierz Przyboś. Polska południowo-wschodnia w epoce nowożytnej. Źródła dziejowe tom I, część 4. Rejestr pogłównego ziemi przemyskiej 1674. Wydawnictwo WSP. Rzeszów 2000 ISBN 83-87288-55-1 (s. 25)
    [Cytat: Korniaktowka: a personis subditorum n[ume]ro 35 facit summa ....................35/0.]
  8. ↑ http://www.facebook.com Historia kaplicy i kościoła pw. Matki Bożej Różańcowej w Korniaktowie Południowym

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.