Kostoľany pod Tribečom
 | |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Kraj | |||
| Powiat | |||
| Powierzchnia |
22,12[1] km² | ||
| Wysokość |
242[2] m n.p.m. | ||
| Populacja (2023) • liczba ludności • gęstość |
|||
| Nr kierunkowy |
+421 37[2] | ||
| Kod pocztowy |
951 77[2] | ||
| Tablice rejestracyjne |
ZM | ||
Położenie na mapie kraju nitrzańskiego  | |||
Położenie na mapie Słowacji  | |||
 48°24′55″N 18°14′46″E/48,415278 18,246111 | |||
| Strona internetowa | |||
Kostoľany pod Tribečom (węg. Gímeskosztolány) – wieś (obec) w południowo-zachodniej Słowacji, w kraju nitrzańskim.
Położenie
Wieś położona jest w dolinie niewielkiego potoku Drevenica u południowo-wschodnich podnóży gór Trybecz[5], ok. 17 km na północny zachód od miasta Zlaté Moravce. Jest najwyżej położoną jednostką osadniczą w tej dolinie. Od strony wschodniej nad wsią wznosi się szczyt Veľký Lysec (547 m n.p.m.) z pozostałościami grodziska z epoki brązu, natomiast od strony zachodniej – szczyt Dúň (514 m n.p.m.) z ruinami zamku Gýmeš[6].
Historia
Wieś wzmiankowana po raz pierwszy w 1113 roku[7]. Jej wschodnia część należała do klasztoru pod górą Zobor, zachodnia – do feudalnego "państwa" z siedzibą na zamku Gýmeš. W XIII w. Forgaczowie, władający zamkiem, byli już posiadaczami całej wsi. W latach 1302-1329 Kostoľanami władał potężny Mateusz Czak, później były w posiadaniu węgierskiej korony, a od 1386 r. (z mniejszymi przerwami) władali nimi znów Forgaczowie[8].
Mieszkańcy zajmowali się pracą w lesie, hodowlą, w niewielkim stopniu rolnictwem. W 1864 r. doszło tu do ich protestów przeciwko niesprawiedliwej komasacji gruntów. Po starciu z żandarmami kilku rolników osądzono i skazano na więzienie. W II połowie XIX w. działał tu niewielki tartak z wytwórnią parkietów. Jeszcze w latach międzywojennych część mieszkańców udawała się latem do prac sezonowych na "dolne" Węgry[8].
Zabytki
We wschodniej części wsi, na górnym skraju zabudowy, znajduje się kościół św. Jerzego – niewielka budowla z X w., przebudowana w XIII w., z cennymi romańskimi malowidłami z XI w. we wnętrzu, najstarszy przykład architektury przedromańskiej na Słowacji. Narodowy pomnik kultury Słowacji[7]. Kościół dał nazwę powstającej przy nim wsi[8].
Przypisy
- ↑ Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Hustota obyvateľstva - obce. www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7014rr_obc: 22,12S_SK, om7014rr_ukaz: Rozloha (Štvorcový meter).
- 1 2 3 Statistical Office of the Slovak Republic: Základná charakteristika. 2015-04-17. [dostęp 2022-03-31]. (słow.).
- ↑ Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Počet obyvateľov podľa pohlavia - obce (ročne). www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7101rr_obc: AREAS_SK.
- ↑ Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Hustota obyvateľstva - obce. www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7014rr_obc: AREAS_SK.
- ↑ Turystyczna mapa Słowacji [online] [dostęp 2020-11-05].
- ↑ Mapa turystyczna. [dostęp 2025-01-25].
- 1 2 Vladimír Adamec, Nora Jedličková, Slovensko. Turistický lexikon, Šport, slovenské telovýchovné vydavateľstvo, Bratislava, 1991, s. 109, ISBN 80-7096-152-X.
- 1 2 3 Marta Vozárová (red.): Tríbeč. Pohronský Inovec. Bratislava: Šport, slovenské telovýchovné vydavateľstvo, 1983, s. 144, seria: Turistický sprievodca ČSFR č. 13.